متولی وقف
كسی كه به مقتضای وقف، متصدی امور موقوفه شده است.
شخصی چیزی را وقف کرده و تولیت آن را مادام الحیاة برای خود و پس از مرگ برای ارشد اولاد ذکور قرارداده است. واقف یک پسر داشته که بعد از فوت واقف متولی وقف شد و پس از فوت او، پسر دختر واقف (که ذکور ارشد در نسل واقف بوده) متولی وقف شده اینک دختر پسر واقف دارای فرزند ذکور شده و این پسر پس از سالها ادعا می کند تولیت وقف باید با من باشد لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید.
در فرض مذکور که تولیت را برای ارشد اولاد ذکور قرار داده است، تولیت با پسر دختر واقف است، چون ارشد است نه نوه پسری واقف. بلی پس از او اگر نوه پسری (مدعی فعلی) ارشد اولاد ذکور باشد تولیت به او منتقل می شود.
در فرض مذکور که تولیت را برای ارشد اولاد ذکور قرار داده است، تولیت با پسر دختر واقف است، چون ارشد است نه نوه پسری واقف. بلی پس از او اگر نوه پسری (مدعی فعلی) ارشد اولاد ذکور باشد تولیت به او منتقل می شود.
عنوان سوال:
شخصی چیزی را وقف کرده و تولیت آن را مادام الحیاة برای خود و پس از مرگ برای ارشد اولاد ذکور قرارداده است. واقف یک پسر داشته که بعد از فوت واقف متولی وقف شد و پس از فوت او، پسر دختر واقف (که ذکور ارشد در نسل واقف بوده) متولی وقف شده اینک دختر پسر واقف دارای فرزند ذکور شده و این پسر پس از سالها ادعا می کند تولیت وقف باید با من باشد لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید.
پاسخ:
در فرض مذکور که تولیت را برای ارشد اولاد ذکور قرار داده است، تولیت با پسر دختر واقف است، چون ارشد است نه نوه پسری واقف. بلی پس از او اگر نوه پسری (مدعی فعلی) ارشد اولاد ذکور باشد تولیت به او منتقل می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی چیزی را وقف کرده و تولیت آن را مادام الحیات برای خود و پس از فوت برای اولاد ارشد ذکور نسلاً بعد نسل قرار داده آیا پس از انقراض ذکور، تولیت به دختران واقف می رسد یا به دختران پسران واقف؟ در ضمن دختران پسران واقف نیز دارای فرزند ذکور می باشند.
- شخصی چیزی را وقف کرده و تولیت آن را مادام الحیات برای خود و پس از فوت برای اولاد ارشد ذکور نسلا بعد نسل و طبقه بعد طبقه قرار داده، آیا تولیت بعد از فوت ارشد اولاد بلاواسطه به اولاد او می رسد یا به عموی آنها؟
- شخصی که احتمالا دارای نارسایی عقلی است، خواهر خود و فرزند 28 ماهه او را به وسیله چاقو مورد ضرب و جرح قرار داده، و سپس با پاشیدن بنزین، آنان را آتش زده و از محلّ جنایت گریخته است. پس از 15 روز خانم مذکور، فوت کرده ولی کودک زنده مانده است. و قاتل نیز شخصاً مالی ندارد! لطفاً حکم شرعی را بیان فرمایید:
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا منظور واقف در عبارت ذیل (ارشد سِنی) است یا (ارشد علمی)؟ ( تولیت آن را رجوع فرموده اوّل این که با خودم مادام حیّاً و بعد از آن به سیّد غیاث الله که اسنِّ ارشد اولاد حضرت واقف است و بعد از آن به اسنّ ارشد ذکور اولاد واقف و بعد از آن به اسنّ ارشد ذکور اولاد اولاد نسلا بعد نسل و عقباً بعد عقب و اگر در طبقه عالی رشید نباشد در هر طبقه از نسل او که رشید باشد تولیت از آن او باشد ).
- [آیت الله سبحانی] شخصی خانه ای را بر اولاد ذکور خود، نسل به نسل، وقف نموده و تولیت آن را به اتقی و ارشد اولاد ذکور خود نسلاً بعد نسل قرار داده است و در حال حاضر از اولاد ذکور در طبقه ی دوم فقط یک نفر در قید حیات می باشد. آیا تولیت، منحصر به همین فرد می باشد؟ 2. در فرض فوق، آیا تسویه بین اولاد از نسل های مقدّم ومؤخر اِعمال می شود یا تسویه بین افراد یک نسل مورد نظر است؟ 3. در صورتی که از متولی خیانتی ثابت شود، آیا عزل می شود؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی املاکی را بر مصارف معیّنه وقف نموده و در باب تولیت این عبارت مرقوم داشته - که عیناً ذکر میشود -: امّا تولیت وقف مادام الحیات متولّی خود و تولیت با نفس خود که واقفم می‌باشد، بعد از وفات من دو نفر فرزندم محمّد کاظم و محمّد تقی میباشند، بعد از ایشان اولاد ذکور هر دو ایشان هر یک در هر طبقه و سلسله و هر مرتبه که صاحب امانت و دیانت باشند در هر دو سلسله برقرار باشد دخلی به سن ندارد، شرط امانت و دیانت است، هر یک معروف به امانت و دیانت باشند سزاوار است، هرگاه از یکی اولاد و کسی باقی نماند از آن که مانده است متولّیست … الی آخر. و در باب حق التولیه مینویسد: مادامی که خود هستم عُشر بوده باشد از تمامی منافع و مداخل بعد از مخارج لازمه قنات و بعد از من دو نفر اولادِ من واولادِ اولادِ من در تمامی بطنها دو عُشر که هر یک، یک عُشر بوده باشد بطناً بعدبطن … الی آخر. در زمان حیات واقف محمّد کاظم نام برده مرحوم شده و اولادی جز یک دختر نداشته است و اولاد ذکور از اناث دارد، مستدعیست مقرّر فرمایید: اوّلاً: مراد از عبارت مرقومه ذکور از ذکور است، یا ذکور از اناث که اولاد محمّدکاظم نام برده میباشند شامل میشود؟ ثانیاً: بر فرض شمول شرطیّت رعایت طبقه وسطیت در هر دو سلسله متولّی مستقلّاً و بالانفراد است ملحوظ است و یا ملحوظ بالاجتماع است به این معنی اولاد ذکور باقی مانده از یکی متولّی در سلسله خودش مثلاً: در طبقه دوّم واقف است و اولاد ذکور متولّی دیگر در طبقه سوّم واقف است در م سلسله خودش. خلاصه اولاد ذکور محمّدتقی که در طبقه دوّم واقف است مثلاً: با اولاد ذکوراز اناث محمّد کاظم که در طبقه سوّم واقف است هر دو در تولیت شرکت دارند یاخیر؟ ثالثاً: در صورتی که اولاد ذکور از یک متولّی متعدّد باشند و همه دارای امانت و دیانت بوده باشند، تعیین یک نفر در بین آنها به چه نحو است؟
- [آیت الله بروجردی] در وقف نامهای راجع به ملک وقفی، واقف تولیت وقف را واگذار نموده به شخصی و بعد از وفات او به ارشد و اتقی و اصلحِ اولاد ذکور متولّی مذکور و هم چنین بعد از اولاد ذکور متولّی اولاد ذکور، اولاد ذکور ما تعاقبوا و تناسلوا که هر کدام که ارشد باشند به تولیت مزبوره قیام و اقدام نمایند. و عین عبارت وقف نامه این است: (و تولیت امر مزبور بعد از حیات به ارشد واتقی و اصلحِ اولاد ذکور متولّی مفوّض خواهد بود و هم چنین به اولاد ذکور اولاد ذکور ما تعاقبوا و تناسلوا هر کدام که ارشد باشند به تولیت مزبوره قیام خواهند نمود). مورد سؤال؛ 1: همان طور که در طبقه اولی اولاد متولّی اتّصاف آنها به اوصاف ثلاثه ارشدیّت و اتقویّت و اصلحیّت در تولیت اعتبار شده است در تمام طبقات این معنی لازم الرعایه است، یا آن که در طبقات بعدی صرف ارشدیّت ملاک در امر تولیت قرار داده شده است؟ 2: آیا جمله (ما تعاقبوا و تناسلوا) مفید ترتیب می‌باشد به این معنی که طبقه سابقه از اولاد مُقَدَّم بر طبقه لاحقه می‌باشد یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] وقفی وجود دارد که قسمتی از آن خاص و قسمتی از آن عام است و واقف راجع به تولیت آن اینگونه گفته است:(بعد از فوت هر یک، تولیت وقف بر عهده فرد اکبر واصلح از اولاد ذکور نسلا بعد نسلٍ و عقبا بعد عقبٍ با تقدم نسل اول بر نسل دوم است.) در این صورت اگر در بین افراد یک طبقه، شخص جامع الشرایطی باشد، ولی از پذیرش تولیت وقف امتناع بورزد ولی با تولیت فرزند کوچکتری که او را اصلح و شایسته برای این کار می داند، موافقت نماید، آیا جایز است فرزند کوچکتر در صورتی که سایر شرایط در او باشد، تولیت آن وقف را قبول کند؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه کسی ملکی را وقف نماید بر مصارف معیّن و تولیت وقف را با اولاد خود قرار دهد طبقاً بعد طبق و نسلاً بعد نسل علی سبیل الترتیب لا التشریک و در هر طبقه اکبر اولادی که دارای صلاح و تقوی باشد مُقَدَّم بر دیگران قرار داده باشد در صورتی که در یک طبقه پسر و یک دختر بودهاند و پسر بزرگ متوفّی شده و اولادی دارد، ولی کوچکتر از دختر واقف است، آیا تولیت وقف با دخترِ واقف است که بزرگ تر، است یا با برادر زاده او که کوچکتر است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر در وقف نامه، تولیت وقف بر عهده بزرگترین فرزند پسر خانواده از هر نسل گذارده شده باشد، آیا این بدان معناست که بعد از فوت پدر، با وجود عمو، نوبت به پسر آن مرحوم می رسد یا عموی او متولی است؟
- [آیت الله بهجت] فردی فوت کرده و دارای چند فرزند ذکور و اناث است. بعد از مورّث، اکثر فرزندان نیز از دنیا رفته اند به جز دو پسر و یک دختر و همسر فرد متوفّی (مورّث). نحوه ی تقسیم ارث را بیان فرمایید؟
- [آیت الله خامنه ای] بر طبق نظر امام راحل(قدّس سرّه) که مسجد متولّی ندارد، آیا این حکم شامل املاکی که برای مسجد وقف شده اند مثل املاکی که برای اقامه مجالس وعظ و ارشاد و تبلیغ احکام در مسجد وقف شده اند هم می شود؟ و بر فرض شمول، با توجه به اینکه بسیاری از مساجد، املاک موقوفه ای دارند که متولّی قانونی و شرعی دائمی دارند و اداره اوقاف هم با آنان به عنوان متولّی رفتار می کند، آیا جایز است متولّیان این اوقاف از تولیت آنها دست بردارند و از انجام وظائف خود نسبت به اداره آنها خودداری کنند با آنکه در استفتایی از حضرت امام(رضوان الله علیه) نقل شده که متولّی حق اعراض از تولیت وقف را ندارد بلکه واجب است طبق آنچه واقف مقرر کرده عمل کند و در این باره کوتاهی ننماید؟
- [آیت الله بهجت] شخصی زمین بایری که در اطراف قبرستان قدیمی بوده خریداری کرده و وقف قبرستان نموده است. و پس از مدتی، واقف فوت کرده است چند نفر از اهالی تصمیم گرفته اند آن زمین را تبدیل به زمین زراعی نمایند تا مقداری از سود حاصله را صرف مسجد کنند. حکم شرعی را مرقوم فرمایید.
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
مسئله مرتبط یافت نشد