استراحت
آسودن و رفع خستگی را استراحت گویند. از آن به مناسبت در باب‌های صلات، حج و احیاء موات سخن رفته است.
برای بیماران قلبی که در حال استراحت مطلق هستند (چه توان حرکت دست را داشته یا نداشته باشند)، نحوه گرفتن وضو و خواندن نماز و رو به قبله بودن در نماز به چه صورت است؟
اگر توان وضو گرفتن (ولو با کمک دیگری) را دارند، وضو بگیرند واگر توان وضو گرفتن (ولو به کمک دیگری) را ندارند، تیمّم نمایند. نسبت به نماز، هر مقدار که قادر هستند و خطر ندارد (ولو با رکوع و سجودِ اشاره‌ای)، نماز بخوانند و مراعات قبله چنانچه خطر نداشته باشد، لازم است و به طور کلّی اصلِ نماز ساقط نیست و هر کدام از شرایط و اجزای آن، خطر داشته باشد، لازم نیست رعایت شود.
اگر توان وضو گرفتن (ولو با کمک دیگری) را دارند، وضو بگیرند واگر توان وضو گرفتن (ولو به کمک دیگری) را ندارند، تیمّم نمایند. نسبت به نماز، هر مقدار که قادر هستند و خطر ندارد (ولو با رکوع و سجودِ اشاره‌ای)، نماز بخوانند و مراعات قبله چنانچه خطر نداشته باشد، لازم است و به طور کلّی اصلِ نماز ساقط نیست و هر کدام از شرایط و اجزای آن، خطر داشته باشد، لازم نیست رعایت شود.
عنوان سوال:
برای بیماران قلبی که در حال استراحت مطلق هستند (چه توان حرکت دست را داشته یا نداشته باشند)، نحوه گرفتن وضو و خواندن نماز و رو به قبله بودن در نماز به چه صورت است؟
پاسخ:
اگر توان وضو گرفتن (ولو با کمک دیگری) را دارند، وضو بگیرند واگر توان وضو گرفتن (ولو به کمک دیگری) را ندارند، تیمّم نمایند. نسبت به نماز، هر مقدار که قادر هستند و خطر ندارد (ولو با رکوع و سجودِ اشاره‌ای)، نماز بخوانند و مراعات قبله چنانچه خطر نداشته باشد، لازم است و به طور کلّی اصلِ نماز ساقط نیست و هر کدام از شرایط و اجزای آن، خطر داشته باشد، لازم نیست رعایت شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زن یا مرد مسلمانی نه دست دارد و نه پا، یا دست و پای او به کلّی فلج است و قادر به حرکت نیست، یا یک دست و یک پا دارد. آیا بر چنین فردی وضو واجب است؟ و اگر واجب نیست، آیا میتواند بدون وضو نماز بخواند؟
- بعد از خواندن نماز میّت معلوم می‌شود که نماز میّت به صورت اشتباه و غلط خوانده شده است. آیا خواندن نماز مجدّد لازم است یا نه؟ و نحوه آن چه طور است؟
- آیا نماز خواندن در حال حرکت در وسایل نقلیه (هواپیما، قطار، کشتی و...) نیاز به اعاده دارد؟
- اشخاصی که دست یا پای خود را از دست دادهاند، برای نماز چگونه وضو بگیرند؟
- کسی که به جای غسل و وضو، تیمّم کرده (مثل زن حائضی که از خون حیض پاک شده و آب برای غسل حیض و وضو ندارد) و قبل از خواندن نماز، مقداری آب به دست آورده که برای غسل تنها یا وضوی تنها کافی است، آیا لازم است که اقدام به غسل یا وضو کند یا تیمّم بدل از آنها کافی است؟
- بیماری که یک یا هر دو دست خود را به دلایل پزشکی و یا عدم توانایی، نمیتواند حرکت دهد و یا برای او مشکل است، وظیفه غسل و وضو و تیمّم را چگونه انجام دهد؟
- شخصی وضو گرفته و بعد هم وضویش باطل شده است. حال که توجه میکند، نمیداند که باطل شدن وضو، قبل از خواندن نماز بوده یا بعد از آن. آیا لازم است این نماز را دوباره بخواند؟
- اگر مکلّف، در حال خواندن نماز گمان پیدا کند که قبله در جهتی غیر از آن جهتی است که به سوی آن نماز میخواند، آیا میتواند جهت خود را به سوی طرفی که گمان پیدا کرده، تغییر دهد؟
- چنانچه برای بیمار، خواندن نماز به سوی قبله امکان نداشته و یا مشکل باشد (مثل این که روی تختی خوابیده که جهت آن مخالف قبله است و نمیتوان جهت آن را تغییر داد و یا تغییر دادن آن بسیار مشکل است)، چگونه باید نماز بخواند؟ و آیا جهات دیگر برایش یکسان است؟
- اگر بعد از تیمّم بدل از غسل، حدث اصغر پیش آمد و امکان غسل هم فراهم نشد، برای خواندن نماز، وضو یا تیمّم بدل از وضو کافی است یا تیمّم بدل از غسل هم باید تکرار شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر دستور دهد طبیبی مریض را به استراحت تمام برای این که مریض مبتلا شده به مرضی که مستدعی آن است مانند سکته قلبی چگونه این مریض نماز بخواند؟ با این که میداند اگر طبیب او را امر نمیکرد به استراحت تمام، ممکن بود ایستاده نماز بخواند؟
- [آیت الله بهجت] نحوه ی نماز خواندن شخص لال و گنگ چگونه است؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان در یک وضو صورت را با هر دو دست شست؟ و آیا می توان در یک وضو با دست راست و در وضویی با دست چپ صورت را شست؟
- [سایر] درباره نماز شب و فواید ان و نحوه خواندن ان راهنمایی بفرمایید
- [آیت الله مکارم شیرازی] مبلغی پول در اختیار است که آن را می توان یا صرف مداوای یک بیمار قلبی نمود و یا صرف ده بیمار دیگر که به امراض دیگری مبتلا هستند، حال اگر بیمار قلبی را مداوا ننماییم خواهد مرد و اگر مداوای بیماران دیگر را رها سازیم دچار رنجهای شدید و موجب پیشرفته تر شدن بیماری آنان می گردد و راهی هم برای مداوای هیچ یک از بیماران فوق جز از طریق خرج کردن این مبلغ پول وجود ندارد، در این صورت تکلیف طبیب انتخاب کدام طرف می باشد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نماز شب یا سایر نمازهای مستحبّی را در حال حرکت خواند؟
- [سایر] بر اساس آیه 33 سوره کهف که می¬فرماید قبور را مسجد قرار ندهید، آیا می¬توان گفت نماز خواندن در کنار مرقد ائمه که گاهی مزار ایشان در طرف قبله نمازگزار نیز واقع می¬شود، اشکال دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر اسم شخصی، عبدالله باشد آیا بدون وضو می توان به این اسم دست زد؟
- [سایر] طریقه نماز خواندن اهل سنت (در مورد دست بستن و بدون مهر و طریقه وضو گرفتن) از چه زمانی و توسط چه کسی این بدعت شروع شده است؟
- [سایر] نماز خواندن در هواپیما و قطار در حال حرکت چگونه است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مستحب است زن حائض در وقت نماز خود را از خون پاک نماید و پنبه و دستمال را عوض کند و وضو بگیرد و اگر نمیتواند وضو بگیرد، به امید درک ثواب تیمّم نماید و در جای نماز خویش رو به قبله بنشیند و مشغول قرائت قرآن، ذکر، دعا و صلوات شود، اگرچه در غیر این اوقات، خواندن قرآن بر حائض مکروه است.
- نماز خواندن در زمینهای بسیار بزرگی که مردم ناچارند در آنها تصرّفاتی مانند رفت و آمد انجام دهند و در صورت تصرّف نکردن به زحمت و مشقّت میافتند، اشکال ندارد، حتّی اگر رضایت صاحبان آنها معلوم نباشد و یا در بین آنها صغیر و یا مجنون وجود داشته باشد؛ ولی چنانچه بدانند که صاحبان آنها راضی نیستند، نمیتوانند در آن جا نماز بخوانند. * شرط دوم: مکان نمازگزار باید بیحرکت باشد و اگر به واسطه تنگی وقت یا جهت دیگری ناچار باشد در جایی که حرکت دارد مانند اتومبیل، کشتی و قطار نماز بخواند، به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آن وسایل از سمت قبله به طرف دیگر حرکت کنند، نمازگزار باید به طرف قبله برگردد.
- هرگاه برای ادب دست‌ها را روی هم بگذارد، اگرچه مثل آنها نباشد، بنابر احتیاط واجب باید نماز را دوباره بخواند، ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا برای کار دیگری، مثل خاراندن دست و مانند آن، دست‌ها را روی هم بگذارد، اشکال ندارد. * چهارم:آن که بعد از خواندن حمد، (آمین) بگوید، ولی اگر سهوا یا از روی تقیّه بگوید، نماز او باطل نمیشود. * پنجم:آن که عمدا پشت به قبله کند یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمدا به قدری برگردد که نگویند رو به قبله است، اگرچه به طرف راست یا چپ نرسد، نماز او باطل است.
- کسی که در تنگی وقتِ نماز باید تیمّم کند، اگر برای خواندن نمازی که وقتش تنگ شده وضو بگیرد، وضوی او باطل است و اگر به قصد دیگری مثل دست زدن به قرآن و یا با طهارت بودن وضو بگیرد نیز وضویش خالی از اشکال نیست. * شرط هشتم:به قصد قربت (یعنی برای انجام فرمان خداوند) وضو بگیرد و اگر برای خنک شدن یا به قصد دیگری وضو بگیرد، باطل است.
- مستحب است انسان برای نماز میّت، زیارت اهل قبور، رفتن به مسجد و حرم امامان علیهمالسلام ، همراه داشتن قرآن و خواندن و نوشتن و لمس حاشیه آن و برای خوابیدن، وضو بگیرد و نیز مستحب است کسی که وضو دارد، دوباره وضو بگیرد و اگر برای یکی از این اعمال وضو بگیرد، میتواند هر عملی را که انجام دادن آن احتیاج به وضو دارد بجا آورد، مثلاً میتواند با آن وضو نماز بخواند.
- اگر پیش از خواندن نماز احتیاط بفهمد که رکعتهای نماز او کم بوده، چنانچه عملی که نماز را باطل میکند انجام نداده باشد، باید آنچه را از نماز نخوانده بخواند و برای سلام بیجا، احتیاطا دو سجده سهو بنماید و اگر عملی را که نماز را باطل میکند انجام داده باشد، مثلاً پشت به قبله کرده باشد، باید نماز را دوباره بجا آورد.
- مستحاضه قلیله بعد از وضو و مستحاضه متوسطه بعد از غسل و وضو و مستحاضه کثیره بعد از غسل، باید فورا مشغول نماز شوند، ولی گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهای قبل از نماز اشکال ندارد و در نماز نیز میتوانند اعمال مستحب مثل قنوت و غیر آن را بجا آورند.
- اگر برای پیدا کردن قبله وسیلهای نداشته باشد یا با این که کوشش کرده گمان او به هیچ جهتی تمایل پیدا نکرده باشد، بنابر احتیاط چهار نماز به چهار طرف میخواند، اگرچه بعید نیست خواندن یک نماز به هر جهتی که خواست، کافی باشد.
- اگر چیزی که پیدا کرده، هنگام وضو گرفتن و نماز خواندن همراه او باشد، در صورتی که قصد او این باشد که صاحب آن را پیدا کند، اشکال ندارد.
- زینت کردن با طلا، مثل آویختن زنجیر طلا به سینه و به دست کردن انگشتر طلا و بستن ساعت مچی طلا به دست، برای مرد حرام و نماز خواندن با آنها باطل است و احتیاط واجب آن است که از استعمال عینک طلا نیز خودداری کند؛ اما اگر از آنها در حال نماز استفاده نکند بلکه فقط همراه داشته باشد مثلاً در جیب خود بگذارد نماز صحیح است، ولی زینت کردن با طلا، برای زن در نماز و غیر آن اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد و اگر به واسطهی تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جایی که حرکت دارد، مانند اتومبیل و کشتی و تِرن نماز بخواند، به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آنها [این وسایل نقلیه] از قبله به طرف دیگر حرکت کنند، [ نماز گزار] به طرف قبله برگردد.
- [آیت الله بهجت] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سایر حالات اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] مکان نماز گزار باید بی حرکت باشد ، و اگر به واسطة تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جائی که حرکت دارد ، مانند اتومبیل و کشتی و ترن نماز بخواند ، به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آنها از قبله به طرف دیگر حرکت کنند ، به طرف قبله برگردد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد و اگر به واسطه تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جایی که حرکت دارد، مانند اتومبیل و کشتی و ترن نماز بخواند، به قدری که ممکن است باید استقرار و قبله را رعایت نماید و اگر آنها از قبله بطرف دیگر حرکت کنند، بطرف قبله برگردد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد و سوره اشکال ندارد اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد؛ اشکال ندارد؛ اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را حرکت ندهد.
- [آیت الله نوری همدانی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد ، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد .
- [امام خمینی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد، اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله بروجردی] حرکت دادن دست و انگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد، اگر چه احتیاط مستحب آن است که آنها را هم حرکت ندهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] حرکت دادن دست وانگشتان در موقع خواندن حمد اشکال ندارد، اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که آنها را هم حرکت ندهد.