پرستاری
پرستارى، مراقبت و مواظبت از بیمار، کودک و مانند آنان است، که از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، صلات، حج و نکاح سخن رفته است.
آیا پزشک یا پرستاری که در پیش بیمار محتضر است، واجب است بیمار را رو به قبله کند؟ و انجام دادن این کار نیاز به اجازه ولیّ او دارد یا خیر؟
بنا بر احتیاط واجب باید رو به قبله نماید و اجازه ولیّ، شرط نیست.
بنا بر احتیاط واجب باید رو به قبله نماید و اجازه ولیّ، شرط نیست.
عنوان سوال:
آیا پزشک یا پرستاری که در پیش بیمار محتضر است، واجب است بیمار را رو به قبله کند؟ و انجام دادن این کار نیاز به اجازه ولیّ او دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر ضرورت ایجاب کند که در حال نماز، به بیمار دارو خورانده شود، آیا در صورت امکانِ اعاده نماز، این کار واجب می‌شود؟
- آیا توصیه پزشک و پرستار مبنی بر ضرر داشتن روزه یا مضر بودنِ حرکت دادن اعضای بدن یا ضرر داشتن استعمال آب برای وضو، مجوّز شرعی برای بیمار محسوب می‌شود یا خیر؟
- چنانچه برای بیمار، خواندن نماز به سوی قبله امکان نداشته و یا مشکل باشد (مثل این که روی تختی خوابیده که جهت آن مخالف قبله است و نمیتوان جهت آن را تغییر داد و یا تغییر دادن آن بسیار مشکل است)، چگونه باید نماز بخواند؟ و آیا جهات دیگر برایش یکسان است؟
- آیا میتوان بچه را در حالت تخلّی، رو به قبله یا پشت به قبله نگه داشت؟ و اگر بچه بدون طهارت، دست به قرآن یا اسامی خدا و پیغمبر صلیاللهعلیهوآله و مقدّسات بزند، واجب است او را منع کنند؟
- چنانچه قسمتی از لوازم زندگی مورد نیاز خود را بفروشیم و با آن ابزار کار تهیه نماییم. آیا به پول آن خمس تعلّق میگیرد؟
- جد پدری اینجانب حدود 90 سال قبل فوت کردهاند. ایشان وصیت کرده بودند تا در کربلا دفن شوند و جهت هزینههای آن نیز قطعه زمینی را کنار گذاشتند. در زمان فوت ایشان فرزندانش به علل مختلف نتوانستند این کار را انجام دهند و متوفی را به صورت موقت و در جهتی غیر از جهت قبله دفن کردند تا در زمان دیگری این کار انجام دهند. بعد از آن هم تا کنون نوادگان ایشان به دلایل مختلف از جمله جنگ با عراق و بسته بودن مرزها موفق نشدهاند. اکنون نیز پس از پرس و جو دریافتهاند دولت عراق اجازه عبور جسد و بقایای آن را جهت دفن در عراق نمیدهد. آیا با توجه به رو به قبله نبودن ایشان و عدم امکان عملی کردن وصیتشان میتوان بقایای جسد را پس از نبش قبر رو به قبله کرد و در حق ایشان احسان داد؟
- گاهی عمل CPR (احیای قلبی ریوی) در فردی که مرده، ولی امید به بازگشتش وجود دارد، یکی دو ساعت ادامه مییابد. با توجه به این که بدن بیمار در طول این مدت سرد می‌شود، آیا تماس با بدن مذکور، نیاز به غسل مسّ میّت دارد؟
- در پرداخت خمس، در بعضی از مواردِ شبهه، از طرف نمایندهای که دارای اجازه از طرف مرجع تقلید است، اقدام به مصالحه می‌شود. آیا این کار جایز است؟
- آیا مسّ بچه سقط شده (چهار ماهه)، نیاز به غسل مسّ میّت دارد؟ آیا علاوه بر مس کننده، این غسل بر مادر نیز واجب است؟
- شخصی اتومبیل وانت خود را که جهت کار و کسب استفاده میکرده، به فروش رسانده تا خانه مورد نیاز خود را بخرد. آیا به پول آن خمس تعلّق میگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] پرستاری از بیمار چه ثوابی دارد؟
- [سایر] کدام پیامبر از زندانیان بیمار پرستاری می کرد؟
- [آیت الله بهجت] پرستاری زن، از مرد بیمار چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا پرستاری پدر در صورت نیاز، بر اولاد الزامی است؟
- [آیت الله نوری همدانی] در صورتی که بیمار یا ولی او به پزشکی که در کارش متخصص ودانا است اجازه معالجه دهد . آیا در صورت مرگ بیمار ، پزشک ضامن است ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پرستاری پدر در صورت نیاز بر اولاد الزامی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] لطفاً بفرمایید در چه صورتی پزشک اجازه دارد وضعیت جسمی بیمار را پنهان کند و به او دروغ بگوید؟
- [سایر] پرستاری از بیمار برتر است یا نماز خواندن در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله؟
- [آیت الله بهجت] هر گاه پدر و مادر، بیمار و یا معلول باشند که نیاز به پرستاری و نگهداری داشته باشند، آیا نگهداری آن ها فقط به عهده ی فرزندان پسر می باشد یا دختران نیز در این مورد مسؤولیتی دارند و در صورتی که پدر و مادر فرزند پسری نداشته باشند، آیا وظیفه ی نگهداری و پرستاری آنان به عهده ی دختر می باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر پزشک، سعی خود را در مداوای بیمار انجام دهد، ولی بیمار بهبودی نیابد، آیا پزشک نسبت به هزینه درمانی که بیمار قبلا پرداخته (حق ویزیت) مدیون است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- احتیاط واجب آن است که تا وقتی میّت را از محل احتضار حرکت ندادهاند، رو به قبله باشد؛ ولی پس از حرکت دادن او از محل احتضار، رو به قبله بودن وی واجب نیست.
- اگر موقعیّتی پیش آید که تسریع در معالجه لازم باشد و شرط عدم ضمان یا اجازه گرفتن از بیمار یا ولیّ او میسّر نباشد، چنانچه پزشک با احتیاط لازم اقدام به معالجه کند، ضامن نیست.
- اگر بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان را از پزشک قبول نکنند، چنانچه جان بیمار در خطر نباشد یا این که مراجعه به پزشک دیگری ممکن باشد، پزشک میتواند بیمار را رها کرده و معالجه ننماید و اگر جان بیمار در خطر باشد و =============================================================================== 1 سنن ابن ماجه،ح3466 کنز العمّال،ج10،ص32،ح28221. مراجعه به پزشک دیگری ممکن نباشد، اقدام به معالجه او لازم است و در این صورت اگر پزشک حاذق بوده و احتیاط و دقّت لازم را بنماید، ضامن نمیباشد.
- اگر پزشک با بیمار یا ولیّ او شرط عدم ضمان کند، یعنی به او بگوید: (اگر ضرری به بیمار برسد ضامن نیستم)، در صورتی که پزشک حاذق باشد و دقّت و احتیاط لازم را در معالجه رعایت نماید و در عین حال به بیمار ضرری برسد، ضامن نیست.
- اگر پزشک نسخه نوشته و دستور مصرف دارو دهد به گونهای که بیمار از خود اختیاری نداشته و به واسطه اعتماد به دستور پزشک دارو را مصرف نماید، چنانچه در معالجه خطا کرده و به بیمار ضرری برسد یا بمیرد، ضامن خواهد بود.
- اگر پزشک دارویی را تعریف کند یا بگوید: (درمان فلان درد با فلان داروست) و بیمار با اختیار و فهم خود دارو را با بیماری خود منطبق نموده و مصرف کند، پزشک در برابر عوارض آن ضامن نیست.
- مسلمانی را که محتضر است (یعنی در حال جان دادن است، مرد باشد یا زن، بزرگ باشد یا کوچک، احتیاطا باید به پشت بخوابانند به گونهای که کف پاهای او به طرف قبله باشد و اگر خواباندن او به این روش ممکن نباشد، بنابر احتیاط واجب تا اندازهای که ممکن باشد باید به این دستور عمل کنند و چنانچه خواباندن او به این روش به هیچ قسم ممکن نباشد، احتیاطا او را رو به قبله بنشانند و یا به پهلوی راست یا به پهلوی چپ رو به قبله بخوابانند.
- ضامن نبودن پزشک به وسیله نصب اطّلاعیه در محلّ درمان یا اعلان در رسانهها ثابت نمیشود، بلکه باید خود بیمار یا ولیّ او پس از آگاهی از کیفیّت درمان شرط عدم ضمان را به صورت کتبی یا شفاهی قبول کند و چنانچه قبول شرط از روی اضطرار و ناچاری باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر اجبار و اکراه در بین باشد، پزشک ضامن است.
- اگر پزشک با دست خود به بیمار دارو بدهد و یا آمپول تزریق نماید و عوارضی پیش آید، مسئول میباشد، مگر این که شرط عدم ضمان کند و احتیاط لازم را بنماید.
- اگر هنگام تخلّی رو به قبله یا پشت به قبله باشد و عورت خود را از قبله برگرداند، بنابر احتیاط کفایت نمیکند؛ و اگر رو به قبله یا پشت به قبله نباشد، احتیاط واجب آن است که عورت خود را رو یا پشت به قبله ننماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] بنابر احتیاط رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اگر ممکن باشد باید از خود محتضر اجازه بگیرند و اگر ممکن نباشد یا اجازه او معتبر نباشد بنابر احتیاط از ولی او اجازه بگیرند
- [آیت الله وحید خراسانی] بنابر احتیاط رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اگر ممکن باشد باید از خود محتضر اجازه بگیرند و اگر ممکن نباشد یا اجازه او معتبر نباشد بنابر احتیاط از ولی او اجازه بگیرند
- [آیت الله سبحانی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اجازه گرفتن از ولیّ او لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اجازه گرفتن از ولیّ او لازم نیست.
- [آیت الله بروجردی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اجازه گرفتن از ولی او لازم نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمانی واجب است و اجازه گرفتن از ولیش لازم نیست.
- [آیت الله مظاهری] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است و اجازه گرفتن از ولی او لازم نیست.
- [امام خمینی] رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است، و اجازه گرفتن از ولی او لازم نیست.
- [آیت الله خوئی] بنابر احتیاط رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است، و اجازه گرفتن از ولی او احوط است.
- [آیت الله سیستانی] بنابر احتیاط رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است ، چنانچه بدانند خود محتضر راضی است و قاصر هم نباشد لازم نیست برای این کار از ولیّ او اجازه بگیرند ، و در غیر این صورت اجازه گرفتن از ولیّ او بنابر احتیاط لازم است .