مد لازم
مد در موارد سکون ذاتی واقع پس از حرف مد را مد لازم گویند.
آیا رعایت دو مدّ لازم که در (ولا الضّالّین) وجود دارد، واجب است؟
بنا بر احتیاط باید رعایت شود.
بنا بر احتیاط باید رعایت شود.
عنوان سوال:
آیا رعایت دو مدّ لازم که در (ولا الضّالّین) وجود دارد، واجب است؟
پاسخ:
بنا بر احتیاط باید رعایت شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا رعایت قواعد تجوید، در نماز واجب است؟ اگر واجب است تا چه مقدار؟
- اگر دختر غیر بالغ بخواهد نماز را به طور صحیح بخواند، آیا رعایت مقدار پوششِ لازم در نماز، برای او هم لازم است؟
- در جایی که هم غسل لازم است و هم وضو، مثل کسی که مسّ میّت نموده و میخواهد نماز بخواند، آیا ترتیبی بین غسل و وضو و یا تیمّم بدل از آن دو لازم است رعایت شود یا خیر؟
- آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- آیا در غسل، پس از شستن سر و گردن، رعایت ترتیب شستن چپ و راست بدن واجب است؟
- آیا رعایت ترتیب، در خواندن نمازهای قضا لازم است یا خیر؟ مثلاً اگر اول، تمام نمازهای صبح و بعد تمام نمازهای ظهر و بعد تمام نمازهای عصر را که قضا شده، بخواند و یا این نوع ترتیب را هم رعایت نکند، نمازهای خوانده شده، صحیح است یا خیر؟
- آیا در اعتکافِ واجب و مستحب، قصد وجوب یا استحباب لازم است؟
- سجده شکر چه سجده‌ای است؟ و آیا شرایطی که در سجده نماز باید رعایت شود، در سجده شکر هم معتبر است و باید رعایت شود؟
- آیا میتوان نماز واجب را در حال اختیار، در وسیله نقلیه در حال حرکت یا در حال پیاده راه رفتن، به شرط این که بتوان جهت قبله را رعایت کرد، خواند؟
- مادری بدون رعایت مصلحت صغار خود در 20 سال پیش با موافقت دادستان از دیه پدر مرحوم صغار در حادثه افتادن او در چاه یک اداره گذشت کرده. الآن صغار مدعی هستند که رعایت مصلحت ایشان نشده. آیا می‌توانند اقامة دعوا کنند و با فرض عدم رعایت مصلحت ایشان می‌شود الآن مطالبه دیه کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] یکی از دوستان هنگام نماز جماعت به جای وَلاَ الضَّالِّیْنَ می گفت وَلاَ الزالِّیْنَ آیا چنین تجوید و قرائتی صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] آیا رعایت مدّ عارضی هم واجب است؟ (مثل کلمه ی "الرّحیم" در حال وقف)؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در نماز سهوا و از روی فراموشی مدّ واجب در "و لا الضّالین" را انجام ندهد، نمازش چه حکمی دارد؟ و اگر حکم را نمی دانسته یا می دانسته و متوجّه نبوده چه باید کرد؟
- [آیت الله بهجت] در مسایلی از نماز که شما فتوای خاصّی دارید مثلاً رعایت مدّ را در قرائت نماز واجب دانسته اید ، آیا می توانیم به کسی که این موارد را رعایت نمی کند اقتدا کنیم؟
- [آیت الله خوئی] اگر به شخصی که شرائط امام جماعت را دارا باشد اقتدا کند و در قرائت کلمهای که در او مدّ واجب است، مدّ ندهد، و نمیدانم که او مدّ واجب را میداند ولی فعلاً فراموش کرده که مدّ بدهد، یا اینکه او مدّ واجب را نمیداند، آیا واجب است که به صورت فرادی نماز بخوانیم یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا صحیح است که نمازگزار هنگام خواندن (غیر المغضوب علیهم) آن را بدون عطف فوری، با وقف بخواند و سپس (ولا الضالین) را قرائت نماید؟ آیا در تشهد وقف بر (محمد)(صلی الله علیه وآله) در جمله (اللهّم صلّ علی محمد) و سپس قرائت عبارت (آل محمد) صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] آیا قرائت "صراط الذین انعمت علیهم" به صورت "صراط من انعمت علیهم" و نیز قرائت "و لا الضالین" به صورت "و غیر الضالین" جزو قرائات مشهوری است که در قرائت نماز جایز می باشد؟
- [آیت الله بهجت] میزان کشش در کلمه ی "و لا الضّالین" چه قدر است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا رعایت موالات بین اشواط سعی لازم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] رعایت چه شرایطی در نماز میّت لازم می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که میخواهد نماز میّت بخواند، لازم نیست با وضو یا غسل یا تیمّم باشد و بدن و لباس او پاک باشد، اگرچه احتیاط مستحب آن است که تمام چیزهایی را که در نمازهای دیگر لازم است، رعایت کند و احتیاط واجب آن است که عورت او پوشیده باشد و لباس او نیز غصبی نباشد.
- روزه بر زنی که زایمان او نزدیک است و روزه برای حمل او ضرر دارد، واجب نیست و باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و نیز اگر روزه برای خود او ضرر داشته باشد، روزه بر او واجب نیست و بنابر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت، روزههایی را که نگرفته باید قضا نماید.
- حیوانی که برای عقیقه انتخاب می‌شود، باید شتر یا گاو یا گوسفند باشد و بهتر است شرایط قربانی در آن رعایت شود، یعنی حیوان سالم و بدون عیب باشد و (شتر) حدّاقل پنج ساله و (گاو) دو ساله و (بز) بنابر احتیاط دو ساله و (میش) یک ساله باشد، ولی رعایت این شرایط لازم نیست، بلکه چنانچه حیوان چاق و پرگوشت باشد، کفایت میکند.
- کسی که به واسطه پیری نمیتواند روزه بگیرد یا روزه گرفتن برای او مشقّت دارد، واجب نیست روزه بگیرد، ولی باید برای هر روز یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.
- کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند یا به دستوری که در مسأله 1747 گفته می‌شود، دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد طعام بدهد و چنانچه انجام دادن هیچ کدام از اینها برایش ممکن نباشد، هرچند مُد که میتواند به فقرا طعام بدهد و بنابر احتیاط واجب استغفار نیز بکند، اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید: (اَسْتَغْفِرُ اللّهَ) و به احتیاط واجب هر وقت بتواند کفّاره را بدهد.
- چنانچه در سجده واجب قرآن پیشانی را به قصد سجده به زمین بگذارد اگرچه ذکر نگوید کافی است و گفتن ذکر مستحب است و بهتر است بگوید: (لا إلهَ إلاَّ اللّهُ حَقّا حَقّا لا إلهَ إلاَّ اللّهُ إیمانا وَتَصْدیقا لا إلهَ إلاَّ اللّهُ عُبُودِیَّةً وَ رِقّا سَجَدْتُ لَکَ یا رَبِّ تَعَبُّدا وَ رِقّا لا مُسْتَنْکِفا وَلا مُسْتَکْبِرا بَلْ أنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ).
- اگر نذر کننده از انجام نذر خود در وقت آن عاجز شود، نذر او منحل شده و از او ساقط میگردد؛ ولی اگر از انجام روزه نذری عاجز باشد، بنابر احتیاط واجب برای هر روزه دو مُدّ طعام (تقریبا 1500 گرم) به فقیری صدقه دهد تا آن فقیر به نیابت او روزه بگیرد و اگر میسّر نشد، برای هر روزه یک مدّ طعام صدقه دهد.
- اگر به واسطه بیماری روزه رمضان را نگیرد و بیماری او تا رمضان سال بعد ادامه یابد، قضای روزههایی که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری، مثلاً برای مسافرت، روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزههایی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط مستحب آن است که برای هر روز یک مُد طعام نیز به فقیر بدهد.
- (سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ للّهِ وَلا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَاللّهُ أکْبَرُ)یعنی: (پاک و منزه است خداوند تعالی و ثنا مخصوص اوست و هیچ معبودی سزاوار پرستش نیست مگر خدای بیهمتا و بزرگتر است از آن که توصیف شود.)
- اگر روزه رمضان را عمدا نگیرد، باید قضای آن را بجا آورد و برای هر روز دو ماه روزه بگیرد یا به شصت فقیر طعام بدهد یا یک بنده آزاد کند و چنانچه تا رمضان آینده قضای آن روزه را بجا نیاورد، برای هر روز دادن یک مُدّ طعام لازم نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زنی که زاییدن او نزدیک است و روزه برای حملش یا برای خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست و در صورت اول باید برای هر روز بنابر احتیاط لازم یک مد طعام به فقیر بدهد. ولی اگر روزه برای خودش ضرر دارد رعایت این احتیاط لازم نیست اگر چه بهتر است و روزه هایی را که نگرفته باید قضا نماید.
- [آیت الله سیستانی] علمای تجوید گفتهاند اگر در کلمهای واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه باشد ، مثل کلمه (سوء) باید آن واو را مدّ بدهد یعنی آن را بکشد . و همچنین اگر در کلمهای (الف) باشد وحرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد ، و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد ، مثل (جآء) باید الف آن را بکشد . و نیز اگر در کلمهای (ی) باشد ، و حرف پیش از (ی) در آن کلمه زیر داشته باشد ، و حرف بعد از (ی) در آن کلمه همزه باشد ، مثل (جیء) باید (ی) را با مدّ بخواند . و اگر بعد از این حروف (واو و الف و یا) بجای همزه حرفی باشد که ساکن است ، یعنی زیر و زبر و پیش ندارد ، باز هم باید این سه حرف را با مدّ بخواند ، ولی ظاهراً صحت قرائت در اینچنین موارد توقف بر مدّ ندارد ، پس چنانچه به دستوری که گفته شد رفتار نکند ، باز هم نماز صحیح است ، ولی در مثل (ولا الضآلین) که تحفّظ بر تشدید ، و الف توقف بر مقداری مدّ دارد ، باید به همان مقدار الف را مدّ دهد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] احتیاط واجب، رعایت ترتیب در قضاء نمازهای یومیه است، برای کسی که ترتیب قضا شدن نمازهای خود را می داند و در نمازهایی که در اداء آنها ترتیب لازم است مانند نماز ظهر و عصر، لازم است در قضا ترتیب بین آنها رعایت شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] مدّ بنا بر مشهور کمی بیش از نه سیر و نیم است ولی ظاهراً بیش از این مقدار است و بنا بر نظر برخی از محققان تقریبا 900 گرم است و احتیاط واجب در رعایت این قول است. توضیح بیشتر درباره مدّ (که معادل 14 صاع است) در مسأله 1872 و 1999 خواهد آمد و در طعام نیز احتیاط مستحب آن است که تنها گندم یا آرد گندم یا نان گندم داده شود، هر چند ظاهراً هر طعامی که بدهد، کافی است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که به واسطه پیری نمی تواند روزه بگیرد یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست ولی در صورت دوم باید برای هر روز یک مد گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد بلکه در صورت اول نیز بنابر احتیاط لازم، یک مد طعام بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در کلمه ای ( واو ) باشد و حرف قبل از ( واو ) در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از ( واو ) در آن کلمه همزه ( ء ) باشد ، مثل کلمة سوء باید آن ( واو ) را مد بدهد ، یعنی آن ر ا بکشدو همچنین اگر در کلمه ای ( الف ) باشد و حرف قبل از ( الف ) در آن کلمه زبرداشته باشد و حرف بعد از (الف) درآن کلمه همزه باشد ، مل ( جاء )باید(الف) آن را بکشد و نیز اگر در کلمهای ( ی ) باشد و حرف پیش از ( ی ) در آن کلمه زیرداشته باشد و حرف بعد از ( ی ) در آن کلمه همزه باشد ، مثل ( جی ء ) باید ( ی) را با مد بخواند و اگر بعد از این ( و او ) و ( الف ) و ( ی) به جای همزه ( ء ) حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر وزبر و پیش ندارد باز هم باید این سه حرف را با مد بخواند ، مثلاً در ولا الضالین که بعد از ( الف ) حرف ( لام ) ساکن است باید ( الف ) آن را با مد بخواند . و چنانچه به دستوری که گفته شد رفتار نکند احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] لازم نیست آنچه را علمای تجوید برای بهتر خوانی قرآن ذکر کرده اند رعایت کند، بلکه لازم است طوری بخواند که بگویند عربی صحیح است هرچند رعایت دستورات تجوید بهتر است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] برای سجده واجب قرآن اگر با شرایطی که در مسأله قبل گفته شد سجده کند کافیست هر چند ذکر نگوید و گفتن ذکر مستحب است و بهتر آن است که این ذکر را بگوید: (سَجَدْتُ لکَ تعبُّداً وَ رِقّاً، لا مُسْتَکْبِراً عن عِبادَتِکَ ولا مُسْتَنْکِفاً ولا مُتَعَظِّماً، بل أَنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ خائِفٌ مُسْتَجِیر). تشهد
- [امام خمینی] اگر در کلمهای واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد مثل کلم? سوء بهتر است آن واو را، مدّ بدهد یعنی آن را بکشد و همچنین اگر در کلمهای الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل جاء بهتر است الف آن را بکشد و نیز اگر در کلمهای (ی) باشد و حرف پیش از (ی) در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از (ی) در آن کلمه همزه باشد مثل (جیء) بهتر آن است (ی) را با مدّ بخواند و اگر بعد از این واو و الف و (ی) به جای همزه (ء) حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر و زبر و پیش ندارد باز هم بهتر آن است این سه حرف را با مدّ بخواند، مثلاً در ولا الضالین که بعد از الف حرف لام ساکن است، بهتر آن است الف آن را با مدّ بخواند.
- [آیت الله بهجت] رعایت مدّی که در یک کلمه واقع شده واجب است؛ یعنی اگر در کلمهای (واو) باشد و حرف قبل از (واو) در آن کلمه پیش (ضمّه) داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه (ء) باشد، مثل کلمه (سوء)، باید آن (واو) را مدّ بدهد، یعنی آن را بکشد؛ و همچنین اگر در کلمهای (الف) باشد و حرف قبل از (الف) در آن کلمه زبر (فتحه) داشته باشد و حرف بعد از (الف) در آن کلمه همزه باشد، مثل (جاء)، باید (الف) آن را بکشد؛ و نیز اگر در کلمهای (ی) باشد و حرف پیش از (ی) در آن کلمه زیر (کسره) داشته باشد و حرف بعد از (ی) در آن کلمه همزه باشد، مثل (جیء)، باید (ی) را با مد بخواند؛ و اگر بعد از این (واو) و (الف) و (ی) به جای همزه (ء) حرفی باشد که ساکن است، یعنی زیر و زبر و پیش ندارد، باز هم باید این سه حرف را با مدّ بخواند، مثلاً در (وَ لاَ الضَّآلّینَ) که بعد از (الف) حرف لام ساکن است باید (الف) آن را با مدّ بخواند.