اذان و اقامه
این مقاله درباره اذان و اقامه که ذکرهای مخصوص اعلان وقت نماز و آمادگی برای آن می‌باشد است.
شخصی قبل از نماز فرادی، اذان و ا قامه میگوید و مشغول نماز میشود. اگر ما در آن مکان حاضر باشیم و بعد از اذان و اقامه آن شخص بخواهیم نماز بخوانیم، آیا لازم است باز هم اذان و اقامه بگوییم یا میتوانیم به همان اذان و اقامه اکتفا کنیم؟
میتوانید به همان اذان و اقامه اکتفا کنید، به شرط این که هنگام گفتن آن شخص، همه فصول اذان و اقامه را بشنوید.
میتوانید به همان اذان و اقامه اکتفا کنید، به شرط این که هنگام گفتن آن شخص، همه فصول اذان و اقامه را بشنوید.
عنوان سوال:
شخصی قبل از نماز فرادی، اذان و ا قامه میگوید و مشغول نماز میشود. اگر ما در آن مکان حاضر باشیم و بعد از اذان و اقامه آن شخص بخواهیم نماز بخوانیم، آیا لازم است باز هم اذان و اقامه بگوییم یا میتوانیم به همان اذان و اقامه اکتفا کنیم؟
پاسخ:
میتوانید به همان اذان و اقامه اکتفا کنید، به شرط این که هنگام گفتن آن شخص، همه فصول اذان و اقامه را بشنوید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در مواردی که اذان، در نماز ساقط میشود، آیا سقوط اذان، لازم است یا جایز؟
- شخصی خوابش سنگین است و به دوست خودش که در یک منزل زندگی میکنند، میگوید که من برای نماز صبح خواب میمانم و شما مرا برای نماز بیدار کن؛ ولی دوست او از خواب بیدار میشود و نماز میخواند و این شخص را بیدار نمیکند. آیا نماز او قبول است یا خیر؟ و بیدار نکردن او چه حکمی دارد؟
- وارد مسجد میشویم و میبینیم که امام جماعت مشغول نماز است؛ ولی نمیدانیم که نافله ظهر را میخواند یا نماز ظهر را. در این صورت آیا میتوانیم نماز ظهر را به او اقتدا کنیم و اگر بعدا معلوم شد که نافله بوده، دوباره نماز ظهر را با او بخوانیم؟
- مسافر، در حالی که نماز ظهر و عصر را نخوانده است، وارد شهری میشود که میخواهد در آن جا قصد اقامه نماید. در صورتی که از وقت نماز، بیش از چهار رکعت باقی نمانده باشد، آیا میتواند قصد اقامه ده روز نماید، در حالی که با این قصد، نماز ظهرش قضا میشود و باید مشغول نماز عصر شود؟
- آیا کسی که در حال گفتن اذان اعلام است، میتواند همان اذان را اذان نماز خود قرار دهد و بعد از آن اقامه بگوید و نمازش را بخواند یا لازم است برای نماز، اذان دیگری بگوید؟
- بعد از تکبیر امام جماعت، شخصی که بین او و امام، پنج نفر فاصله شدهاند، تکبیر میگوید و بعد، آن پنج نفر تکبیر میگویند. آیا نماز آن شخص صحیح است؟
- شخصی در نماز ظهر شک میکند و بعد از سلام نماز، به جای خواندن نماز احتیاط، از روی فراموشی مشغول نماز عصر میشود. اگر در بین نماز عصر به یاد آورد که نماز احتیاط را نخوانده است، وظیفه او چیست؟
- فردی در مسجد، برای نماز جماعت جا گرفته و بیرون رفته و تا اقامه نماز جماعت رجوع نکرده است. آیا به محض منعقد شدن نماز جماعت، حق او از آن مکان، ساقط میشود و دیگری میتواند جای او را تصرّف کند؟
- در جایی شاهد خواندن نماز میّت هستیم و نماز طوری خوانده میشود که به فتوای مرجع تقلید ما باطل است؛ اما به اعتقاد نماز گزار و بر طبق فتوای مرجع تقلیدش این نماز صحیح است. آیا در این صورت ما باید نماز میّت را دوباره بخوانیم یا لازم نیست؟
- شخصی یقین دارد که فردا قبل از اذان ظهر مسافرت میکند و بدین جهت در شب ماه مبارک رمضان خود را جنب میکند و بعد از اذان صبح غسل مینماید و نماز میخواند و سپس به مسافرت میرود. آیا چیزی بر عهده این شخص میآید یا نه؟ اگر با این فرض، موفّق به مسافرت نشود، حکمش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] در مکانی که نماز جماعت منعقد است اگر شخصی در آن مکان نمازش را فرادی بخواند که عملاً تفسیق امام جماعت حساب میشود آیا نماز این شخص صحیح است یا نه؟
- [آیت الله سیستانی] خواندن اذان و اقامه در مسجد وقتی نماز جماعت برقرار است برای ماموم یا کسی که می خواهد نماز خود را فرادی بخواند به عنوان یک عمل مستحبی لازم است ؟
- [آیت الله بهجت] اگر در مسجدی، توسط امام جماعت اذان و اقامه گفته شود و فرد دیگری بخواهد نماز را فرادا بخواند، می تواند به اذان و اقامه امام اکتفا کند، یا خود نیز بگوید؟
- [آیت الله بهجت] آیا اذان و اقامه شخص دیگری غیر از امام، در نماز جماعت کافی است؟
- [آیت الله بهجت] کسی برای نماز خود اذان و اقامه گفته است، در اوّل نماز برایش شک بین یک و دو پیش می آید و بعد از تفکّر، نماز را قطع می کند. آیا می تواند به اذان و اقامه ی گفته شده اکتفا کند یا فاصله ایجاد شده، به صحت اذان ضرر می رساند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خواندن نماز جمعه که به صورت جماعت اقامه می شود، به طور فرادی صحیح است؟ بدین معنی که شخصی نماز جمعه را به صورت فرادی در کنار کسانی که آن را به نحو جماعت برگزار می کنند، بخواند.
- [آیت الله خامنه ای] اگر نماز جمعه را یک ساعت بعد از اذان ظهر خواندیم آیا باید نماز ظهر را هم بخوانیم؟ ج) در فرض مذکور نماز جمعه مجزی از نماز ظهر است و بجا آوردن نماز ظهر لازم نیست. س: اگر نماز جمعه را بیشتر از دو ساعت بعد از اذان ظهر خواندیم، آیا باید نماز ظهر را هم بخوانیم؟
- [آیت الله نوری همدانی] در مسجدی نماز جماعت برگزار میشود اگر شخصی یا اشخاصی در آخر مسجد پشت صفها بطور فرادی نماز بخوانند نماز این شخص یا اشخاص صحیح است یا خیر؟
- [سایر] 1. اگر کسی بین اجزای اذان و اقامه حرف دیگری بزند یا اینکه اذان و اقامه بگوید و چیزی بگوید (مثلاً جواب تلفن یا جواب کسی را بدهد)، آیا آن اذان یا اقامه باطل میشود؟ 2. به صورت کلی بین اذان و اقامه تا نماز تا چند دقیقه اگر فاصله شود آن اذان باطل است و باید از اول بگوید؟ اگر اذان و اقامه را بگوید بعد یک کار مختصر چهار پنج دقیقهای پیش آید آیا لازم است دوباره بگوید؟
- [آیت الله بهجت] شخصی مشغول نماز است و دیگران مشغول غیبت مؤمن می باشند؛ تکلیف شخص نمازگزار چیست؟ آیا برای ردّ آن، قطع نماز جایز است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر برای خواندن نماز به جایی برود که در آن نماز جماعت بر پاست ولی با آنها نماز نخواند و یا آن که ببیند جماعت تمام شده ولی صفها به هم نخورده و جمعیّت متفرّق نشده است، چه نماز خود را فرادی بخواند و چه به جماعت، بنابراحتیاط واجب با وجود سه شرط ذیل نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید: اوّل: آن که برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوم: آن که نماز جماعت باطل نباشد. سوم: آن که نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشند، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد بر بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- اذان و اقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید؛ ولی چنانچه زنی با جماعت مردان محرم باشد، اذان او برای آن جماعت کافی است، اگرچه احتیاط مستحب آن است که به آن اکتفا نشود.
- اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهّد یا سلام اوّل باشد، لازم نیست نیّت فرادی کند.
- برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای واجب شبانهروزی اذان و اقامه بگویند، ولی پیش از نماز عید فطر و قربان اگر به جماعت خوانده شوند مستحب است سه مرتبه بگویند: (اَلصَّلاة) و در نمازهای واجب دیگر و همچنین نماز عید فطر و قربان اگر فرادی خوانده شوند، سه مرتبه (اَلصَّلاة) را به امید ثواب بگویند.
- مستحاضه قلیله بعد از وضو و مستحاضه متوسطه بعد از غسل و وضو و مستحاضه کثیره بعد از غسل، باید فورا مشغول نماز شوند، ولی گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهای قبل از نماز اشکال ندارد و در نماز نیز میتوانند اعمال مستحب مثل قنوت و غیر آن را بجا آورند.
- هرگاه انسان عذری داشته باشد که اگر بخواهد در اوّل وقت نماز بخواند، ناچار باشد با تیمّم نماز بخواند و یا این که لباس او نجس باشد و یا عذر دیگری داشته باشد، چنانچه بداند یا گمان داشته باشد که عذر او تا آخر وقت برطرف خواهد شد، نمیتواند در اوّل وقت نماز بخواند، بلکه باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشود، در آخر وقت نماز بخواند و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد، بلکه اگر برای مستحبات نماز، مانند اذان، اقامه و قنوت نیز وقت داشته باشد، میتواند نماز را با آن مستحبات بجا آورد.
- در برخی موارد غیبت حرام نیست. در این رابطه فقها موارد زیر را از حرمت غیبت استثنا نمودهاند: اوّل: غیبت از شخصی که متظاهر به فِسْق باشد نسبت به همان فسقی که به آن تظاهر میکند. دوم: غیبت کردن مظلومی که در مقام استمداد و تظلّم است نسبت به کسی که به او ظلم کرده و در خصوص ظلمی که به او شده است. سوم: موردی که انسان برای دفع ظلم از خود، در صدد به دست آوردن راهی مشروع باشد. چهارم: آگاه نمودن مشورت کننده نسبت به عیوب شخص مورد مشورت. پنجم: جایی که انسان در صدد بازداشتن شخص مورد غیبت از گناه یا دفع ضرر از او و یا از بین بردن ریشه فساد باشد. ششم: بیان نقاط ضعف شهود نزد حاکم شرع. هفتم: جایی که عیبِ شخص، صفت معروف و مشهور او شده باشد و بدون قصد عیبجویی به قصد معرفی آن را بیان کند. هشتم: موردی که انسان در صدد ابطال و ردّ مطلب باطلی باشد و بدون ذکر نام صاحب آن مطلب، ردّ آن عملی نباشد. نهم: جایی که عیب شخص بین ناقل و شنونده معلوم و روشن باشد، مگر این که معلوم بودن عیب به خاطر غیبت قبلی باشد ولی احتیاط آن است در موردی که شخص متجاهر به فسق نباشد، از وی غیبت نکنند. دهم: موردی که در صدد ردّ کسی باشد که نسبت دروغی را به او یا شخص مؤمن دیگری وارد آورده است. لازم است در تشخیص مصادیق مواردی که بیان شد، دقّت و احتیاط لازم به عمل آید و به حدّاقل و ضرورت اکتفا شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .مستحب است بین اذان و اقامه در غیر نماز مغرب , دو رکعت نماز بخواند؛ یا یک گام بردارد؛ ی ا بنشیند؛ یا سجده نماید؛ یا ذکری بگوید; یا دعا کند و در نماز مغرب, به یکی از این امور اکتفا میشود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در جایی که عده ای مشغول نماز جماعتند یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها به هم نخورده است اگر کسی بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که برپا می شود نماز بخواند اذان و اقامه از او ساقط است به شرط این که برای آن نماز اذان و اقامه گفته باشند و نماز جماعت صحیح باشد و هر دو نماز در یک مکان و هر دو ادا و مربوط به یک وقت و در مسجد باشد.
- [امام خمینی] در جایی که عده ای مشغول نماز جماعتند یا نماز آنان تازه تمام شده وصفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که برپا می شود نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط می شود: اول: آنکه برای آن نماز اذان و اقامه گفته باشند. دوم: آنکه نماز جماعت باطل نباشد. سوم: آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد. پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- [امام خمینی] در جایی که عدهای مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بهم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که برپا میشود نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط میشود: اوّل: آن که برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوّم: آن که نماز جماعت باطل نباشد.سوّم: آن که نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد، پس اگر نماز جماعت، داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- [آیت الله بهجت] در جایی که عدهای مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صفها بههم نخورده است، اگر انسان بخواهد فُرادی (بهتنهایی) یا با جماعت دیگری که بر پا شده نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط میشود، بنابر اظهر: اول آنکه برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند؛ دوم آنکه نماز جماعت باطل نباشد؛ سوم آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد و بنابر احتیاط باید طوری باشد که ملحق به صف بشود، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- [آیت الله سبحانی] در جایی که عده ای مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صف ها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که برپا می شود نماز بخواند، با سه شرط اذان و اقامه از او ساقط می شود: اول، آنکه برای آن نماز، اذان و اقامه گفته باشند. دوم، آنکه نماز جماعت باطل نباشد. سوم، آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد. پس اگر نماز جماعت ، داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.
- [آیت الله مظاهری] در جایی که عدّهای مشغول نماز جماعتند، یا نماز آنان تازه تمام شده و صَفها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادی یا با جماعت دیگری که بر پا میشود نماز بخواند، میتواند اذان و اقامه را نگوید.
- [آیت الله نوری همدانی] در جایی که عده ای مشغول نماز جماعتند ، یا نماز آنان تازه تمام شده و صف ها بهم نخورده است ، اگر انسان بخواهد فرادی یسا با جماعت دیگری که بر پا می شود نماز بخواند ، یا سه شرط اذان و اقامه از او ساقط می شود : اول: آنکه برای آن نماز ، اذان گفته باشند . دوم: آنکه نماز او و نماز جماعت در یک مکان باشد ، پس اگر نماز جماعت ، داخل مسجد باشد و او بخواهد در بام مسجد نماز بخواند ، مستحب است اذان و اقامه بگوید .
- [آیت الله شبیری زنجانی] تا تمام افراد حاضر در نماز جماعت متفرّق نشده و مشغول تعقیبات نماز باشند اذان و اقامه ساقط است، پس اگر برخی متفرّق و برخی دیگر باقی بوده، مشغول تسبیح و مانند آن باشند، اذان و اقامه ساقط است؛ ولی اگر به تعقیبات نماز مشغول نباشند ساقط نیست و اگر شک داشته باشد که جماعت متفرق شده یا نه، اذان و اقامه ساقط است.
- [آیت الله مظاهری] اگر پیش از گفتن اقامه شک کند که اذان گفته یا نه، باید اذان را بگوید، ولی اگر مشغول اقامه شود و شک کند که اذان گفته یا نه، گفتن اذان لازم نیست.