عهده
عُهده به معنای ظرف مسئوليتها و تعهدات است.
آیا گفتن کلمه (سلام) به نمازگزار، بدون این که بعد از آن کلمه (علیکم) یا کلمه (علیک) آورده شود، وظیفه‌ای بر عهده نمازگزار میآورد؟
اگر نمازگزار علم یا گمان داشته باشد که سلام کننده کلمه (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر گرفته و قصد کرده است، جواب سلام او واجب است، وگرنه جواب سلام واجب نیست و احتیاط این است که نمازگزار نیز به گفتن کلمه (سلام) اکتفا کند و (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر بگیرد.
اگر نمازگزار علم یا گمان داشته باشد که سلام کننده کلمه (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر گرفته و قصد کرده است، جواب سلام او واجب است، وگرنه جواب سلام واجب نیست و احتیاط این است که نمازگزار نیز به گفتن کلمه (سلام) اکتفا کند و (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر بگیرد.
عنوان سوال:
آیا گفتن کلمه (سلام) به نمازگزار، بدون این که بعد از آن کلمه (علیکم) یا کلمه (علیک) آورده شود، وظیفه‌ای بر عهده نمازگزار میآورد؟
پاسخ:
اگر نمازگزار علم یا گمان داشته باشد که سلام کننده کلمه (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر گرفته و قصد کرده است، جواب سلام او واجب است، وگرنه جواب سلام واجب نیست و احتیاط این است که نمازگزار نیز به گفتن کلمه (سلام) اکتفا کند و (علیک) یا (علیکم) را در تقدیر بگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا در سلامهای آخر نماز، میتوان به جای کلمه (السلام) کلمه (سلام) را به کار برد؟
- اگر کسی در بین نماز به صورت غلط به نمازگزار سلام بدهد، آیا جواب سلام او بر نمازگزار واجب است؟
- اگر در بیابان و به دور از شهر و روستا و منطقه مسکونی، به میّتی برخورد کردیم، آیا وظیفه‌ای در مورد کفن و دفن او بر عهده ما میآید یا خیر؟
- در کلاس درسی که یک صندلیِ غیر معیّن آن نجس است، روی یک صندلی مینشینیم و به واسطه عرق کردن، رطوبت از بدن ما به صندلی منتقل میشود. آیا وظیفه‌ای بر عهده ما ثابت میشود؟
- اگر در یک نماز، هم سجده سهو و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر عهده نمازگزار باشد، کدام یک را مقدّم کند؟
- آیا نمازگزار در حال نماز می تواند به کسی سلام نماید؟
- پاسخ سلام از طرف نمازگزار در نماز به چه نحوی باید باشد؟
- اگر در هنگام نماز کسی به نمازگزار سلام کرد، آیا بر وی واجب است که جوابش را بدهد؟
- اگر امام جماعت در بعضی از افعال نماز اشتباه کند (مثل این که در رکعت اول نماز، قنوت بخواند یا در نماز چهار رکعتی، بعد از رکعت سوم تشهد بخواند یا سلام بدهد)، مأموم در این موقعیت، چه وظیفه‌ای دارد؟
- اگر از جایی مثل کتابفروشی کتابی بخریم که روی جلد آن تاریخ چاپ آن که در واقع بیانگر زمان تولید آن است به بیش از یک سال برسد اما این موضوع برای ما مشخص نباشد که این کتاب آیا چند دست جابجا شده یا نه و آیا از زمانی که کتابفروش آن را تحویل گرفته یکسال گذشته یا نه، لطفاً به سؤالات زیر در این مورد پاسخ دهید: الف) آیا در این مورد که به این کتاب خمس تعلق گرفته یا نه برای ما که قصد خرید آن را داریم نیاز به تفحص و جستجو است؟ ب) آیا به فرض گذشت بیش از یک سال بر کتابها آیا اصلاً به این کتابها با توجه به این که به نظر میآید سرمایة کتابفروش حساب شود، خمس تعلق میگیرد؟ ج) آیا به فرض اثبات تعلق خمس به کتاب، بر عهدة ما که به عنوان خریدار هستیم وظیفه‌ای است یا این مسأله مربوط به فروشنده است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی به نمازگزار سلام کرد و نمازگزار گفت (علیکم السلام) چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر در سلام آخر نماز (السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُه)، یکی از مبطلات برای نمازگزار به وجود بیاید، نماز او چه حکمی دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر متوفّی وصیّت کند به انجام مناسک حجّ و مبلغ تعیین شده کفایت نکند بفرمائید چه وظیفه‌ای بر عهده وصیّ است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر نمازگزار در حین نماز شک کند که کاری که نماز یا وضو را باطل میکند رخ داده یا خیر، چه وظیفه‌ای دارد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر نمازگزار در سجدة آخر نماز صبح، یک لحظه از خود غافل شود و ساکت بماند و نداند آیا خوابش برده است یا خیر، چه وظیفه‌ای دارد؟
- [سایر] سلام علیکم؛ زکات باطنی چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی بگوید "سلامٌ علیکم" و شخصی که در حال نماز است بگوید "السلام علیکم" نمازش باطل می شود؟
- [سایر] سلام علیکم ظهور امام از کجا می باشد ؟
- [سایر] سلام علیکم. (آن دائم) در کتابهای عرفانی چه معنایی دارد؟
- [سایر] سلام علیکم آیا امام (عج) از طریق سرداب غیبت کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بعد از تشهّد رکعت آخر نماز، نمازگزار در حالی که نشسته و بدنش آرام است باید به عربی صحیح بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ) و احوط استحبابی آن است که (وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) را نیز اضافه نماید و یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَعَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) گرچه در این صورت، گفتن: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ) نیز احتیاطا واجب است و مستحب است پیش از گفتن سلام واجب بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ).
- اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید، سهوا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، بنابر احتیاط باید دو سجده سهو بجا آورد؛ ولی اگر سهوا مقداری از این دو سلام را بگوید یا بگوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّها النَّبیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه)، احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.
- در غیر نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگویند، مثلاً اگر کسی بگوید: (سَلامٌ عَلَیْکُمْ) جواب بدهد: (سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللّه) اما در حال نماز، بنابر احتیاط واجب باید به همان مقدار اکتفا نماید.
- جواب سلام کسی که از روی تمسخر یا شوخی سلام میکند، واجب نیست و احتیاط واجب آن است که در جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان فقط بگوید: (سَلام) یا (عَلَیک).
- اگر زن یا مرد نامحرم یا بچّه ممیّز، یعنی بچّهای که خوب و بد را میفهمد، به نمازگزار سلام کند، نمازگزار باید جواب او را بدهد.
- اگر کسی به نمازگزار به نحوی غلط سلام کند که سلام حساب نشود، جواب او واجب نیست.
- اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد، معصیت کرده، ولی نماز او صحیح است.
- نمازگزار باید جواب سلام را به قصد جواب بگوید نه به قصد قرائت قرآن، ولی گفتن جواب سلام به قصد دعا به معنای طلب سلامت از خدا برای گوینده سلام، اشکال ندارد.
- (اَشْهَدُ أنْ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ) یعنی: (شهادت میدهم که هیچ معبودی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یگانه است و شریک ندارد.) (وَأشْهَدُ أنَّ مُحَمَّدا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ) یعنی: (شهادت میدهم که محمد صلیاللهعلیهوآلهوسلم بنده خدا و فرستاده اوست.) (أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ) یعنی: (خدایا بر محمد و آل محمد رحمت فرست.) (وَتَقَبَّلْ شَفاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَهُ) یعنی: (و شفاعت پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم را قبول کن و مقام آن حضرت را نزد خود بلند فرما.) (اَلسَّلامُ عَلَیْکَ أیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) یعنی: (سلام بر تو ای پیامبر و رحمت و برکات خدا بر تو باد.) (اَلسَّلامُ عَلَیْنا وَعَلی عِبادِ اللّهِ الصّالِحینَ) یعنی: (سلام خداوند بر ما نمازگزاران و تمام بندگان نیکوکار او باد.) (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) یعنی: (سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد.)
- دستور سجده سهو این است که بعد از سلام نماز فورا نیّت سجده سهو کند و پیشانی را بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد و بگوید: (بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ) ی (بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ) و بهتر است که بگوید: (بِسْمِ اللّهِ وَبِاللّهِ ألسَّلامُ عَلَیْکَ أیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ) و بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود و یکی از ذکرهایی را که گفته شد بگوید و بنشیند و بعد از خواندن تشهّد سلام دهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازگزار نباید در حال نماز به دیگری سلام کند، ولی اگر دیگری به او سلام کند جواب او واجب است، اما جواب باید مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: (السلام علیْک) در جواب بگوید (السلام علیْک) و اگر بگوید (سلامٌ علیْکمْ) در جواب بگوید (سلامٌ علیْکمْ)، حتی اگر بگوید (سلام) در جواب باید بگوید (سلام).
- [آیت الله سیستانی] در حال نماز ، انسان نباید به دیگری سلام کند ، و اگر دیگری به او سلام کند ، باید جواب دهد ، ولی جواب باید مثل سلام باشد ، یعنی نباید بر اصل سلام اضافه داشته باشد ، مثلاً نباید در جواب بگوید : (سلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته) ، بلکه بنابر احتیاط لازم نباید لفظ (علیکم) یا (علیک) بر لفظ سلام در جواب مقدم بدارد ، اگر آن کسی که سلام کرده اینچنین نکرده باشد ، بلکه احتیاط مستحب آن است که جواب کاملاً همانطور که او سلام کرده باشد ، مثلاً اگر گفته (سلام علیکم) در جواب بگوید : (سلام علیکم) ، و اگر گفته (السلام علیکم) بگوید : (السلام علیکم) ؛ و اگر گفته (سلام علیک) بگوید : (سلام علیک) . ولی در جواب (علیکم السلام) میتواند (علیکم السلام) یا (السلام علیکم) یا (سلام علیکم) بگوید .
- [آیت الله وحید خراسانی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می کند واجب نیست و جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان بنابر احتیاط واجب است و در جواب اکتفا کند به کلمه سلام یا کلمه علیک هر چند احوط ان است که به کلمه علیک جواب بگوید
- [آیت الله بهجت] در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید مثل سلام او جواب بدهد. بنابراین اگر گفت: (سلام علیکم) جواب بگوید: (سلام علیکم) و اگر گفت: (السلام علیک)، باید در جواب بگوید: (السلام علیک).
- [آیت الله شبیری زنجانی] در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند ولی باید جواب سلام مسلمان ممیّز را بدهد، به این شکل که اگر سلام کننده کلمه (سلام) را بر (علیکم) و مانند آن مقدّم داشت، باید نمازگزار در جواب سلام را مقدّم دارد و به احتیاط مستحب از سایر جهات نیز همان طور که او سلام کرده جواب دهد؛ مثلاً اگر (السلام) - با الف و لام - گفته، او نیز با الف و لام جواب بگوید و اگر (علیکم) - به صیغه جمع - گفته او نیز به صیغه جمع جواب دهد و چنانچه سلامکننده (علیکم) و مانند آن را بر سلام مقدم داشت، بنا بر احتیاط واجب با صیغههای سلامی که در قرآن وارد شده است مانند (سَلامٌ عَلَیْکَ) یا (سَلامٌ عَلَیْکُمْ) به قصد این که از قرآن است جواب بگوید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه ممیز یعنی بچه ای که خوب و بد را می فهمد به نمازگزار سلام کند باید جواب او را بدهد ولی اگر زن در سلام بگوید سلام علیک بنابر احتیاط واجب باید نمازگزار بگوید سلام علیک و کاف را زیر و زبر ندهد
- [آیت الله خوئی] اگر زن یا مرد نامحرم یا بچه ممیز یعنی بچهای که خوب و بد را میفهمد به نمازگزار سلام کند، نمازگزار باید جواب او را بدهد ولی در سلام زن که (سلام علیک) بگوید باید بگوید (سلام علیک) و کاف را زیر و زبر و پیش ندهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر زن یا مرد نامحرم ، یا بچه ممیّز یعنی : بچهای که خوب و بد را میفهمد به نمازگزار سلام کند ، نمازگزار باید جواب او را بدهد ، و اگر زن به لفظ (سلام علیک) سلام کند میتواند در جواب بگوید (سلام علیکِ) یعنی کاف را زیر دهد .
- [آیت الله بهجت] جواب سلام کسی که مسلمان نیست، در نماز، واجب نیست، بلکه جایز هم نیست، ولی در غیر نماز ممکن است جواب به لفظ سلام فقط یا علیک فقط، جایز باشد، مگر اینکه مصلحتی در کار باشد که در این صورت با قصد قرآن خواندن، (سلامٌ علیک) یا (سلامٌ علیکم) میگوید که در این صورت جایز و گاهی خوب و گاهی واجب میشود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می کند و جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان در صورتی که ذمی نباشند؛ واجب نیست و اگر ذمی باشند بنا بر احتیاط واجب به کلمه (علیک) اکتفا شود.