روزه کفاره
روزه کفّاره از اقسام روزه واجب است واز احکام آن در باب صوم سخن گفتهاند.
کسی که نذر کرده تا آخر عمرش را روزه بگیرد، چگونه میتواند روزه رمضان، روزه کفّاره، روزه قضای همین نذر یا قضای رمضان یا روزه قضای پدر را به جا آورد؟
ظاهر این است که صوم یوم الدّهر (روزه تمام عمر)، از روزه ماه رمضان و قضای آن و روزه قضای پدر و قضای نذر منصرف است و شامل بقیه روزه‌ها غیر از آنها میشود و در کفّاره هم باید خصال دیگر را اختیار کند (مانند اطعام مساکین). البته اگر نذر او مطلق باشد، گرفتن این روزه‌ها منافاتی با روزه نذری مذکور ندارد و حتی روزه کفّاره را نیز میتواند بگیرد؛ یعنی با یک روزه میتواند نیّت هر دو را بکند.
ظاهر این است که صوم یوم الدّهر (روزه تمام عمر)، از روزه ماه رمضان و قضای آن و روزه قضای پدر و قضای نذر منصرف است و شامل بقیه روزه‌ها غیر از آنها میشود و در کفّاره هم باید خصال دیگر را اختیار کند (مانند اطعام مساکین). البته اگر نذر او مطلق باشد، گرفتن این روزه‌ها منافاتی با روزه نذری مذکور ندارد و حتی روزه کفّاره را نیز میتواند بگیرد؛ یعنی با یک روزه میتواند نیّت هر دو را بکند.
عنوان سوال:
کسی که نذر کرده تا آخر عمرش را روزه بگیرد، چگونه میتواند روزه رمضان، روزه کفّاره، روزه قضای همین نذر یا قضای رمضان یا روزه قضای پدر را به جا آورد؟
پاسخ:
ظاهر این است که صوم یوم الدّهر (روزه تمام عمر)، از روزه ماه رمضان و قضای آن و روزه قضای پدر و قضای نذر منصرف است و شامل بقیه روزه‌ها غیر از آنها میشود و در کفّاره هم باید خصال دیگر را اختیار کند (مانند اطعام مساکین). البته اگر نذر او مطلق باشد، گرفتن این روزه‌ها منافاتی با روزه نذری مذکور ندارد و حتی روزه کفّاره را نیز میتواند بگیرد؛ یعنی با یک روزه میتواند نیّت هر دو را بکند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مکلّفی که در شب، نیّت روزه مستحبّی یا روزه قضای رمضان یا روزه نذری یا روزه کفّاره میکند و میخوابد، ولی بعد از اذان صبح با حالت جنابت بیدار میشود، آیا میتواند در آن روز روزه بگیرد؟
- شخصی نذر کرده دهه آخر شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه رمضان وصل کند؛ ولی یکی دو روز از آن را موفق به روزه گرفتن نمیشود. لطفا وظیفه او را از جهت عمل به نذر، روزه قضا و کفّاره مربوط به نذر بیان نمایید.
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا میتواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- کسی که به جهت مریضی نمیتواند روزه بگیرد و میداند که مریضی او تا سال بعد هم ادامه خواهد داشت، آیا میتواند کفّاره روزه خود را قبل از ماه رمضان پرداخت کند؟
- اگر شخصی روزی را که مردّد بین آخر شعبان و اول رمضان است، افطار کند، از نظر قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟ اگر روزی را که مردّد بین آخر رمضان و اول شوال است، افطار کند، حکمش چیست؟
- زن بارداری که به خاطر ضرر محتمل در ماه مبارک رمضان روزه نگرفته است، بعد از ماه رمضان آیا علاوه بر قضا کفاره هم باید بپردازد؟
- کسی در غیر ماه رمضان، بعد از طلوع فجر از خواب بیدار میشود، در حالی که محتلم شده است و نمیداند که احتلامش قبل از اذان صبح بوده یا بعد از اذان. آیا او میتواند قضای روزه ماه رمضان را در آن روز به جا آورد؟
- یک نفر چندین سال مریضی مستمر داشته و روزه نگرفته و کفّاره آن را پرداخت کرده است. سپس به پزشک مراجعه میکند و پزشک میگوید که خوب شدهای و میتوانی روزه بگیری و مریض شک میکند که احتمالاً در ماه رمضان گذشته هم میتوانستهام روزه بگیرم، ولی خیال میکردم که توانایی آن را ندارم. آیا در این فرض، قضای روزه ماه رمضان گذشته بر او لازم است یا همان کفّاره کافی است؟ اگر از گفته پزشک، یقین یا اطمینان عادی پیدا کند که در رمضان گذشته میتوانسته روزه بگیرد، چه حکمی دارد؟
- کسی که پنج سال در ماه مبارک رمضان با داشتن توانایی، روزه نگرفته و به دلیل جهل به مسأله فکر میکرده که بعدا فقط باید قضای روزه‌ها را بگیرد، نسبت به قضا و کفّاره، چه وظیفهای دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که قضای روزه ماه رمضان بر عهده دارد، آیا می تواند نذر کند و روزه نذر بجا آورد؟
- [آیت الله خامنه ای] کسی که در ماه رمضان مسافرت کرده، آیا علاوه بر قضا، باید کفّاره هم بدهد؟ج) خیر، تنها قضای روزه ها واجب است و کفّاره ندارد؛ ولی اگر قضای روزه ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر اندازد، به جهت تأخیر، باید برای هر روز یک مد طعام کفّاره بدهد.س2: آیا می شود در ماه رمضان، برای فرار از روزه مسافرت کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی روزه ماه رمضان را عمداً خورده است و همین طور روزه قضای ماه رمضان را بعدازظهر خورده است و نمی دانسته کفاره دارد، وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله سبحانی] با وجود روزه نذر، آیا می شود روزه مستحبی گرفت؟ و نیز با وجود روزه قضای ماه مبارک رمضان نذر روزه صحیح است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا قضای روزه ماه رمضان و کفّاره آن، باید پی در پی انجام گیرد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی در روزه ماه رمضان دچار ریا گردد آیا علاوه بر قضای روزه کفاره هم باید بدهد؟
- [آیت الله سبحانی] کسی که یقین دارد تا ماه رمضان آینده قدرت گرفتن قضای روزة رمضان گذشته را نخواهد داشت آیا می تواند کفّاره را بدهد؟ و یا باید تا آخر شعبان منتظر بماند و در روز آخر شعبان به وظیفه ی کفّاره عمل نماید؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیدانسته به تأخیر انداختن قضای روزه تا ماه رمضان بعد موجب کفاره میشود، اگر بعد از ماه رمضان سال بعد روزه قضا را بگیرد، آیا باز هم کفاره تأخیر بر او واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسانی که به جهت عذری مثل بیماری یا سفر، روزه ماه رمضان را نگرفته و می دانند تا رمضان سال آینده، قضای روزه ها را نمی گیرند، آیا صحیح است کفاره و فدیه آنها را بعد از ماه رمضان بدهند؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر نذر کند در ماه رمضان معتکف شود، سپس در ماه رمضان روزه خود را باطل کند، چند کفاره بر او واجب میشود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اوّل بگیرد مانعی ندارد، ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز نیز به رمضان مانده باشد، باید اوّل قضای رمضان آخر را بگیرد.
- اگر قضای چند روز از ماه رمضان بر او واجب باشد، لازم نیست در نیّت تعیین کند که قضای کدام روز را میگیرد؛ ولی چنانچه برخی از آنها قضای رمضان سال قبل باشد و برخی قضای رمضانهای پیش از آن، برای آن که قضای رمضان سال آخر حساب شود، باید آن را در نیّت تعیین کند و چنانچه در نیّت تعیین نکند که روزهای که میگیرد از کدام رمضان است، از رمضان آخر محسوب نمیشود. بنابراین چنانچه برخی از روزههای قضا تا رسیدن رمضان سال بعد باقی بماند و آنها را به جا نیاورد، باید کفّاره تأخیر قضای رمضان را بپردازد.
- باقی ماندن بر جنابت در روزه رمضان و بقیه روزههای واجب معیّن، چنانچه از روی عمد نباشد، باعث باطل شدن روزه نمیشود؛ ولی کسی که میخواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگرچه از روی عمد نیز نباشد، روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب حکم بقیه روزههای واجب غیر معیّن (مثل روزه کفّاره) نیز مثل قضای روزه رمضان است.
- کسی که میخواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان محتلم شده است، چنانچه وقت قضای روزه تنگ باشد، مثلاً پنج روز روزه قضای رمضان داشته باشد و پنج روز نیز به رمضان مانده باشد، باید بعد از رمضان عوض آن را بجا آورد و اگر وقت قضای روزه تنگ نباشد، باید روز دیگری روزه بگیرد و در هر صورت لازم نیست این روز را روزه بگیرد.
- اگر یقین کند که روز اوّل ماه رمضان است وعمدا روزه خود را باطل کند و بعد معلوم شود که آخر شعبان بوده، کفّاره بر او واجب نیست.
- اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان به نیّت روزه قضا یا روزه مستحبّی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیّت روزه رمضان کند.
- اگر بخواهد غیر از روزه رمضان، روزه دیگری بگیرد، باید آن را معیّن نماید، مثلاً نیّت کند که روزه قضا یا روزه کفّاره میگیرد، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیّت کند که روزه رمضان میگیرد و اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیّت کند، روزه ماه رمضان محسوب میشود.
- واجب نیست انسان روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان، روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمیتواند نیّت روزه رمضان کند؛ ولی اگر نیّت روزه قضا و مانند آن را بنماید، چنانچه بعد معلوم شود اوّل رمضان بوده، روزه رمضان حساب میشود.
- کسی که قضای روزه رمضان را گرفته، اگر وقت برای قضای روزههای او تنگ نباشد، میتواند پیش از ظهر روزه خود را باطل نماید.
- اگر به واسطه بیماری روزه رمضان را نگیرد و بعد از رمضان بیماری او برطرف شود، ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزههایی را که نگرفته قضا نماید و نیز اگر در ماه رمضان، غیر بیماری عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسطه بیماری نتواند روزه بگیرد، روزههایی را که نگرفته باید قضا کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر پدر غیر از روزه رمضان ، روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد ، یا اجیر شده و نگرفته باشد ، قضای آن بر پسر بزرگتر لازم نیست .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا بر ذمه دارد قضای هر کدام را اول بگیرد مانعی ندارد، ولی اگر وقت برای قضای رمضان آخر تنگ شده باشد باید بنابر احتیاط اول قضای رمضان آخر را بگیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد ولی اگر وقت قضای ماه رمضان اخر تنگ باشد مثلا پنج روز از ماه رمضان اخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به ماه رمضان مانده باشد بنابر احتیاط واجب اول قضای ماه رمضان اخر را بگیرد
- [آیت الله نوری همدانی] اگر از چند ماه رمضان روزة قضا داشته باشد ، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد . ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد ، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد احتیاط مستحب آن است که اول قضای رمضان آخر را بگیرد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد قضای هر کدام را که اوّل بگیرد مانعی ندارد، ولی اگر وقت قضای ماه رمضان آخر تنگ باشد مثلا پنج روز از ماه رمضان آخر قضا داشته باشد، و پنج روز هم به ماه رمضان مانده باید اوّل قضای ماه رمضان آخر را بگیرد.
- [امام خمینی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد، ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد، باید اول، قضای رمضان آخر را بگیرد.
- [آیت الله مظاهری] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد قضای هر کدام را که اوّل بگیرد مانعی ندارد، ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد باید اوّل قضای رمضان آخر را بگیرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر از چند ماه رمضان، روزه قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اول بگیرد، مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد باید اول قضای رمضان آخر را بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد؛ قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد؛ ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد؛ مثلا پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد؛ بهتر آن است که اول قضای رمضان آخر را بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] اگر از چند ماه رمضان روزه قضا داشته باشد ، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد ، ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد ، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد ، و پنج روز هم به رمضان مانده باشد ، بهتر آن است که اول قضای رمضان آخر را بگیرد .