سادات
سادات در لغت به معنای مِهتران و بنابر تعریف فقهی، عنوانی است برای کسانی که نسب‌شان به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله) میرسد.
عده‌ای گمان میکنند که سادات نباید خمس پرداخت کنند و فقط خمس را دریافت میکنند. آیا این مطلب، صحیح است یا خیر؟
سادات و غیر سادات در مسأله وجوب پرداخت خمس فرقی ندارند.
سادات و غیر سادات در مسأله وجوب پرداخت خمس فرقی ندارند.
عنوان سوال:
عده‌ای گمان میکنند که سادات نباید خمس پرداخت کنند و فقط خمس را دریافت میکنند. آیا این مطلب، صحیح است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- افراد بازنشسته که همچنان حقوق ماهانه دریافت میکنند، آیا باید خمس حقوقی را که در طول سال دریافت میکنند، بپردازند؟
- آیا روحانیونی که وجوه شرعی مردم را دریافت میکنند، میتوانند آن را به غیر مرجع تقلیدِ پرداخت کنندگان تحویل دهند؟
- کارمندانی که سرسال خمسی آنها در پایان ماه اسفند است و حقوق خود را پنج روز زودتر از سر سال خمسی دریافت میکنند، آیا پرداخت خمس آن واجب است؟
- اگر سهم سادات را با سیّدی مستحق دستگردان کرده وبه گردن گرفته باشد، آیا هنگام پرداخت باید به همان سیّد بدهد یا به سیّد دیگر هم میتواند بدهد؟
- خانوادهای که در جایی مشهور به سیّد بودن هستند، ولی هیچ گونه مدرکی در این رابطه وجود ندارد، آیا مجاز به گرفتن خمس هستند یا خیر؟ در صورت پرداخت خمس به آنها، آیا پرداخت کننده بریء الذمّه می‌شود یا خیر؟
- آیا لازم است خمس مالیاتی که دولت از افراد دریافت میکند، از طرف مالیات دهنده پرداخت شود؟
- اگر مادر یا مادر پدر یا مادر مادر یا پدر مادر این جانب از سادات باشند، آیا بنده سیّد محسوب میشوم؟ آیا صدقه و کفّارات بر من و اولادم حرام است؟ آیا بنده و اولادم میتوانیم از عمامه سیاه استفاده کرده، خمس (سهم سادات) دریافت کنیم؟
- آیا زن سیّده فقیر، میتواند به اعتبار این که شوهرش فقیر و غیر سیّد است، زکات فطره از غیر سیّد دریافت کند؟
- سیّد فقیری که قادر به تهیه منزل مسکونی برای خود نیست، آیا جایز است با دریافت سهم سادات در طول چندین سال، اقدام به ساخت یا خرید مصالح و لوازم ساخت خانه کند؟
- آیا خمس را باید نصف کرد نصف سهم امام نصف سهم سید فقیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] چرا عده‌ای با اینکه آدمهای مومنی هستند گناه میکنند؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی خمس خود را با اجازه مرجع تقلیدش به سید فقیر بدهد ولی بعدا از پرداخت خمس به آن سید فقیر پشیمان شود، آیا آن سید باید آن پول را به او برگرداند یا خیر؟
- [سایر] آیا این مطلب صحیح است که «کسانی که سید باشند عذاب آنها در قیامت سرما می باشد»؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا باید خمس حقوق بازنشستگی را پس از دریافت از دولت، بلافاصله پرداخت کرد؟
- [آیت الله بهجت] پول هایی جهت دریافت تلفن به حساب مخابرات پرداخت می شود و سال از آن می گذرد، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا دریافت مبلغ اضافی به عنوان دیرکرد پرداخت وام توسط بانک صحیح است؟
- [سایر] شنیده ام سادات قبل از اینکه از دنیا بروند حتماً عاقبت بخیر می شوند، آیا این مطلب صحت دارد؟ شنیده ام ذریه پیامبر اسلام(ص) یعنی سادات به جهنم نمی روند، آیا این مطلب مستند است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا سادات فقیر، میتوانند از کمیته امداد مستمری دریافت کنند؟
- [سایر] آیا اینکه پیامبر خدا(ص) بابت رسالت از امت اجری طلب نمیکرد، با آیات سوره انفال و پرداخت خمس به سادات فقیر تناقض ندارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان به سید خمس پرداخت نمود، به شرط این که تمام یا مقداری از آن را به عنوان هدیه برگرداند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- به صرف این که کسی بگوید: (سیّد هستم)، نمیتوان به او خُمس داد، ولی اگر در شهر خودش مشهور به سیادت باشد به نحوی که موجب وثوق و اطمینان شود، میتوان به او خُمس داد.
- به سیّد فقیری که مخارج او بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، میتوان خُمس داد.
- کاسبی که در طول سال به مردم نسیه داده است، اگر در آخر سال وقت وصول آن رسیده و قابل وصول بوده و مانند نقد باشد، باید خُمس سود آن را پرداخت نماید و چنانچه وقت وصول آن رسیده ولی قابل دریافت نیست، به محض دریافت باید خمس سود آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید و در صورتی که وقت وصول آن در سال بعد باشد، سود آن جزء درآمد سال بعد است.
- اگر کسی با پول خمس نداده ملکی بخرد و قیمت آن بالا رود، معامله صحیح است و نیاز به اذن حاکم شرع ندارد و فقط باید خمس آن پول را بدهد؛ ولی چنانچه اصلاً ملتزم به پرداخت خمس نباشد، بلکه تصمیم به عدم پرداخت خمس داشته باشد، در صورتی که معامله را به نحو شخصی انجام داده باشد، ضامن خمس افزایش قیمت ملک نیز میباشد.
- سیّد یتیمی که به او خُمس میدهند، باید فقیر باشد، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، میتوان خُمس داد.
- احتیاط واجب آن است که به یک سیّد فقیر، بیشتر از مخارج یک سال او سهم سادات ندهند.
- اگر عدّهای با سرمایه مشترک خود مؤسّسهای را تأسیس کنند و قرار بگذارند که هر خسارتی به هر کدام از آنان وارد شود آن مؤسّسه جبران نماید، اشکال ندارد و باید طبق قرارداد عمل شود و آن را (بیمه متقابل) مینامند و در این فرض چنانچه شرکت مذکور با پول جمع شده شرکا و با اجازه آنان به تجارت بپردازد، صحیح است و هر یک از شرکا علاوه بر دریافت خسارت مطابق قرارداد، سهمی هم از سود تجارت خواهند داشت.
- اگر پول حرام به حمامی بدهد، غسل او صحیح است ولی اگر به حمامی بگوید که در مقابل عین این پول (که حرام است) غسل میکنم، غسل او باطل است و اگر بخواهد پولی که خمس آن را نداده به او بدهد، غسل صحیح است و فقط ذمّه دهنده مشغول به مستحقین خمس است؛ اما چنانچه اصلاً قصد پرداخت خمس را نداشته باشد، در صورتی که به حمامی بگوید در مقابل این پول غسل میکنم، غسلش اشکال دارد.
- سیّد نمیتواند از غیر سیّد به عنوان سهم فقرا زکات بگیرد، بلکه احتیاط واجب این است که به عنوان دیگر نیز از غیر سیّد زکات نگیرد؛ اما اگر خمس و سایر وجوه شرعی کفایت مخارج او را نکند و ناچار از گرفتن زکات باشد، میتواند از غیر سیّد زکات بگیرد، ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانهاش به آن احتیاج دارد، از وی زکات بگیرد.
- کسی که خُمس بدهکار است، میتواند آن را به ذمّه بگیرد و در تمام مال تصرّف کند و به ذمّه گرفتن یعنی این که خود را بدهکار اهل خُمس بداند و تصمیم جدی داشته باشد که خمس را پرداخت نماید؛ ولی برای تأخیر در پرداخت خمس، باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او مخارج آن سیّد را نمیدهد و نمیتوان او را به پرداخت مخارج وادار کرد، می‌شود خمس داد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] به کسی که در محلّ خود مشهور به سیّد بودن است می‌شود خمس داد و لازم نیست انسان به سیّد بودن او مطمئن باشد، بلکه همین مقدار که گمان قوی به آن داشته باشد کافیست
- [آیت الله بهجت] اگر کسی بگوید سیّدم نمیشود به او خمس داد، مگر آنکه دو نفر عادل، سیّد بودن او را تصدیق کنند یا در بین مردم بهطوری معروف باشد که انسان یقین یا اطمینان پیدا کند که سیّد است، و بنابر اظهر اگر انسان به سیّد بودن کسی گمان داشت، ولی دو نفر عادل هم سیّد بودنش را تصدیق نکردند و در بین مردم و یا شهر خودش هم معروف به سیّد بودن نبود باز هم کافی است و می‌شود به او خمس داد.
- [آیت الله جوادی آملی] .همسرِ فرزند و شوهر دختر، واجب النفقه افراد شمرده نمیشوند, بنابراین می توان هزینه های این ها را در صورتی که سید فقیر باشند، از خمس(سهم سادات) مال خود پرداخت کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .مال خُمسی، به شش سهم تقسیم می شود: سه سهم (نصف خمس) آن، برای خدا و پیامبر و امام (ع) است که به امام می رسد، و در دوران غیبت باید آن را به فقیه جامع شرایط فتوا پرداخت کنند و سه سهم دیگر برای سادات (ذوی القربی ) است که ب اید به ایتام , مساکین و ابن السبیل آنان پرداخت شود و اختیار این سه سهم نیز، با فقیه جامع الشرای ط است ؛ یعنی با اذن او میتوان به سادات فقیر پرداخت کرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .به سید فقیر بیش از مقد ار هزینه سالانه نمیتوان خمس (سهم سادات) داد؛ ولی میتوان از خمس برای سادات فقیر، مسکن و لوازم زندگی خرید، هرچند قیمتش چند برابر هزینه یک سال او باشد. جابه جایی خمس و هزینه آن
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی بگوید سیّد هستم، نمیشود به او خمس داد مگر آنکه ثقهای سیّد بودن او را تصدیق کند یا در بین مردم معروف باشد که سیّد است.
- [آیت الله علوی گرگانی] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، می‌شود خمس داد.
- [آیت الله بروجردی] به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سید را بدهد، می‌شود خمس داد.
- [آیت الله بهجت] به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، می‌شود خمس داد.