گوسفند
در قرآن کریم گوسفند با الفاظی مانند غنم آمده است.
کسی که تعدادی گوسفند مخمّس دارد و تا سال بعد بر تعداد آنها افزوده نمیشود، ولی بعضی از آنها عوض میشود، آیا برای گوسفندهای عوض شده، باید خمس بدهد یا خیر؟
به جهت تعویض، دوباره خمس واجب نمیشود.
به جهت تعویض، دوباره خمس واجب نمیشود.
عنوان سوال:
کسی که تعدادی گوسفند مخمّس دارد و تا سال بعد بر تعداد آنها افزوده نمیشود، ولی بعضی از آنها عوض میشود، آیا برای گوسفندهای عوض شده، باید خمس بدهد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی تعدادی گوسفند دارد که خمس آنها را داده است. سال بعد تعداد گوسفندان همین مقدار است؛ ولی قیمت آنها دو برابر شده است. آیا باید خمس بدهد؟
- کسی که تعدادی گوسفند دارد و باید در سر سال خمسی، خمس آنها را بدهد و از این گوسفندها تعدادی برّه هم متولد شده است، چگونه باید خمس را حساب کند؟
- کسی که از درآمد سال خود تعدادی گاو و گوسفند که بیشتر از حدّ نصاب زکات است بخرد، آیا باید هم زکات و هم خمس آنها را بدهد؟
- کالایی بر اثر تورّم و کاهش ارزش پول، بر قیمتش افزوده میشود. آیا به مقدار زیاد شده، خمس تعلّق میگیرد یا خیر؟
- ما تعدادی زیادی گوسفند داریم که در بیشتر سال از علف صحرا و بیابان تغذیه میکنند و چند ماهی را هم به آنها علوفه میدهیم، آیا به این گوسفندان زکات یا خمس تعلّق میگیرد؟
- چنانچه کالاهای هدیه داده شده، تبدیل به پول نقد شود و به عنوان سرمایه مورد استفاده قرار گیرد، مشمول خمس میشود یا حکم سرمایه مخمّس را دارد؟
- شخصی تعدادی گوسفند برای استفاده زندگی خود دارد. اگر از بچه و پشم گوسفندان در غیر مؤونه استفاده کند، آیا خمس گوسفندان را باید بپردازد؟
- کسی که در سر سال، خمس قیمت گوسفندان یا درختان خود را میدهد و تا سال بعد، قیمت گوسفندان و درختان رشد میکند و ارزش آنها بسیار بیشتر میشود، آیا باید دوباره خمس بدهد؟
- آیا هزینه سفر حجّ واجب زن که توسط شوهرش پرداخت میشود، جزء مخارج سال شوهر حساب میشود و از خمس معاف است یا خیر؟ اگر زن، خودش مستطیع باشد و شوهرش مخارجش را بدهد، چه حکمی دارد؟
- شخصی یک میلیون تومان سرمایه دارد و در پایان سال خمسی دویست هزار تومان را به عنوان خمس میپردازد. آیا در پایان سال بعدی، سرمایه مخمّس را که دیگر لازم نیست خمس آن را بدهد، هشتصد هزار تومان حساب کند یا یک میلیون تومان؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی تعدادی گاو و گوسفند دارد که خمس آن ها را داده است. سال بعد تعداد گاو و گوسفندان همین مقدار است ولی قیمت آن ها دو برابر شده است، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر کالا یا سرمایه ای مخمّس (خمس داده شده) تهیه شود (فرضا یکصد هزار تومان) و در سال بعد ارزش آن معادل یکصد و چهل هزار تومان شود، آیا ارزش افزوده مشمول خمس می شود، یا جزو سرمایه مخمّس است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی تعدادی گوسفند برای استفاده زندگی خود دارد اگر از بچه و پشم آنها در غیر مؤونه استفاده کند، آیا خمس گوسفند را باید بپردازد؟
- [آیت الله خوئی] کسانی که گوسفند یا ماشین برای انتفاع دارند نه تجارت، آیا باید هر سال تقویم و اضافه قیمت را خمس بدهد و اگر چه اصل گوسفند یا ماشین کمتر شده باشد مثلاً صد رأس گوسفند را قیمت آن 50 هزار تومان است خمس کرد و بعد در سال آینده ملاحظه شد که گوسفند 50 عدد است ولکن قیمت صد هزار تومان، آیا ترقی قیمت را باید خمس بدهد یا خیر؟
- [آیت الله خوئی] مقدار پنج هزار تومان مثلاً خوراکی در سر سال مخمّس نموده و در بین سال مصرف کرده، سال بعد معادل پنج هزار تومان خوراکی اضافه دارد، باید خمس بدهد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] کسی تدریجا خانه مسکونی از پول غیر مخمّس ساخته است. حال می خواهد خمس بدهد، همان پول خرج شده را باید خمس بدهد یا قیمت امروز را؟
- [امام خمینی] گوسفند معینی را نذر میکند که در وقت معینی آن را در راه خیر مصرف کند قبل از این که آن وقت معین برسد آخر سال خمس او میشود آیا باید خمس این گوسفند را بدهد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر سرمایه تجارت انسان که مخمَّس (خمس داده شده) بوده در بین سال خمسی مصرف یا تلف شود و در سال آینده سرمایه تهیه کند، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی 20 رأس گوسفند دارد که خمس آنها را داده، سالآینده تعداد همین است لکن قیمت دو برابر شده آیا به ترقّی قیمت خمس واجب میشود؟
- [سایر] خمس سرمایه (مانند زمین، مغازه، ماشین و ...) را دادهام؛ ولی پس از چند سال قیمت آن افزایش پیدا کرده است. آیا به قیمت افزوده خمس تعلق میگیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که باید زکات گاو و گوسفند و شتر را بدهد، اگر زکات آنها را از مال دیگرش بدهد، تا وقتی شماره آنها از نصاب کم نشده، همه ساله باید زکات را بدهد و اگر از خود آنها بدهد و از نصاب اوّل کمتر شوند، زکات بر او واجب نیست؛ مثلاً کسی که چهل گوسفند دارد، اگر از مال دیگرش زکات آنها را بدهد، تا وقتی که گوسفندهای او از چهل کم نشده، همه ساله باید یک گوسفند بدهد و اگر از خود آنها بدهد، تا وقتی دوباره به چهل نرسیده، زکات بر او واجب نیست.
- اگر کسی گوسفندان خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند، صحیح است و همچنین اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض مقداری روغن بدهد، چنانچه روغن به مقدار معیّن در ذمّه باشد و مقیّد نباشد که از شیر خود گوسفند گرفته باشد، اشکال ندارد، ولی اگر مقید به شیر خود گوسفند باشد اشکال دارد.
- اگر گوسفند را برای زکات بدهد، احتیاط آن است که حدّاقل داخل سال دوم شده باشد و اگر بز بدهد، احتیاط آن است که داخل سال سوم شده باشد، هرچند اگر گوسفند هفت ماه و بز یک سالش تمام شده باشد، کافی است.
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خُمس نداده بدهد، اگرچه در وقت خریدن نیز قصد او این باشد که از پول خُمس نداده عوض را بدهد، معاملهای که کرده صحیح است، ولی ذمّه او به مستحقّین خُمس مشغول است.
- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دست آورد، خُمس آن را بدهد و جایز است دادن خُمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و همچنین میتواند برای هر منفعتی سال جداگانه قرار دهد و اگر برای دادن خُمس، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، سالی که هنگام فروش آنهاست، اگرچه آنها را نفروشد، باید خُمس آنها را بدهد؛ ولی اگر مثلاً از شاخههای آن که معمولاً هر سال میبُرند استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خُمس آن را بدهد.
- کسی که میخواهد خمس مالی را که در سال قبل به دست آورده، از درآمد سال بعد خود بدهد، باید به اندازه یک چهارم مال متعلّق خمس را بپردازد.
- کسی که کسب او غوّاصی یا استخراج معدن است، اگر خُمس آنها را بدهد و چیزی از مخارج سال او زیاد بیاید، لازم نیست دوباره خُمس آنها را بدهد.
- اگر به واسطه قناعت کردن، چیزی از مخارج سال انسان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد.
- اگر از منفعت کسب برای مصرف سال خود آذوقهای بخرد و در آخر سال مقداری از آن زیاد بیاید، باید خُمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، باید قیمت فعلی آن را حساب کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلا یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد؛ چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است؛ بلکه اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض؛ مقداری روغن بدهد نیز صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است، و نیز اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض مقداری روغن بدهد اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است، ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض مقداری روغن بدهد، اشکال دارد.
- [آیت الله خوئی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلًا یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است، بلکه اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض، مقداری روغن بدهد نیز صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلا یک سال نگهداری کند و از شیر ان استفاده نماید و مقداری روغن بدهد چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و روغنی که از غیر شیر گوسفند به عمل امده باشد صلح کند اشکال ندارد بلکه اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر ان استفاده کند و در عوض مقدار معینی روغن که از غیر شیر گوسفند به عمل امده باشد بدهد نیز اشکال ندارد
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد ، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ، بلکه اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض ، مقداری روغن بدهد ، و مقیّد نکند بخصوص روغن یا شیر آن گوسفند ، اجاره صحیح است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آنها استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنان چه شیر گوسفند را در مقابل زحمت های چوپان و آن روغن صلح کند و قرار نگذارند که روغن حاصل از خود آن شیر باشد صحیح است. و نیز اگر گوسفند را یک سال به چوپان اجاره دهد که از شیر آنها استفاده کند و در عوض، مقداری روغن بدهد صحیح است.
- [امام خمینی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلًا یکسال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند صحیح است ولی اگر گوسفند را یکساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض، مقداری روغن بدهد اشکال دارد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید و مقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند، صحیح است، ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض، مقداری روغن بدهد، چون مقدار شیر و روغن مشخّص نیست اجاره باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی گوسفندهای خود را به چوپان بدهد که مثلاً یک سال نگهداری کند و از شیر آن استفاده نماید ومقداری روغن بدهد، چنانچه شیر گوسفند را در مقابل زحمتهای چوپان و آن روغن صلح کند، صحیح است ولی اگر گوسفند را یک ساله به چوپان اجاره دهد که از شیر آن استفاده کند و در عوض، مقداری روغن بدهد اشکال دارد بلکه جایز نیست.