وارث
كسی كه از ميت ارث می‌برد.
شخصی جنسی داشته و خمس به آن تعلّق گرفته و آن را پرداخت نکرده و از دنیا رفته است. اکنون که وارث میخواهد خمس آن را بدهد، آیا به قیمت روز بدهد یا به قیمت زمانی که خمس آن واجب شده بود؟
وارث باید خمس بالاترین قیمت را از سر سال خمسی (آخرین مهلتی که مورّث باید خمس جنس را حساب میکرد و میپرداخت) تا زمان پرداخت خمس بپردازد.
وارث باید خمس بالاترین قیمت را از سر سال خمسی (آخرین مهلتی که مورّث باید خمس جنس را حساب میکرد و میپرداخت) تا زمان پرداخت خمس بپردازد.
عنوان سوال:
شخصی جنسی داشته و خمس به آن تعلّق گرفته و آن را پرداخت نکرده و از دنیا رفته است. اکنون که وارث میخواهد خمس آن را بدهد، آیا به قیمت روز بدهد یا به قیمت زمانی که خمس آن واجب شده بود؟
پاسخ:
وارث باید خمس بالاترین قیمت را از سر سال خمسی (آخرین مهلتی که مورّث باید خمس جنس را حساب میکرد و میپرداخت) تا زمان پرداخت خمس بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مالی در دست شخصی است و خمس به آن تعلّق گرفته و بنا دارد که خمس آن را بدهد؛ ولی قبل از پرداخت خمس، مال تلف می‌شود. آیا باز هم دادن خمس واجب است؟ اگر خمس مالش را جدا کند و قبل از پرداخت، مقدار خمس جدا شده تلف شود، چه حکمی دارد؟
- کسی که میخواهد مهریه همسرش را بپردازد و تاکنون خمس نداده است، آیا باید بعد از محاسبه خمس، مهریه را بدهد، یا قبل از خمس هم میتواند مهریه را پرداخت کند و سپس خمس بقیه اموال را بدهد؟
- جنسی در سر سال زیاد آمده و صاحبش میخواهد خمس آن را بپردازد ولی قیمت آن در بازار مشخص نیست و قیمتهای متفاوتی برای آن ذکر می‌شود. خمس این جنس را چگونه باید حساب کنند؟
- شخصی خمس اموالش را داده و سپس چند سال خمس نداده و اکنون میخواهد دوباره خمس بدهد. آیا میتواند به مقدار اموالی که قبلاً خمس آنها را داده، کنار بگذارد و خمس بقیه را بدهد؟
- آیا با شک به تعلّق خمس، پرداخت خمس واجب می‌شود یا خیر؟
- شخصی خمس کفن خریداری شده برای خود را پرداخت کرده است، آیا در صورت افزایش قیمت کفن، لازم است در سالهای بعد، خمس مازاد قیمت را محاسبه کند؟
- اگر کسی مقیّد به پرداخت خمس نباشد و بمیرد، آیا به پول و املاک او خمس تعلّق میگیرد؟ اگر خمس تعلّق میگیرد، از چه چیز باید پرداخت شود؟
- شخصی خانه مسکونی خود را با پول مخمّس خریداری کرده است و یا این که خمس خانه را پس از خرید خانه پرداخته است و پس از چند سال، آن را به قیمت بالاتری فروخته است. آیا به مازاد قیمت، خمس تعلّق میگیرد؟ در صورت تعلّق خمس، بلافاصله پس از فروش یا پس از رسیدن سال خمسی؟
- شخصی که خمس اموالش را داده و در وسط سال فوت کرده است، آیا باز هم خمسی به اموال او تعلّق میگیرد تا ورثه پرداخت کند یا خیر؟
- خانهای با مالی که خمس آن داده نشده، ساخته شده است. آیا به آن خمس تعلّق میگیرد؟ در صورت تعلّق، آیا خمس قیمت فعلی باید محاسبه شود یا قیمت زمان ساخت آن؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی خانه ای جدید خریده است و برای پرداخت قیمت آن، خانه سابق خود را فروخته است، آیا به پول آن خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی جنسی را از کسی غصب و تلف کند. بعد پشیمان شود و بخواهد عوض آن را بدهد، آیا قیمت زمان تلف را بپردازد یا زمان پرداخت؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا به پولی که بعنوان بیمه عمر، از طرف شرکت بیمه به وارث پرداخت می‌شود، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله خوئی] اگر بخواهیم خمسی را از خود چیزی که به آن خمس تعلق گرفته بدهم آیا وکیل مرجع تقلید میتواند مرا در پرداخت قیمت خمس مجبور نماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] چیزی که خمس به آن تعلّق نمیگیرد، اگر قیمت سوقی آن اضافه شود، آیا به اضافه قیمت، خمس تعلّق میگیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] کفنی را خریده و چندین سال مانده است، آیا پرداخت خمس آن واجب است یا اینکه فقط پرداخت خمس قیمت خرید آن واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مقداری پول داشته که به آن خمس تعلّق گرفته و قبل از پرداخت خمس، پولهای مذکور مفقود شده است، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر خانه یا ماشین یا غیر آنها از احتیاجات زندگی با پولی که خمس آن پرداخت شده، جهت استفاده شخصی نه به قصد استفاده از آنها برای فروش یا تجارت خریداری شده و سپس به علتی فروخته شود، آیا به اضافه قیمت آنها که بر اثر افزایش قیمت بازار بوده، خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی مقداری پول داشته که به آن خمس تعلق گرفته و قبل از پرداخت خمس، پول های مذکور مفقود شده است، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله بهجت] مالی که به ارث رسیده و خمس ندارد اگر ترقّی قیمت کند، چه موقع پرداخت خمس آن ترقّی واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر از جنسی که قیمت آن دو برابر قیمت معمولی آن است، مثلاً از گندمی که قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع (حدود 5/1 کیلو گرم) بدهد کافی نیست و بنابر احتیاط واجب، آن را به قصد قیمت فطریّه هم نمیتواند بدهد.
- اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین سال قیمت آن پایین آید، خُمس مقداری که بالا رفته بر او واجب نیست.
- اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و به امید آن که قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمت آن تنزل پیدا کند، خمس مقداری را که بالا رفته، باید بدهد؛ ولی اگر به اندازهای نگه دارد که تجار معمولاً برای گران شدن جنس آن را نگه میدارند، لازم نیست خُمس مقداری را که قیمت آن بالا رفته و سپس پایین آمده، بدهد.
- اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خُمس نداده بدهد، اگرچه در وقت خریدن نیز قصد او این باشد که از پول خُمس نداده عوض را بدهد، معاملهای که کرده صحیح است، ولی ذمّه او به مستحقّین خُمس مشغول است.
- اگر بخواهد خمس را از چیزی غیر از خود مال متعلّق خمس بپردازد، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را از جنس دیگری بدهد، بلکه باید قیمت آن را بدهد.
- خمس مال حلال مخلوط به حرام را مانند خمس اموال دیگر میتواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خُمس که بدهکار است، پول بدهد.
- اگر در آب فرو رود و مقداری عنبر بیرون آورد که قیمت آن 18 نخود طلا یا بیشتر باشد، باید خُمس آن را بدهد و چنانچه از روی آب یا از کنار دریا به دست آورد، اگر قیمت آن به مقدار 18 نخود طلا نیز نرسد، بنابر احتیاط واجب باید خمُس آن را بدهد.
- هر جنس و مالی که یک بار خُمس آن داده شود، دیگر خُمس به آن تعلّق نمیگیرد، مگر این که رشد کرده یا قیمت آن افزایش یابد که مقدار رشد کرده یا افزایش یافته، متعلّق خمس است؛ ولی اگر رشد قیمت بر اثر کاهش ارزش پول باشد به گونهای که درآمد و غنیمت محسوب نشود خُمس آن لازم نیست.
- بنابر احتیاط واجب نمیتواند جنس معیوب را حتّی به عنوان قیمت فطره بدهد؛ بلکه یا باید جنس صحیح بدهد و یا قیمت آن را با پول رایج بپردازد.
- اگر از منفعت کسب برای مصرف سال خود آذوقهای بخرد و در آخر سال مقداری از آن زیاد بیاید، باید خُمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، باید قیمت فعلی آن را حساب کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جایز نیست جنسی را که خمس به آن تعلق گرفته به زیادتر از قیمت واقعی حساب نموده و بابت خمس بدهد و در مسأله (1798) گذشت که دادن جنس دیگر غیر از پول طلا و نقره و مانند آنها مطلقا محل اشکال است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خمس را از خود مال ندهد بلکه پول بدهد، باید به قیمت واقعی حساب کند و نمیتواند مال خمسدار را ارزانتر از قیمت واقعی حساب کند هر چند مستحقّ به آن قیمت راضی شده باشد، پرداخت جنس دیگر (غیر از پول) به جای مالی که در آن خمس واجب شده، جایز نیست، مگر مجتهد جامع الشرایط به مصلحت دانسته اجازه دهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد؛ معامله ای که کرده صحیح است و خمس پولی را که به فروشنده داده به صاحبان خمس مدیون می باشد.
- [آیت الله خوئی] اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد معاملهای که کرده صحیح است. و خمس پولی را که بفروشنده داده بصاحبان خمس مدیون می‌باشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد ، معاملهای که کرده صحیح است ، و خمس پولی را که به فروشنده داده به صاحبان خمس مدیون می‌باشد .
- [آیت الله خوئی] اگر قیمت جنسی که برای تجارت خریده بالا رود و به امید این که قیمت آن بالاتر رود، تا بعد از تمام شدن سال آن را نفروشد و قیمتش پایین آید، خمس مقداری را که بالا رفته بر او واجب نیست، بلکه مقدار خمس چه نسبتی بمجموع اصل و ربح داشته به همان نسبت از موجودی عیناً و یا قیمةً باید بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از مالی که به انسان به ارث می رسد سودی حاصل شود یا آن مال نما داشته باشد سود و نمای آن جزء منافع سال حصول قرار می گیرد که اگر تا آخر سال خمسی باقی ماند به احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد و اگر قیمت این مال افزایش پیدا کند به قیمت افزوده شده خمس تعلق نمی گیرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] جایز نیست قبل از وقت تعلق زکات را بدهد و واجب نیست بعد از تعلق صبر کند تا جو و گندم به حد درو کردن و تصفیه دانه از کاه برسد و انگور و خرما خشک گردد بلکه همین که زکات تعلق گرفت می تواند مقدار زکات را قیمت نموده و ان قیمت را به قصد زکات بدهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر قیمت جنسی برای تجارت خریده بالا رود و آن را نفروشد و در بین سال قیمتش پائین آید؛ خمس مقداری که بالا رفته براو واجب نیست.
- [آیت الله سبحانی] اگر جنسی را بخرد و بعد از معامله قیمت آن را از پول خمس نداده بدهد، معامله ای که کرده صحیح است. و خمس پولی را که به فروشنده داده باید از مال دیگر بپردازد.