اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
چنانچه از اموال مخمّس در طول سال خرج شود، آیا میتوان از درآمد همان سال، به مقدار خرج شده جایگزین نمود؟
اگر مال مخمّس جدا از اموال دیگر باشد و آن را خرج کرده باشد، نمیتواند اموال غیر مخمّس را به جای آن بگذارد.
اگر مال مخمّس جدا از اموال دیگر باشد و آن را خرج کرده باشد، نمیتواند اموال غیر مخمّس را به جای آن بگذارد.
عنوان سوال:
چنانچه از اموال مخمّس در طول سال خرج شود، آیا میتوان از درآمد همان سال، به مقدار خرج شده جایگزین نمود؟
پاسخ:
اگر مال مخمّس جدا از اموال دیگر باشد و آن را خرج کرده باشد، نمیتواند اموال غیر مخمّس را به جای آن بگذارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر از سالهای قبل، خمس به مالی تعلّق گرفته باشد، آیا میتوان آن را از درآمد بین سال پرداخت نمود؟
- ماشینی که سرمایه شخصی است و با آن امرار معاش میکند، نیاز به تعمیر دارد. بدین منظور، یکصد هزار تومان از پول مخمّس خرج کرده است. آیا میتواند از درآمد سال، آن را کسر کند؟
- آیا میتوان پول مخمّس و پولی را که بر آن سال نگذشته در یک حساب قرار داد یا باید در دو حساب جداگانه باشند؟
- منفعتی که در بین سال به دست میآید، اگر به صورت نقد تا آخر سال باقی نماند و تبدیل به اموال غیر نقدی مثل زمین، ماشین، مغازه و امثال آن شود، آیا میتوان تا زمان فروش این اموال، پرداخت خمس را به تعویق انداخت؟
- کسی که در طول سال چند هدیه دریافت میکند که مقدار هر یک از آنها زیاد نیست، ولی در آخر سال اگر هدیهها را روی هم بگذارد، مقدار زیادی خواهد شد، آیا باید خمس آنها را بدهد؟
- کسی که یک میلیون تومان سرمایه دارد و خمس آن را داده است، اگر در بین سال، مقدار زیادی از سرمایه او از بین برود، ولی تا پایان سال، دوباره مقدار زیادی سود کند و کسری سرمایه جبران شود، آیا لازم است خمس این مقدار را بپردازد؟ اگر تمام کسری جبران نشود، آیا جایز است از درآمد سال بعد، کسری سرمایه جبران شود؟
- کسی که بدهی اقساطی دارد و اقساط او چند سال طول میکشد، آیا میتواند همه بدهی را که پرداخت بخشی از آن مربوط به امسال و پرداخت بقیه آن مربوط به سالهای آینده است، از درآمد امسال پرداخت نماید؟
- حمام محلّه ما حدود ده سال است که خراب شده و مردم از یاری مسئولان و متولّیان، برای مرمّت و باز سازی آن نا امید شدهاند. آیا برای بازسازی حمام جهت رسیدگی به بهداشت اهالی محلّه، میتوان از وجوه شرعی استفاده نمود؟
- پدر اینجانب کارگری بیسواد و مقلد یکی از مراجع در گذشته بود. مرحوم پدرم در طول حیات خویش با این که انسانی خوش قلب بود اما فریضه نماز و روزه را بجا نیاورده بود. میخواستم بدانم آیا با ادای نماز و روزه در حق ایشان میتوان کاری برای ایشان انجام داد؟ آیا برای ادای فرایض پدر مرحوم میتوان از مال و اموال خودش برداشت نمود و چه کسانی میتوانند این اعمال را ادا نمایند؟
- پدر اینجانب کارگری بیسواد و مقلد یکی از مراجع در گذشته بود. مرحوم پدرم در طول حیات خویش با این که انسانی خوش قلب بود اما فریضه نماز و روزه را بجا نیاورده بود. میخواستم بدانم آیا با ادای نماز و روزه در حق ایشان میتوان کاری برای ایشان انجام داد؟ آیا برای ادای فرایض پدر مرحوم میتوان از مال و اموال خودش برداشت نمود و چه کسانی میتوانند این اعمال را ادا نمایند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] فردی مقداری پول خمس داده شده دارد یا پولی دارد که متعلّق خمس نمی باشد. در بین سال مقداری از آن را به نیّت پرداخت قرض، خرج می کند که از درآمد سال، آن مقدار خرج شده را جبران کند. آیا این کار اشکال دارد؟ آیا به مبلغی از درآمد سالانه که به جای آن مقدار خرج شده، برداشته است خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی خمس اموال خود را پرداخت کرده است و اموال مخمّس تا سال بعد باقی بماند، آیا لازم است دوباره خمس آنها را بپردازد؟
- [آیت الله خامنه ای] طبق فتوی جنابعالی تفکیک مال مخمس و غیر مخمس موجود در یک حساب بانکی واحد با نیت میسر است آیا نیت کلی برای این امر کفایت می کند؟ مثلاً فردی مایل است که اموال مخمس به حال خود باقی مانده و در طول سال تنها از در آمد جاری استفاده کند. ولی به طور موردی در برداشت ها این امر را نیت نکرده است. در این شرایط تکلیف شرعی چگونه است؟
- [آیت الله جوادی آملی] برای احداث باغ پسته، باید حدود پانزده سال روی زمین کار کنند تا باغ شروع به باردهی کند. کسانی که در طول این مدت، سال خمسی نداشته و مبالغی که برای کود، آب، شخم و … هزینه کردهاند، غیر مخمّس بوده است، آیا اکنون برای محاسبهی خمس، باید آنچه خرج کردهاند را کسر کنند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی از درآمد سال گذشته خود یکصد هزار تومان اضافه بر مخارج داشته و خمس آن را نداده است و در سال جاری تمام آن را خرج مایحتاج زندگی کرده است. حال می خواهد بدهی خمس آن را از درآمد سال جاری بدهد. چه مقدار باید بپردازد؟
- [آیت الله جوادی آملی] برای احداث باغ پسته، باید حدود پانزده سال روی زمین کار کنند تا باغ شروع به باردهی کند. کسانی که در طول این مدت، سال خمسی نداشته و مبالغی که برای کود، آب، شخم و … هزینه کردهاند، غیر مخمّس بوده است، آیا اکنون برای محاسبهی خمس، باید آنچه خرج کردهاند را کسر کنند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که حساب سال ندارد، و خمس نمی پردازد، آیا شرعاً می تواند فقط مقداری از اموال را مخمّس کند و به حج برود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی مبلغ یک میلیون پول نقد را تخمیس کرد و آن را کنار گذاشت در اثنای سال مبلغ دویست هزارتومان از همان برداشت و خرج نمود آیا در آخر سال می تواند همان مبلغ را از سود کسر کند و روی همان مبلغ مخمّس بگذارد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی که درآمد بین سالش از مغازه یا ماشینی است که خمس آن را نداده آیا مخمس نمودن این درآمد قبل از گذشت سال جهت ثبت نام حج لازم است یا نه ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چندین سال از فوت مردی گذشته باشد و اموال او را تقسیم نکرده باشند آیا زن از درآمد اموال مذکور ارث می برد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کاسبی که در طول سال به مردم نسیه داده است، اگر در آخر سال وقت وصول آن رسیده و قابل وصول بوده و مانند نقد باشد، باید خُمس سود آن را پرداخت نماید و چنانچه وقت وصول آن رسیده ولی قابل دریافت نیست، به محض دریافت باید خمس سود آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید و در صورتی که وقت وصول آن در سال بعد باشد، سود آن جزء درآمد سال بعد است.
- کسی که از درآمد سال خود به مردم قرض داده و در پایان سال از آنها طلبکار است، اگر طلب او با مطالبه دریافت شده و مانند نقد محسوب شود، باید در پایان سال خُمس آن را بپردازد؛ ولی اگر هنوز وقت دریافت آن نرسیده باشد یا فعلاً وصول نشود، خُمس آن واجب نیست؛ امّا هنگامی که وصول نمود، باید بلافاصله خُمس آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید.
- اگر اجیر شود که عملی را طی چند سال انجام دهد و اجرت همه را یک مرتبه دریافت نماید، اجرت بر آن سالها تقسیم می‌شود و آنچه در مقابل کار، در هر سال است، درآمد آن سال می‌باشد، مگر این که اجرت در مقابل کل کار پرداخت شده باشد و جزء جزء کار در نظر گرفته نشده باشد، به نحوی که اگر کار را نیمه تمام بگذارد مستحقّ هیچ مقدار از اجرت نخواهد بود که در این صورت تمام اجرت دریافتی، درآمد همان سالی است که در آن سال آن را دریافت کرده است.
- افرادی که در ادارات دولتی یا مؤسّسات خصوصی کار میکنند و معمولاً اداره، مقداری از حقوق آنان را پسانداز میکند تا هنگام بازنشستگی به تدریج به آنان پرداخت نماید، پس از بازنشستگی هر مقدار که در هر سال به آنان بدهند، جزء درآمد آن سال حساب می‌شود و لازم نیست خُمس آن را فورا پرداخت نمایند.
- اگر پس از آن که منفعتی به دست آورد، مقداری از سرمایه او از بین برود و از باقیمانده آن منافعی به دست آورد که از خرج سال او زیاد بیاید، میتواند مقداری را که از سرمایه کم شده، بردارد و این مقدار مشمول خُمس نمیشود.
- هرگاه از درآمد سال چیزی مانند خانه یا ماشین سواری یا فرش و یا سایر وسایل زندگی را در بین سال تهیّه کند و یا بخرد و در سالهای بعد آن را بفروشد، چنانچه پول آن را در مؤونه صرف نماید، مانند این که خانه دیگری را که نیاز دارد بخرد، خُمس ندارد و هر مقدار از آن از مخارج سالانه زیاد بیاید، باید خمس آن را پرداخت نماید.
- اگر بیماری انسان چند سال طول بکشد، چنانچه پس از بهبود یافتن تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت داشته باشد، باید قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از روزههای سالهای پیش یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی، درآمدش از هزینه او کمتر بود و از سرمایه مصرف کرد، نمی تواند کسری این سال را از درآمد سال بعد جبران و جایگزین نماید و اگر برای تأمین هزینه سال قبل وام گرفته باشد، می تواند این وام را از درآمد سال بعد کم نماید و جزء هزینه او محسوب می گردد و خمس ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند از مخارج سالی حساب می شود که در ان سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد انچه در سال بعد از منافع سال قبل خرج می کند باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی غیر از درآمد کسب، مال دیگری دارد که خمس آن را پرداخته است؛ یا متعلق خمس نیست، این شخص می تواند هزینه سال جاری را از درآمد همین سال بپردازد ; یا از مالی که مخمّس شده است؛ یا متعلق خمس نیست بپردازد; یا از هر دو مال محاسبه نماید.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند؛ از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد؛ آنچه در سال بعد خرج می کند باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند ، از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال خرج کرده ، و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد ، آنچه در سال بعد خرج میکند باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله خوئی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، آنچه در سال بعد خرج میکند باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مالی را که خرج سفر حجّ وزیارتهای دیگر میکند، از مخارج سال حساب می‌شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده، اگرچه سفر او با مقداری از سال بعد طول بکشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند، از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده، اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد.
- [آیت الله بروجردی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند، از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده، اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد.
- [آیت الله نوری همدانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند ، از مخارج سالی حساب می شود که در آن سال شروع به مسافرت کرده اگر چه سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد .