هدیه
هديه دادن هر گاه كه به قصد جلب دوستی و محبت و بزرگداشت و يا به صلاح آوردن كسی داده شود كار بسيار پسنديده‌ای است.
کسی که در طول سال چند هدیه دریافت میکند که مقدار هر یک از آنها زیاد نیست، ولی در آخر سال اگر هدیه‌ها را روی هم بگذارد، مقدار زیادی خواهد شد، آیا باید خمس آنها را بدهد؟
در فرض سؤال، دادن خمس واجب نیست.
در فرض سؤال، دادن خمس واجب نیست.
عنوان سوال:
کسی که در طول سال چند هدیه دریافت میکند که مقدار هر یک از آنها زیاد نیست، ولی در آخر سال اگر هدیه‌ها را روی هم بگذارد، مقدار زیادی خواهد شد، آیا باید خمس آنها را بدهد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی برای انجام کاری اجیر شده و طبق قرار داد، پس از چند سال که کار تمام شد، اجرتش را دریافت میکند. آیا اجرت همه سالهای قرار داد، متعلّق خمس است یا فقط خمس اجرت سال آخر برعهده اوست؟
- افراد بازنشسته که همچنان حقوق ماهانه دریافت میکنند، آیا باید خمس حقوقی را که در طول سال دریافت میکنند، بپردازند؟
- شخصی خمس اموالش را داده و سپس چند سال خمس نداده و اکنون میخواهد دوباره خمس بدهد. آیا میتواند به مقدار اموالی که قبلاً خمس آنها را داده، کنار بگذارد و خمس بقیه را بدهد؟
- کسی که یک میلیون تومان سرمایه دارد و خمس آن را داده است، اگر در بین سال، مقدار زیادی از سرمایه او از بین برود، ولی تا پایان سال، دوباره مقدار زیادی سود کند و کسری سرمایه جبران شود، آیا لازم است خمس این مقدار را بپردازد؟ اگر تمام کسری جبران نشود، آیا جایز است از درآمد سال بعد، کسری سرمایه جبران شود؟
- اگر کسی صدقه مستحبّی دریافت کند و از مخارج سالش زیاد بیاید، آیا حکم خمس آن، مانند حکم خمس هدیهای است که انسان دریافت میکند؟
- پولی که انسان به عنوان دیه یا ارش الجنایه دریافت میکند، آیا خمس دارد؟
- آیا کسی که مقداری درآمد دارد و از سهم مبارک امام علیهالسلام هم استفاده میکند، اگر در آخر سال، چیزی برایش باقی ماند، لازم است خمسش را بدهد؟
- کسی که حقوق او به وسیله چک پرداخت می‌شود و او با مراجعه به بانک مبلغ چک را دریافت میکند، اگر چک را بدون تبدیل کردن به پول، در نزد خود نگه دارد تا سال خمسیاش فرا رسد، آیا باید خمس مبلغ مذکور در چک را بپردازد یا به اعتبار این که چک، پول نیست، لازم نیست خمس بدهد؟
- شخصی مقداری پول دارد که خمس آن را پرداخته است. در سال بعد، مقداری از آن را مصرف میکند. آیا در آخر سال خمسی، میتواند کسری آن مال مخمّس را جبران کند؟
- آیا لازم است خمس مالیاتی که دولت از افراد دریافت میکند، از طرف مالیات دهنده پرداخت شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در سال گذشته مقدار صد کیلو برنج در منزل داشته که آخر سال خمسی زیاد آمده بود و خمس آن را پرداخت و در سال جاری آنها را مصرف کرد و از درآمد سال برنج خریده که در آخر سال خمسی، همان مقدار برنج عوض آنها موجود است، آیا باید خمس اینها را هم بدهد؟
- [آیت الله خامنه ای] افراد بازنشسته که همچنان حقوق ماهیانه دریافت می کنند، آیا باید خمس حقوقی را که در طول سال دریافت می کنند، بپردازند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر لباسی را خریداری یا هدیه شود ولی در طول سال مورد استفاده قرار نگیرد و آیا بر آن خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر وامی دریافت کنیم و قسط های آن سال های متمادی طول بکشد آیا قسط های پرداخت شده در هر سال خمس دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر لباسی را خریداری یا هدیه شود ولی در طول سال مورد استفاده قرار نگیرد و آیا بر آن خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آذوقه ای که در طول سال مصرف می شود در صورتی که در آخر سالِ خمسی، مقداری از آن زیاد بیاید و خمس آن را پرداخت کند و در سال بعد به همان مقدار زیاد بیاید، آیا مجدداً باید خمس آن پرداخت شود؟
- [آیت الله بهجت] اگر همسر اینجانب سکّه ای را که به عنوان جایزه در کار فرهنگی دریافت کرده بود به من هدیه کند و قصد من هم این بوده که با آن بعضی از مشکلات زندگی را حلّ کنم، ولی زمان دریافت سکّه تا سال مالی اینجانب و همسرم فاصله ی زیادی نداشته و فرصت نکردم که آن را قبل از رسیدن سال مالی بفروشم، آیا سر سال مالی، خمس آن را باید بپردازم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا طلایی که زن بصورت هدیه از پدر و مادر و فامیل دریافت کرده، خمس دارد؟
- [آیت الله خوئی] اگر دوستان به انسان عطری هدیه بدهند که انسان استفاده کند و بعد از سال خمسی مقداری از آن بماند، آیا باید از آن مقدار خمس داد؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی برای انجام کاری اجیر شده است و طبق قرارداد، پس از چند سال که کار تمام شود، اجرتش را دریافت میکند؛ آیا اجرت همه سالهای قرارداد، متعلق خمس است یا فقط خمس اجرت سال آخر به عهده اوست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر برای مخارج خود قرض کند، میتواند در آخر سال مقدار قرض خود را از منفعتی که در آن سال به دست آورده، کسر نماید و خمس بقیّه منفعت را بدهد، حتّی اگر قرض خود را در آن سال نپردازد.
- اگر مالی که فقیر بابت خُمس و زکات گرفته از مخارج سال او زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید برای تصرف در مقدار زیادی از حاکم شرعی اجازه بگیرد؛ ولی اگر از مالی که به او دادهاند منفعتی ببرد، مثلاً از درختی که بابت خُمس به او دادهاند میوهای به دست آورد، باید خُمس مقداری را که از مخارج سال او زیاد میآید بدهد.
- اگر از منفعت کسب برای مصرف سال خود آذوقهای بخرد و در آخر سال مقداری از آن زیاد بیاید، باید خُمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، باید قیمت فعلی آن را حساب کند.
- کسی که از درآمد سال خود به مردم قرض داده و در پایان سال از آنها طلبکار است، اگر طلب او با مطالبه دریافت شده و مانند نقد محسوب شود، باید در پایان سال خُمس آن را بپردازد؛ ولی اگر هنوز وقت دریافت آن نرسیده باشد یا فعلاً وصول نشود، خُمس آن واجب نیست؛ امّا هنگامی که وصول نمود، باید بلافاصله خُمس آن را بدهد، مگر آن که آن را در مؤونه لازم و فوری خود مصرف نماید.
- اگر بیماری انسان چند سال طول بکشد، چنانچه پس از بهبود یافتن تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت داشته باشد، باید قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از روزههای سالهای پیش یک مُدّ طعام به فقیر بدهد.
- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دست آورد، خُمس آن را بدهد و جایز است دادن خُمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و همچنین میتواند برای هر منفعتی سال جداگانه قرار دهد و اگر برای دادن خُمس، سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، سالی که هنگام فروش آنهاست، اگرچه آنها را نفروشد، باید خُمس آنها را بدهد؛ ولی اگر مثلاً از شاخههای آن که معمولاً هر سال میبُرند استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خُمس آن را بدهد.
- هدیه، هبه، جایزه، مَهری که زن دریافت میکند، مالی که مرد در طلاق خُلع میگیرد و همچنین مالی که از راه وصیت، نذر، صدقات مستحبّی، وقف خاص و بلکه وقف عام به انسان میرسد، چنانچه به لحاظ مقدار و یا استمرار به اندازهای نباشد که بتواند معیشت انسان و یا بخشی از آن را اداره کند، خمس ندارد وگرنه چنانچه از مخارج سال او زیاد بیاید، باید خمس آن پرداخت شود. ارث خُمس ندارد، ولی اگر مثلاً با کسی خویشاوندی دوری داشته باشد و نداند چنین خویشی دارد، چنانچه مقدار ارثی که از او به وی میرسد به قدری باشد که بتواند با آن بخشی از معیشت خود را اداره کند، باید خمس آن را بدهد؛ بلکه اگر به این مقدار هم نباشد، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
- خمس مال حلال مخلوط به حرام را مانند خمس اموال دیگر میتواند از همان چیز بدهد یا به مقدار قیمت خُمس که بدهکار است، پول بدهد.
- کسی که مقداری از درآمد خود را به تدریج برای ساختن مغازه یا آباد کردن زمین موات یا احداث باغ مصرف نموده و آن زمین یا باغ جزء مؤونه او محسوب نمیشود، باید در آخر سال خُمس آن را بپردازد و اگر اصل زمینِ آباد شده نیز افزایش قیمت پیدا کرده باشد، باید آخر سال خُمس افزایش قیمت را بدهد؛ ولی اگر قصد او از نگهداری زمین ترقی قیمت و سود بردن نباشد، چنانچه یک بار خُمس آن را بدهد، در سالهای بعد تا زمانی که آن را نفروخته دادن خُمس آن واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد؛ باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد. و همچنین اگر مثلا از شاخه های آن که معمولا هر سال می برند؛ استفاده ای ببرند و به تنهائی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید؛ در آخر سال باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله خوئی] اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد، و همچنین اگر مثلًا از شاخههای آن که معمولًا هر سال میبرند، استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بیماری انسان چند سال طول کشد و بعداً خوب شود اگر تا رمضان آینده به مقدار قضا وقت باقی است باید فقط قضای رمضان آخر را بگیرد و برای هر روز از سالهای پیش یک مد طعام بدهد.
- [آیت الله سیستانی] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد ، و جایزاست دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد ، ولی اگر بداند تا آخر سال به آن نیاز پیدا نمیکند بنابر احتیاط واجب باید فوراً خمس آن را بدهد . و اگر برای دادن خمس ، سال شمسی قرار دهد ، مانعی ندارد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد و همچنین اگر مثلاً از شاخههای آن که معمولاً هر سال میبرند استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن را بدهد، لازم به ذکر است که اگر چند سال خمس را نداده باشد، مجموع زیادی درخت را در این مدّت ملاحظه نموده و خمس آن را میپردازد و پرداخت چیزی بیش از آن لازم نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد ، باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد ؛ و همچنین شاخههای آن که معمولاً هر سال میبرند ، اگر از مخارج سال او زیاد بیاید ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از درآمد سال و منفعت کسب (بدون پرداخت خمس) وسیله ای که مورد نیاز اوست بخرد و استفاده کند و در همان سال احتیاجش برطرف شود و تا آخر سال خمسی بماند واجب است خمس آن را بدهد. و اگر احتیاجش به این وسیله در سال های برطرف شود (یعنی در طول سال خرید به آن احتیاج داشته) لازم نیست خمس آن را بدهد. زیور آلات زنانه هم همین حکم را دارد یعنی اگر سال پس از خرید دیگر به آن نیاز نداشته باشد یا وقت زینت آنها گذشته باشد لازم نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد و جائز است دادن خمس را تا آخر سال تأ خیر بیندازد و اگر برای دادن خمس ؛ سال شمسی قرار دهد ، مانعی ندارد .
- [آیت الله مظاهری] انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دست آورد خمس آن را بدهد، و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد مانعی ندارد.
- [آیت الله سبحانی] انسان می تواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد و همچنین جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.