سادات
سادات در لغت به معنای مِهتران و بنابر تعریف فقهی، عنوانی است برای کسانی که نسب‌شان به هاشم بن عبد مناف (جدّ رسول الله) میرسد.
آیا میتوان زکات و فطریه را به سادات فقیر داد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب، به چه صورت باید پرداخت شود؟
پرداخت زکات مال و فطریه به سادات جایز نیست، مگر این که زکات دهنده سیّد باشد.
پرداخت زکات مال و فطریه به سادات جایز نیست، مگر این که زکات دهنده سیّد باشد.
عنوان سوال:
آیا میتوان زکات و فطریه را به سادات فقیر داد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب، به چه صورت باید پرداخت شود؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا شرعا میتوان به فقیر معتادی که اگر فطریه بگیرد، در اعتیاد مصرف میکند، فطریه داد؟
- آیا برنجی که با کوپن خریداری شده است را میتوان به عنوان فطریه داد؟ در صورتی که جواب مثبت باشد، اگر بخواهد قیمت برنج را بدهد، باید قیمت برنج کوپنی را بدهد یا قیمت برنج آزاد را؟
- آیا زن سیّده فقیر، میتواند به اعتبار این که شوهرش فقیر و غیر سیّد است، زکات فطره از غیر سیّد دریافت کند؟
- در شب عید فطر، قبل از غروب، سیّدی به عنوان میهمان بر غیر سیّد وارد میشود یا غیر سیّدی بر سیّد وارد میشود. در این دو صورت، آیا میتوان فطریه میهمان را که برعهده صاحب خانه است به سیّد فقیر داد یا باید به غیر سیّد داده شود؟
- آیا زکات فطره را باید یک جا پرداخت کرد یا میتوان مقداری از آن را در روز عید فطر و مقداری را نیز بعدا پرداخت نمود؟
- آیا میتوان زکات را به جای دادن به فقیر، در راههای دیگری که مورد رضایت خداوند است، مصرف نمود؟
- آیا دادن زکات فطره به فقیر بینماز یا معصیت کار صحیح است؟
- آیا میتوان هم ارزش با سه کیلو گرم گندم، جو، برنج و یا خرما، جنس دیگری را (مثل کتاب یا کفش یا لباس) به مستحقّ زکات فطره داد؟
- آیا میتوان اموال مجهول المالک را به سادات داد؟
- آیا مردی که زوجهاش سیده است باید فطریه زن را جدا به سادات و مابقی را به عام بدهد یا ملاک سید و عام سرپرست خانواده است (همینطور مرد سیدی که زوجهاش سیده نیست)
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا فطریه را به سادات فقیر می توان داد؟
- [آیت الله مظاهری] در چه صورت میتوان زکات فطره را به سید پرداخت کرد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا جایز است زکات فطره را به فقیر فاسق یا تارک الصلاة پرداخت نمود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا لازم است در مورد اینکه فقیر، شخص صالحی است یا نه تحقیق کرد تا بتوان زکات فطره را به او داد یا صرف فقیر بودن برای پرداخت فطریه به او کافی است؟
- [آیت الله خامنه ای] همسرم از سادات می باشند با توجه به اینکه فطریه ایشان به عهده اینجانب می باشد و من نیز سیّد نیستم و با عنایت به اینکه فطریه سادات جداگانه دریافت می شود آیا فطریه مربوط به همسرم را در محل فطریه سادات باید قرار داد؟
- [سایر] آیا با وجود فقیر در منطقهای که زندگی میکنیم، میتوان زکات فطره را به مسجد یا سایر موارد پرداخت کرد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان زکات فطریه را به شخص سید داد؟
- [آیت الله سبحانی] زکات فطره را کناری گذاشتیم ولی از پول دیگر به فقیر پرداخت کردیم آیا واجب است پول کنار گذاشته را دوباره به فقیر بدهیم؟
- [آیت الله نوری همدانی] با سلام آیا پدر می تواند به فرزند فقیر یا فرزند به پدر فقیر زکات فطره بدهد؟ آیا فقیر می تواند فطریه را خرج درمان نماید؟
- [آیت الله بهجت] سیّده ای دارای سه فرزند غیر سیّد است که شوهر او فوت کرده و اکنون فقیر هستند حال کسانی که سیّد نیستند می توانند زکات فطره را به زن سیّده بدهند تا آن زن خرج بچّه ها کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- سیّد میتواند صدقات واجب یا مستحب خود را به سیّد یا غیر سیّد بدهد و غیر سیّد میتواند صدقه مستحب خود را به سیّد بپردازد، ولی نمیتواند صدقه واجب خود نظیر زکات مال و زکات فطره را به سیّد بدهد، و چنانچه پرداخت کفّارات و ردّ مظالم بر غیر سیّد واجب شود، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را به سیّد بدهد.
- اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمیشود؛ ولی چنانچه کسی که فطریّه انسان بر او واجب است، فراموش نماید که آن را بدهد، احتیاط واجب آن است که خود انسان فطریّه را پرداخت نماید.
- احتیاط واجب آن است که به یک فقیر بیشتر از مخارج سال او و کمتر از یک صاع که تقریبا سه کیلو گرم است فطره ندهند؛ مگر آن که گروهی از فقرا وجود داشته باشند و بخواهد به همه آنان فطریّه بدهد و به هر یک از آنان یک صاع از فطریّه نرسد.
- اگر پیش از غروب، بچّه بالغ شود یا دیوانه عاقل گردد یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.
- غیر سیّد نمیتواند به کسی که نمیداند سیّد است یا نه، زکات بدهد.
- سیّد نمیتواند از غیر سیّد به عنوان سهم فقرا زکات بگیرد، بلکه احتیاط واجب این است که به عنوان دیگر نیز از غیر سیّد زکات نگیرد؛ اما اگر خمس و سایر وجوه شرعی کفایت مخارج او را نکند و ناچار از گرفتن زکات باشد، میتواند از غیر سیّد زکات بگیرد، ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانهاش به آن احتیاج دارد، از وی زکات بگیرد.
- مستحب است در دادن زکات فطره، ابتدا خویشان فقیر خود را و بعد همسایگان فقیر خود را و بعد اهل علم فقیر را بر دیگران مقدّم دارد؛ ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آنها را مقدّم کند.
- کسی که مخارج سال خود و زن و فرزندان خود را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و زن و فرزندانش را تأمین کند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
- سیّد یتیمی که به او خُمس میدهند، باید فقیر باشد، ولی به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگرچه در وطن خود فقیر نباشد، میتوان خُمس داد.
- اگر زکات فطره را به یکی از هشت مصرفی که سابقا برای زکات مال گفته شد برسانند کافی است، ولی احتیاط مستحب آن است که زکات فطره را فقط به فقرای شیعه بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .به سید فقیر بیش از مقد ار هزینه سالانه نمیتوان خمس (سهم سادات) داد؛ ولی میتوان از خمس برای سادات فقیر، مسکن و لوازم زندگی خرید، هرچند قیمتش چند برابر هزینه یک سال او باشد. جابه جایی خمس و هزینه آن
- [آیت الله جوادی آملی] .مراد از صدقه واجب که پرداخت آن از غیرِ سادات به سادات حرام است، شامل زکات اموال زَ کَوی (غلاّت چهارگانه و اَ نعام سه گانه ) و زکات فطره است ; اما برخی صدقههایی که پرداختن آن واجب است مانند مجهولالمالک که صدقه دادن (تصدّق ) آن واجب است نیز صدقه های مستحب را میشود به سادات داد.
- [آیت الله جوادی آملی] .مال خُمسی، به شش سهم تقسیم می شود: سه سهم (نصف خمس) آن، برای خدا و پیامبر و امام (ع) است که به امام می رسد، و در دوران غیبت باید آن را به فقیه جامع شرایط فتوا پرداخت کنند و سه سهم دیگر برای سادات (ذوی القربی ) است که ب اید به ایتام , مساکین و ابن السبیل آنان پرداخت شود و اختیار این سه سهم نیز، با فقیه جامع الشرای ط است ؛ یعنی با اذن او میتوان به سادات فقیر پرداخت کرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به خیال این که کسی از مصارف زکات فطره مثلاً فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد که از مصارف زکات فطره نبوده، مثلاً فقیر نبوده، حکم مسأله همانند حکمیست که در مسأله 1944 درباره زکات اموال گفته شد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که سیّد نیست میتواند به سیّد صدقه مستحبّی بدهد چنانکه میتواند غیر از زکات مال و زکات فطره صدقات واجب نظیر کفّارات و نذورات را به او بدهد.
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی بگوید فقیرم، نمی شود به او فطره داد، مگر آنکه اطمینان پیدا کند یا از ظاهر حالش گواهی دهد که فقیر است یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است. مسائل متفرقه زکات فطره:
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را و مستحب است کسی را که در دین و فقه و عقل مقدم است در دادن فطره مقدم بدارد
- [آیت الله مکارم شیرازی] غنی کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را دارد، یا ازطریق کسب و کار به دست می آورد و اگر کسی چنین نباشد فقیر است، زکات فطره بر او واجب نیست و می تواند زکات فطره بگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که سید نیست؛ نمی تواند به سید فطره بدهد حتی اگر سیدی نان خور او باشد؛ نمی تواند فطره او را به سید دیگری بدهد.
- [امام خمینی] کسی که سید نیست نمی تواند به سید فطره بدهد. حتی اگر سیدی نان خور او باشد، نمی تواند فطره او را به سید دیگر بدهد.