اعتیاد
عادت کردن و خو گرفتن را اعتیاد گویند. این عنوان به مناسبت در باب‌های زکات، خمس، صوم، حج و نکاح مطرح شده است.
آیا شرعا میتوان به فقیر معتادی که اگر فطریه بگیرد، در اعتیاد مصرف میکند، فطریه داد؟
جایز نیست و کفایت نمیکند.
جایز نیست و کفایت نمیکند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا میتوان زکات و فطریه را به سادات فقیر داد یا خیر؟ در صورت مثبت بودن جواب، به چه صورت باید پرداخت شود؟
- آیا میتوان زکات را به جای دادن به فقیر، در راههای دیگری که مورد رضایت خداوند است، مصرف نمود؟
- در روز عید سعید فطر، کمیته امداد به طور وسیعی اقدام به جمع آوری فطریه از افراد میکند تا به دست مستحقین برساند. آیا کسانی که فطریه خود را این گونه میپردازند و خودشان مستقیما به دست فقیر نمیرسانند، بریء الذمّه میشوند یا خیر؟
- آیا دادن زکات فطره به فقیر بینماز یا معصیت کار صحیح است؟
- آیا زکات فطره را باید یک جا پرداخت کرد یا میتوان مقداری از آن را در روز عید فطر و مقداری را نیز بعدا پرداخت نمود؟
- اگر احتمال دهیم زکاتی را که به فقیر میدهیم، در راه معصیت خرج میکند، آیا میتوانیم به او زکات بدهیم؟
- آیا زن سیّده فقیر، میتواند به اعتبار این که شوهرش فقیر و غیر سیّد است، زکات فطره از غیر سیّد دریافت کند؟
- آیا میتوان هم ارزش با سه کیلو گرم گندم، جو، برنج و یا خرما، جنس دیگری را (مثل کتاب یا کفش یا لباس) به مستحقّ زکات فطره داد؟
- آیا مصرف فطریه برای امور آبادی مدرسهها به طور مستقیم توسط مدیر مدارس جایز است یا اشکال دارد؟
- آیا برای مسئولان مدارس جایز است فطریه کسانی را که مایل هستند، جمع آوری نمایند و به خانواده دانش آموزانی که شرعا مستحق هستند، برسانند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] زمان پرداخت زکات فطره چه موقع است؟آیا میتوان برای رساندن به فقیر خاصی پرداخت زکات را به تأخیر انداخت؟
- [آیت الله بهجت] آیا دهنده ی زکات فطره می تواند برای فقیر شرایطی تعیین کند، مثلاً به فقیر شرط کند که "مقداری از فطره خود را مصرف کن و بقیّه را به فقیر دیگر بده"؟
- [آیت الله خامنه ای] مصرف زکات فطره
- [آیت الله نوری همدانی] با سلام آیا پدر می تواند به فرزند فقیر یا فرزند به پدر فقیر زکات فطره بدهد؟ آیا فقیر می تواند فطریه را خرج درمان نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زکات فطره را می توانیم مصرف تعمیر و توسعه مسجد کنیم و مقداری هم به امام جماعت مسجد که فقیر است بدهیم؟
- [آیت الله بهجت] در محلی که زکات فطره زیاد پرداخت می شود و فقیر بسیار کم است، آن را در چه راهی مصرف نمایند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا فطریه را به سادات فقیر می توان داد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا انتقال زکات فطره به شهری دیگر با وجود افراد نیازمند در شهر شرعاً جایز می‌باشد؟
- [آیت الله بهجت] دادن فطریّه به فقرایی که معتادند و می دانیم که مقداری از آن را خرج اعتیاد خود می کنند؛ چه صورت دارد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا لازم است در مورد اینکه فقیر، شخص صالحی است یا نه تحقیق کرد تا بتوان زکات فطره را به او داد یا صرف فقیر بودن برای پرداخت فطریه به او کافی است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- احتیاط واجب آن است که به یک فقیر بیشتر از مخارج سال او و کمتر از یک صاع که تقریبا سه کیلو گرم است فطره ندهند؛ مگر آن که گروهی از فقرا وجود داشته باشند و بخواهد به همه آنان فطریّه بدهد و به هر یک از آنان یک صاع از فطریّه نرسد.
- اگر پیش از غروب، بچّه بالغ شود یا دیوانه عاقل گردد یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.
- به کسی که فطره را در معصیت مصرف میکند، نباید فطره بدهند.
- مستحب است در دادن زکات فطره، ابتدا خویشان فقیر خود را و بعد همسایگان فقیر خود را و بعد اهل علم فقیر را بر دیگران مقدّم دارد؛ ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آنها را مقدّم کند.
- کسی که مخارج سال خود و زن و فرزندان خود را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و زن و فرزندانش را تأمین کند، فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
- اگر بعد از وجوب زکات و پیش از دادن آن، خود او و زن و فرزندانش از انگور، خرما، جو یا گندم متعلّق زکات بخورند یا مثلاً بدون قصد زکات، آن را به فقیر بدهد، باید زکات مقداری را که مصرف شده بپردازد.
- احتیاط واجب آن است که فقیر و مسکین اگر زکات را میگیرد تا به مصرف برساند، بیشتر از مخارج سال خود و افراد تحت تکفّلش را از زکات نگیرد؛ ولی اگر زکات را میگیرد تا با آن کسب و کاری برای خود ایجاد کند و از گرفتن زکات بینیاز شود، گرفتن بیشتر از مخارج یک سالش نیز جایز است.
- کسی که سیّد نیست، نمیتواند به سیّد فطره بدهد و چنانچه دهنده فطریّه سیّد نباشد ولی نانخور او سیّد باشد یا بر عکس، بنابر احتیاط واجب نمیتواند فطریّه او را به سیّد بدهد.
- اگر به کسی که بدهکار است و نمیتواند بدهی خود را بدهد، زکات بدهد و بعد بفهمد او قرض را در معصیت مصرف کرده و از آن معصیت توبه نکرده، چنانچه به عنوان ادای قرض داده باشد، حکم آن مانند حکمی است که در مسأله 2056 گذشت و اگر آن بدهکار فقیر باشد و زکات را به عنوان فقیر داده باشد، میتوان به عنوان زکات حساب کرد.
- اگر زکات فطره را به یکی از هشت مصرفی که سابقا برای زکات مال گفته شد برسانند کافی است، ولی احتیاط مستحب آن است که زکات فطره را فقط به فقرای شیعه بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان به خیال این که کسی از مصارف زکات فطره مثلاً فقیر است به او فطره بدهد و بعد بفهمد که از مصارف زکات فطره نبوده، مثلاً فقیر نبوده، حکم مسأله همانند حکمیست که در مسأله 1944 درباره زکات اموال گفته شد.
- [آیت الله بهجت] کسی که خرج سال خود، و خانوادهاش را دارد، فقیر نیست و دادن زکات فطره بر او واجب است، و کسی که فعلاً خرج سال را ندارد، ولی بهتدریج بهدست میآورد و مصرف میکند، اگر غیر از آنچه خرج میکند، با قرض کردن و مانند آن بتواند زکات فطره را بدهد، بهطوریکه نظم امور او بر هم نخورد و موجب حرج و اجحاف نباشد، بنابر احتیاط واجب باید زکات فطره را بدهد.
- [آیت الله مظاهری] مصرف زکات فطره مصرفی است که برای زکات مال گفته شد و کلیه مسائلی که در مورد احکام و شرایط زکات مال گفته شد در زکات فطره هم میآید.
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی بگوید فقیرم، نمی شود به او فطره داد، مگر آنکه اطمینان پیدا کند یا از ظاهر حالش گواهی دهد که فقیر است یا انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است. مسائل متفرقه زکات فطره:
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را و مستحب است کسی را که در دین و فقه و عقل مقدم است در دادن فطره مقدم بدارد
- [آیت الله مظاهری] فطره کارگران و کارمندان و سربازان بر خود آنها واجب است گرچه غذای روزانه آنها در محل کار به آنها داده شود. مصرف زکات فطره:
- [آیت الله سبحانی] به فقیر که گدائی می کند، می شود زکات داد، ولی به کسی که زکات را در معصیت مصرف می کند نمی شود زکات داد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] غنی کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را دارد، یا ازطریق کسب و کار به دست می آورد و اگر کسی چنین نباشد فقیر است، زکات فطره بر او واجب نیست و می تواند زکات فطره بگیرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی بگوید فقیرم، تا از گفته وی برای انسان اطمینان پیدا نشود نمیشود به او فطره داد، مگر انسان بداند که قبلاً فقیر بوده است که بدون اطمینان هم میشود به او فطره داد. مسائل متفرقه زکات فطره
- [آیت الله بهجت] اگر طفل یا دیوانهای از شیعه فقیر باشد، انسان میتواند به ولیّ او زکات بدهد که به مصرف او برساند.