روز حساب
یکی از نام های قیامت که در قرآن به آن اشاره شده است یوم الحساب، یعنی روز حساب و بازخواست الهی می باشد.
اگر بر مکلفی قضای یک سال نماز و روزه بوده باشد، چگونه حساب کند عدد ایام ماههای سال را آیا تمام آن را سی روز یا بیست و نه روز حساب کند؟
نه این و نه آن، برای اینکه حساب کردن ماههای تمام سال سی روز غیر محتمل است، و همچنین نسبت به بیست و نه روز، پس باید ماههای سال را بعضی را سی روز و بعضی را بیست و نه روز، پس اخذ کند به قدر متیقن از آن.
نه این و نه آن، برای اینکه حساب کردن ماههای تمام سال سی روز غیر محتمل است، و همچنین نسبت به بیست و نه روز، پس باید ماههای سال را بعضی را سی روز و بعضی را بیست و نه روز، پس اخذ کند به قدر متیقن از آن.
عنوان سوال:
اگر بر مکلفی قضای یک سال نماز و روزه بوده باشد، چگونه حساب کند عدد ایام ماههای سال را آیا تمام آن را سی روز یا بیست و نه روز حساب کند؟
پاسخ:
نه این و نه آن، برای اینکه حساب کردن ماههای تمام سال سی روز غیر محتمل است، و همچنین نسبت به بیست و نه روز، پس باید ماههای سال را بعضی را سی روز و بعضی را بیست و نه روز، پس اخذ کند به قدر متیقن از آن.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در باب قضای نماز پدر بر پسر بزرگتر چنانچه پسر بزرگتر فاسق است و قضایی بجا نمیآورد امّا میّت سال داشته، آیا بر وارث واجب است که نماز و روزه میت را از مال او بدهند یا واجب نیست؟
- شخصی بود نماز میخواند و روزه میگرفت و لکن در اکثر اوقات در غسلش خطا میکرد و نمیداند چه وقت خطا میکرده یا آن که در چند غسل که نموده به صورت اشتباه بوده و نمیداند چه عدد نماز را با آن خوانده و چه عدد روزه با آن غسلها گرفته رأی حضرت عالی راجع به چنین شخصی چیست با آن که علم دارد به این که بعضی غسلهایش اشتباه بوده لکن نمیداند کدام بوده؟
- این بنده که در اداره مالاریا کار میکنم اکثر ایام را مسافرت به اطراف قوچان مینمایم ولکن اغلب مسافرتها به چهار فرسخی نمیرسد و شب به قوچان برمیگردم که وطن من می‌باشد، بفرمائید تکلیف نماز و روزه من چیست؟
- شخصی دو همسر در دو شهر دارد، گاهی چند روزی یکی از همسرهای خود را با اولادش که نزدیک به کبارت هستند به شهر همسر دیگرش می‌آورد، بفرمائید نماز و روزه آنها در این ایام مسافرتشان چگونه است، آیا میتوانند تمام بخوانند از نظر تابعیت یا نه؟ و اگر زوجه چند روزی به وطن اصلی شوهر که از او اعراض نکرده بیاید تکلیف روزه و نماز این زوجه چیست؟
- مواردی که شخصی باید افطار کند مثل زن حامله و شیر ده که روزه به خودش یا به بچه ضرر دارد اگر نتواند تا ماه رمضان سال آینده قضای آن را بگیرد آیا دو کفاره برای او واجب است یکی برای افطار در ماه رمضان و یکی برای بجا نیاوردن قضای آن یا یک فدیه دارد و کفاره را به سید میتوان داد یا نه؟
- عدهء از دانشجویان یا کارمندان دولتی، مثل معلمین مقدار دو سال نه بیشتر از دو سال در شهری که از وطن آنان به مقدار مسافت شرعیه فاصله دارد، برای تحصیل یا تعلیم میمانند با توجه به این که ایّام تابستان که سه ماه می‌شود، به وطن خود برمیگردند بالنتیجه در این دو سال اقامت، هر سالی 9 ماه بیشتر در محل اقامت خود بیشتر نیستند، آیا این محل اقامت با وصف کذایی در حکم وطن است که در تمامیت صلاة و وجوب صوم عشره دخیل نیست یا آن که حکم اقامت مسافر را دارد؟ در پارهای از استفتائات اعتبار اقلاً بقاء دو سال را شرط کرده بودید.
- شاگردان مدارس دولتی بعضی آنها قریب نه ماه از سال را از وطن خود خارج از مسافت شرعیه به مدرسه میروند و عصر برمیگردند به وطن خود، تکلیف نماز و روزه آنها چیست؟
- این بنده که مغازه فروش مصالح ساختمانی دارم و اغلب اوقات سال برای خرید اجناس مسافرت میکنم بفرمائید تکلیف روزه و نماز من چیست و مدتی هم نمازم را قصر خواندهام آیا قضا دارد یا نه؟
- راجع به نماز قضای پدر (مسئله 240 ص 197 ج1 منهاج آخر مسئله) عرض می‌شود در صورتی که پدر یا مادر قرائتش باطل بوده و یا از جهت تطهیر و طهارت و غیره قصور یا تقصیری کرده بعد از فوت آنها مثلاً بسیار متعسر و یا متعذر است که پسر بزرگتر در مدتی طولانی هفتاد سال یا زیادتر و کمتر نماز قضا استیجار نماید یا خودش بخواند، بنابر این وظیفه ولی چیست؟
- اگر بوده باشد بر شخصی قضا چندین سال نماز پنجگانه و این شخص چاق است در جسمش، به طوری که قدرت ندارد بر ادای تمام نمازها ایستاده از جهت سنگینی و خستگی، و اگر بخواهد تمامش را ایستاده بخواند کمتر میتواند قضا کند تا اینکه نشسته بخواند و میخواهد هر چه سریعتر از قضای نمازها خلاص شود چون انسان خبر از مرگش ندارد آیا جایز است برای او اینکه قضای نمازها را احیاناً نشسته و احیاناً ایستاده بخواند تا سریعتر خلاص شود از این دین واجب.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی که روزه یک سال از او فوت شده است، هنگام قضا کردن آنها باید ماه رمضان را 29 روز حساب کند یا سی روز؟
- [آیت الله اردبیلی] مکلّفی که در شب، نیّت روزه مستحبّی یا روزه قضای رمضان یا روزه نذری یا روزه کفّاره میکند و میخوابد، ولی بعد از اذان صبح با حالت جنابت بیدار می‌شود، آیا میتواند در آن روز روزه بگیرد؟
- [سایر] باسلام.من 15سال نماز و روزه نگرفتم الان 26 سال دارم ویک سال هست که نماز و روزمو ادا میکنم.لطفا برا ی قضای نماز و روزه هام راهنمایی کنید
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اینکه من پسر بزرگ پدرم هستم و شرعاً باید قضای نماز و روزه های او را بجا بیاورم، در موردی که قضای نماز و روزه چند سال بر عهده پدرم باشد، ولی وصیّت کرده باشد که فقط قضای نماز و روزه یک سال برای او بجا آورده شود، تکلیف من چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] مکلّفی توانایی روزه گرفتن در روزهای گرم و بلند تابستان را ندارد و گرفتن روزه را به روزهای کوتاه و خنک پاییز و زمستان موکول میکند؛ ولی قبل از رسیدن آن ایّام از دنیا میرود. آیا قضا کردن روزهها از طرف او واجب است یا خیر؟ اگر وصیت کرده باشد که این روزهها را به نیّت قضای روزه ماه رمضان از طرف من به جا آورید، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی قضای روزه یقینی بر ذمّه ندارد ولی میخواهد در ایّام رجب و شعبان روزه بگیرد و به این طریق نیّت روزه کند که اگر روزه واجب بر ذمّه من باشد از آن باب حساب شود و الّا آن روزه مستحبّی، چه صورت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] زنی در دو سال متوالی در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولی در حال حاضر توانایی روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفّاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضای آن را باید به جا آورد؟ تأخیر او در قضای روزه چه حکمی دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا شخصی که قضای نمازهای مادرش را به جا می‌آورد باید ایّامی که نماز بر او واجب نبوده است (مثل ایّام عادت و...) از قضای روزهای سال کم کند یا اینکه باید تمام سال را برای او قضا نماید، با توجه به اینکه این شخص نمیداند مادرش در سال چند روز دارای عذر شرعی بوده است؟
- [سایر] سلام، آیا می‌شود نماز نافله و قضای واجب را یکی خواند؟ مانند قضای روزهای که می‌شود همزمان با نیت مستحبی هم گرفت یعنی یک روزه و 2نیت (مثل ایام بیض)؛ آیا می‌شود نیت نماز قضایی کرد و نماز نافلهای هم با آن خواند (یک نماز و 2 نیت)؟ نماز قضا همراه نماز شب چطور؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر پسر بزرگ واجب است ولی قضای نماز و روزه مادر چنین نیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بعد از مرگ پدر، پسر بزرگتر باید قضای روزه او را به تفصیلی که در نماز در صفحه (197) گفته شد بهجا آورد.
- کسی که شغل او حملهداری است و حاجیها را از راه دور به مکه میبرد، چنانچه مقدار معتنی بهی از ایام سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.
- شتر دوازده نصاب دارد: (اول) پنج شتر، و زکات آن یک گوسفند است، و تا شمار شتر به این مقدار نرسد، زکات ندارد. (دوم) ده شتر، و زکات آن دو گوسفند است. (سوم) پانزده شتر، و زکات آن سه گوسفند است. (چهارم) بیست شتر، و زکات آنچهار گوسفند است. (پنجم) بیست و پنج شتر، و زکات آن پنج گوسفند است. (ششم) بیست و شش شتر، و زکات آن یک شتری است که داخل سال دوم شده باشد. (هفتم) سی و شش شتر، و زکات آن یک شتری است که داخل سال سوم شده باشد. (هشتم) چهل و شش شتر، و زکات آن یک شتری است که داخل سال چهارم شده باشد. (نهم) شصت و یک شتر، و زکات آن یک شتری است که داخل سال پنجم شده باشد. (دهم) هفتاد و شش شتر، و زکات آن دو شتری است که داخل سال سوم شده باشند. (یازدهم) نود و یک شتر، و زکات آن دو شتری است که داخل سال چهارم شده باشند. (دوازدهم) صد و بیست و یک شتر و بالاتر آن است که باید یا چهل تا چهل تا حساب کند و برای هر چهل تا یک شتری بدهد که داخل سال سوم شده باشد، یا پنجاه تا پنجاه تا حساب کند و برای هر پنجاه تا یک شتری بدهد که داخل سال چهارم شده باشد، و یا با چهل و پنجاه حساب کند، ولی در هر صورت باید طوری حساب کند که چیزی باقی نماند، یا اگر چیزی باقی میماند، از نه تا بیشتر نباشد، مثلًا اگر (140) شتر دارد، باید برای صد تا، دو شتری که داخل سال چهارم شده، و برای چهل تا، یک شتری که داخل سال سوم شده بدهد، و شتری که در زکات داده می‌شود باید ماده باشد.
- کسی که نشانههای مرگ را در خود میبیند، اگر نماز و روزه قضا دارد، باید وصیت کند که از مال خودش برای آنها اجیر بگیرند، بلکه اگر مال نداشته باشد ولی احتمال بدهد کسی بدون آن که چیزی بگیرد آنها را انجام میدهد، باز هم واجب است وصیت نماید، و اگر قضای نماز و روز او به تفصیلی که در باب نماز قضاء گفته شد، بر پسر بزرگترش واجب باشد، باید به او اطلاع دهد یا وصیت کند که برای او بهجا آورند.
- اگر به واسط مرضی روز رمضان را نگیرد و بعد از رمضان مرض او برطرف شود ولی عذر دیگری پیدا کند که نتواند تا رمضان بعد قضای روزه را بگیرد، باید روزههایی را که نگرفته، قضا نماید. و نیز اگر در ماه رمضان غیر از مرض، عذر دیگری داشته باشد و بعد از رمضان آن عذر برطرف شود و تا رمضان سال بعد به واسط مرض نتواند روزه بگیرد، روزههایی را که نگرفته، باید قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام نیز به فقیر بدهد.
- اگر به واسط مرضی روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزههایی را که نگرفته بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مد که تقریبا ده سیر است طعام، یعنی گندم یا جو و نان و مانند اینها به فقیر بدهد، ولی اگر به واسط عذر دیگری، مثلًا برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزههایی را که نگرفته، باید قضا کند، و احتیاط واجب آن است که برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
- هرگاه انسان از تجارت یا صنعت، یا کسبهای دیگر مالی بهدست آورد، اگرچه مثلًا نماز و روزه میتی را بهجا آورده و از اجرت آن مالی تهیه کند، چنانچه از مخارج سال خود و عیالاتش زیاد بیاید، باید خمس، یعنی پنجیک آن را بهدستوری که بعداً گفته خواهد شد بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند، روزهای را که میگیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اوّل حساب می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معیّن نکند، روزهای را که میگیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای سال آخر حساب نمیشود، بلکه از سالهای قبل حساب می‌شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای سال اوّل حساب می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر قضای روزة چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند ، روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است ، قضای سال اول حساب می شود .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام ماه رمضان است؛ قضای سال آخری حساب نمی شود.
- [امام خمینی] اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد، و در نیت معین نکند روزه ای را که می گیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اول حساب می شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند که قضای سال آخری است، قضای آن سال حساب نمی شود و کفاره تأخیر آن از او ساقط نمی گردد.
- [آیت الله سیستانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند روزهای را که میگیرد قضای کدام ماه رمضان است ، قضای آخرین سال حساب نمیشود که کفاره تأخیر از او ساقط شود .
- [آیت الله بروجردی] اگر قضای روزهی چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزهای را که میگیرد قضای کدام رمضان است، قضای سال اوّل حساب می‌شود.
- [آیت الله نوری همدانی] گاو دو نصاب دارد : نصاب اوّل آن سی تا است که وقتی شمارة گاو به سی رسید، اگر شرائطی را که گفته شد داشته باشد ، انسان باید یک گوساله ای که داخل سال دوَم شده از بابت زکوه بدهد . ونصاب دوّم آن چهل است وزکوه آن ، یک گوساله مادهای که داخل سال سوَم شده باشد و زکوه ما بین سی و چهل واجب نیست ، مثلاً کسی که سی و نه گاو دارد ، فقط باید زکوه سی تای آنها را بدهد و نیز اگر از چهل گاو زیادتر داشته باشد تا به شصت نرسیده ؛ فقط باید زکوه چهلتای آن را بدهد و بعد از آن که به شصت رسید ؛ چون دو برابر نصاب اوّل را دبرد ، باید دو گوساله ای که داخل سال دوّم شده بدهد و همچنین هر چه بالا رود ، باید یا سی تا سی تا حساب کند یا چهل تا چهل تا یا با سی و چهل حساب نماید و زکوه آن را به دستوری که گفته شد بدهد ولی باید طوری حساب کند که چیزی باقی نماند ؛ یا بگر چیزی باقی می ماند از نه تا بیشتر نباشد ، مثلاً اگر هفتاد گاو دارد ، باید به حساب سی و چهل حساب کند و برای سی تای آن زکوه سی تا و برای چهل تای آن زکوه چهل تا را بدهد ، چون اگر به حساب سی تا حساب کند ، ده تا زکوه نداده می ماند . نصاب گوسفند