خرید و فروش
بیع، مبادله‌ی مال در برابر مال است. معنای یاد شده، معنای لغوی بیع است و در باب تجارت یا بیع- بنابر اختلاف تعبیر در کلمات فقها- به تفصیل از احکام، اقسام و شرایط آن سخن رفته است.
خرید و فروش رادیو در صورتی که منفعت محلله و محرمه دارد جایز است یا خیر؟ و در صورت جواز، خمس آن واجب است یا خیر؟
خرید و فروش آن جایز است و اگر داشتن آن از مؤونه حساب شود دادن خمس پول خرید آن اگر در سنه ربح باشد واجب نیست.
خرید و فروش آن جایز است و اگر داشتن آن از مؤونه حساب شود دادن خمس پول خرید آن اگر در سنه ربح باشد واجب نیست.
عنوان سوال:
خرید و فروش رادیو در صورتی که منفعت محلله و محرمه دارد جایز است یا خیر؟ و در صورت جواز، خمس آن واجب است یا خیر؟
پاسخ:
خرید و فروش آن جایز است و اگر داشتن آن از مؤونه حساب شود دادن خمس پول خرید آن اگر در سنه ربح باشد واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- خرید و فروش رادیو در صورتی که منفعت محلله و محرمه دارد جایز است یا خیر؟ و در صورت جواز، خمس آن واجب است یا خیر؟
- خرید و فروش بلیط بخت آزمایی جایز است یا نه؟
- انگشتر طلا که مخصوص مردها ساخته شده است خرید و فروش آن‌ها جایز است یا خیر؟
- خریدن رادیو در صورتی که خریدار یقین بداند ولو یک لحظه استفاده حرام از او میشود ولو به وسیله دیگران جایز است یا نه؟
- گوشت و مرغهای سر بریده از بلاد خارج میآورند و انسان نمیداند به دستور شرع آن را ذبح کردهاند یا خیر، خرید و فروش و خوردن آن‌ها جایز است یا خیر؟
- آیا جایز است خرید و فروش کتابهایی که محتوی بر آراء صحیحه نیست یا کلامی که در آن نفع نیست یا محتوی بر عکسهای زنهای مبتذل میباشد یا محتوی بر آراء اهل خلاف به طوری که موجب ضلال نمیگردد؟
- گوشت و مرغهای سربریده که از بلد خارج میآورند و انسان نمیداند به دستور شرع آن‌ها را ذبح کردهاند یا خیر، خرید و فروش و خوردن آن‌ها جایز است یا خیر؟
- شخصی زمینی خریده به مبلغ معین، معمولاً چون زمینی یا ملکی خرید و فروش میشود حکومت هم مالیات میگیرد، چون آخر سال شود که شخصی میخواهد سرمایه کسب خود را حساب نماید، وجهی که به زمین برای خرید آن داده حساب میکند، آیا وجهی که برای مالیات داده آن را هم حساب نماید و خمس آن را بدهد یا خیر؟
- آیا در باب خمس جنسی که دو قیمت دارد و انسان از طرف دولت به قیمت ارزان خریده است ولی بازار آزاد به قیمت بیشتر خریداری میکنند آیا به قیمت خرید خمس بدهد یا به قیمتی که بازار پول میدهند در صورتی که نخواهد از خود جنس خمس بدهد؟
- زیدی از عایدی بین سال ماده گاو یا گوسفند برای استفاده از شیر آن خریده، موقع حسابِ سالِ خمس، آن گاو آبستن بود و شیر نداشت آیا باید خمس آن‌ها را بدهد یا نه بر فرض وجوب خمس قیمت خرید یا ارزش روز را منظور نماید؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] خرید و فروش چک (مدّت دار) در چه صورتی جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا خرید و فروش زمین موات و احیای آن جایز است؟ و احیای آن به چه صورتی محقق می شود؟
- [آیت الله سیستانی] آیا خرید و فروش عروسک جایز است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] تصاویر و وسایلی که منافی عفت عمومی باشد آوردن آن‌ها به مدرسه چه صورت دارد و در صورتی که اینگونه وسایل خرید و فروش شود و دارای مالیّت باشد آیا پاره کردن و از بین بردن آن‌ها جایز است (در صورت عدم جواز چطور عمل شود)؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش فیش حج جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش اموال موقوفه جایز است؟
- [آیت الله سیستانی] خرید و فروش اینترنتی جایز است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا خرید و فروش ریال به ریال جایز است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش فیش حج جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا پذیرفتن هدیه از کسی که یقین داریم خمس اموالش را نمیپردازد، جایز است؟ در صورت جواز، پرداخت خمسش واجب است یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مسلمان زمینی را به غیر خرید و فروش، ملک کافر ذمی کند و عوض آن را بگیرد مثلًا به او صلح نماید، کافر ذمی باید خمس آن را بدهد.
- خرید و فروش دواهای نجس خوردنی اگرچه جائز است ولی باید نجاستش را به مشتری بگویند و همچنین است اگر خوردنی نباشد ولی در معرض این باشد که خوراک یا بدن مشتری آلوده به نجاست شود.
- معاملات حرام شش است: (اول): خرید و فروش عین نجس، مثل مشروبات مسکر، سگ شکاری، مردار، خوک، و در غیر اینها درصورتی که بشود از آن استفادة حلال نمود مثلًا غائط را کود نمایند خرید و فروش جائز است اگرچه احتیاط در ترک است. (دوم): خرید و فروش مال غصبی، (سوم): بنابر احتیاط خرید و فروش چیزی که نزد مردم مال نیست مثل حیوانات درنده. (چهارم): معاملة چیزی که منافع معمولی آن فقط کار حرام باشد، مانند اسباب قمار. (پنجم): معاملهای که در آن ربا باشد. (ششم): فروش جنسی که با چیز دیگر مخلوط است، در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید، مثل فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است و این عمل را غش میگویند. پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: از ما نیست کسی که در معامله با مسلمانان غش کند یا به آنان ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید، و هر که با برادر مسلمان خود غش کند، خداوند برکت روزی او را میبرد و راه معاش او را میبندد و او را به خودش واگذار میکند.
- تاجر و کاسب و صنعتگر و مانند اینها از وقتی منفعت میبرند، یک سال که بگذرد باید خمس آنچه را که از خرج سالشان زیاد میآید بدهند و کسی که شغلش کاسبی نیست، اگر اتفاقاً منفعتی ببرد، بعد از آنکه یک سال از موقعی که فایده برده بگذرد، باید خمس مقداری را که از خرج سالش زیاد آمده بدهد. (مسألة 1775)- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی بهدستش آید خمس آن را بدهد، و جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد. و اگر برای دادن خمس سال شمسی قرار دهد، مانعی ندارد.
- اگر غیر مال التجاره مالی داشته باشد که خمسش را داده یا خمس ندارد، مثلًا چیزی را برای مؤنهاش خریده، باشد چنانچه قیمتش بالا رود، اگر آن را بفروشد خمس مقداری را که بر قیمتش اضافه شده باید بدهد، و همچنین اگر مثلًا درختی را که خریده میوه بیاورد، یا گوسفند چاق شود، در صورتی که مقصود او از نگهداری آن‌ها این بوده که منفعتی از آن ببرد، باید خمس آنچه زیاد شده بدهد. بلکه مقصودش منفعت بردن هم نبوده، باید خمس آن را بدهد.
- کسی که چند رشته کسب دارد، مثلًا اجارة ملک میگیرد و خرید و فروش هم میکند، باید خمس آنچه را که در آخر سال از مخارج او زیاد میآید بدهد. و چنانچه از یک رشته نفع ببرد و از رشتة دیگر ضرر کند، بنابر احتیاط مستحب باید خمس نفعی را که برده بدهد ولی اگر دو رشتة مختلف دارد مثلًا تجارت و زراعت میکند در این صورت بنابر احتیاط وجوبی نمیشود ضرر یک رشته را به نفع رشتة دیگر تدارک نمود.
- در معامل بیع شرط، که مثلًا خان صدهزار تومانی را به پنجاه هزار تومان میفروشند و قرار میگذارند که اگر فروشنده سر مدت پول را بدهد بتواند معامله را به هم بزند، در صورتی که خریدار و فروشنده قصد خرید و فروش داشته باشند، معامله صحیح است.
- پولهای کاغذی مانند اسکناسها چون از نوع کالاهائی نیست که با پیمانه و یا وزن و کشیمنی خرید و فروش شوند، پس جایز است کسی که پولی از کسی طلب دارد آن را به کمتر از آن نقداً بفروشد مثلًا ده تومان طلب خود را در ذمة کسی به نه تومان یا صد تومان را به نود تومان بفروشد.
- کسی که زنش سیده است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند، ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد، جایز است انسان خمسش را به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند و همچنین است دادن خمس به او که در نفقات غیر واجبهاش صرف نماید.
- خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان بدون فرو رفتن در دریا میگیرد، در صورتی واجب است که به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسب او از مخارج سالش زیادتر باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] رادیو و تلویزیون و ویدئو و مانند اینها که دارای منافع حلال و حرام است، خرید و فروش آن‌ها و انتفاع بردن از منافع حلال آن‌ها جایز است، ولی اگر موجب فساد اخلاقی یا متزلزل شدن عقاید باشد خرید و فروش آن‌ها حرام است، چنانکه خرید و فروش آن‌ها برای انتفاع بردن از آن‌ها به نحو حرام جایز نیست.
- [آیت الله بهجت] خرید و فروش دارویی که موقع درست کردن با شراب مخلوط کرده باشند، در صورتی که شخص مریض چارهای بهجز استفاده از آن دارو را ندارد، بنابر جواز استشفا به حرام، بعید نیست جایز باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خرید و فروش ظرف طلا و نقره به قصد خوردن و آشامیدن و سایر استعمالات محرمه و پول و عوضی هم که فروشنده می گیرد حرام است.
- [آیت الله مظاهری] خرید و فروش عین نجس مثل بول و غائط و مسکرات و خون و مانند آن‌ها اگر منفعت عقلایی داشته باشد جایز است.
- [آیت الله سیستانی] خرید و فروش آلات لهو حرام ، جایز نیست ، و امّا آلات مشترکه ، مثل رادیو ، و ضبط صوت ، و ویدئو ، خرید و فروش آن مانعی ندارد . و نگهداری آن برای کسی که مطمئن است که خودش و خانوادهاش از آن در موارد حرام استفاده نمیکنند جایز است .
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش دواهای نجس خوردنی در صورتی که منفعت عقلایی حلالی غیر از خوردن نداشته باشند باطل است و در صورتی که داشته باشند صحیح است ولی باید نجاستش را به مشتری بگویند و اگر خوردنی نباشد خرید و فروشش جایز است ولی باید به طوری که در مساله قبل گذشت به مشتری اعلام شود
- [آیت الله شبیری زنجانی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز، حتّی سازهای کوچک حرام است و امّا آلات مشترک مثل رادیو و ضبط صوت در صورتی که به قصد استعمال در حرام نبوده و این معامله سبب استعمال در حرام نباشد، خرید و فروش آن مانعی ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش الات لهو مثل تار و ساز حرام است و این حکم در سازهای کوچک که بازیچه بچه ها است مبنی بر احتیاط است و اما الات مشترکه مثل رادیو و ضبط صوت در صورتی که برای استعمال در حرام نباشد خرید و فروش ان مانعی ندارد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حرام است و بنا بر احتیاط سازهای کوچک که بازیچه بچه ها است نیز این حکم را دارد. و اما خرید و فروش آلات مشترکه مانند رادیو تلویزیون و ضبط صوت در صورتی که به قصد استعمال در حرام نباشد مانعی ندارد.
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش سهام شرکتهای سهامی در صورتی که در ان شرکتها معاملات حرام مانند معاملات ربوی انجام نشود جایز است و خرید و فروش سهام شرکتهایی که معاملات حرام انجام می دهند در صورتی که سود حاصل از حرام جزء سرمایه شرکت باشد جایز نیست و در غیر این صورت خرید و فروش خود سهام جایز است ولی باید از درامدهای حرام ان پرهیز شود