کفاره
کفاره به معنای پوشاندن می‌باشد و شأن کفاره، پوشاندن خطیئه است. "کفاره" در شرع مقدس به عبادت خاصی اطلاق می‌شود که برای عقوبت افراد، سقوط عقوبت یا تخفیف در آن تعیین شده است.
کسی از سالیانی کفاره به گردنش است و سال نداشته وقتی که می‌خواهد برای خود سال قرار دهد آیا همه کفاره‌ها جزو مؤونه است یا کفاره‌هایی که حول قرار می‌دهد یا اصلاً جزو مخارج حساب نمی‌شود؟
بلی می‌تواند آنها را ادا کند چه آنکه راجع به سال فعلی باشد و یا راجع به سالهای گذشته باشد، اما کسر و استثنا نمی‌تواند بکند،
بلی می‌تواند آنها را ادا کند چه آنکه راجع به سال فعلی باشد و یا راجع به سالهای گذشته باشد، اما کسر و استثنا نمی‌تواند بکند،
عنوان سوال:
کسی از سالیانی کفاره به گردنش است و سال نداشته وقتی که می‌خواهد برای خود سال قرار دهد آیا همه کفاره‌ها جزو مؤونه است یا کفاره‌هایی که حول قرار می‌دهد یا اصلاً جزو مخارج حساب نمی‌شود؟
پاسخ:
بلی می‌تواند آنها را ادا کند چه آنکه راجع به سال فعلی باشد و یا راجع به سالهای گذشته باشد، اما کسر و استثنا نمی‌تواند بکند،
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر کسی ما بین سال مبلغی جمع کرده می‌خواهد سرمایه کسب قرار دهد آیا جزو مؤونه است؟
- شخصی اشجار غیر مثمره از قبیل درخت سپیدار و غیره غرس نموده، موقع انداختنش شد، می‌خواهد بفروشد سال به سال از تمامش خمس نداده و حالیه یک مقدار از این چوب را لازم دارد از برای ساختمانسازی که مورد احتیاجش می‌باشد، و یک مقدار را هم می‌خواهد صرف و خرج مسجد بنماید، و یک مقدار را هم می‌خواهد از قیمتش صرف و خرج مؤونه نماید، و مابقی میرود روی سرمایهاش و خمس آن را از سرمایه می‌دهد، آیا آن سه قسم مصارف اول هم خمس دارد یا خیر جزو مؤونه حساب می‌شود که خمس نداشته باشد؟
- اگر عینی (مانند زمین و غیره) در سال خرید، به مقدار مؤونه یک سال خریدار بوده است (و در همان سال مورد انتفاع قرار گرفته بود) و پس از چند سال در صدد تخمیس اموال خود برآمده و در زمان تخمیس، قیمت آن عیناً چند برابر مؤونه سال او شده است آیا میزان، سال خرید است تا از خمس معاف باشد یا میزان سال تخمیس است تا بر زاید بر مؤونه، خمس قرار گیرد؟
- شخصی به مدت چند سال مبلغی جمع کرده می‌خواهد سال قرار دهد.
- زیدی 50 رأس گوسفند در ظرف چند سال جمعآوری نموده و امرار معاش مینماید و قیمت آن ده هزار تومان است و اگر بخواهیم به اندازه مؤونه هر سال، سال به سال کسر کنیم مقدار گوسفند کمتر از مؤونه است و اگر بخواهد خمس بدهد در عسر و حرج قرار میگیرد.
- شخصی که تاکنون برای خود سال قرار نداده اکنون که می‌خواهد سال قرار دهد اگر زاید بر لوازم زندگی، پولی دارد که یک سال در یَدِ او نبود خمس این پول را بدهد یا نه؟
- شخصی مقداری پول غیر مخمس دارد و از آن اتومبیلی نقد و قسط میخرد پس از آنکه اقساط اتومبیل از کارکرد خودش پرداخت شد می‌خواهد برای خود سال قرار دهد، قیمت خرید آن باید حساب شود یا قیمت فعلی آن که تنزل یا ترقی کرده و در صورتی که محتاج به سرمایه باشد چه مقدار از اتومبیل جزو سرمایه محسوب می‌شود؟
- شخصی زمینی خریده به مبلغ معین، معمولاً چون زمینی یا ملکی خرید و فروش می‌شود حکومت هم مالیات میگیرد، چون آخر سال شود که شخصی می‌خواهد سرمایه کسب خود را حساب نماید، وجهی که به زمین برای خرید آن داده حساب میکند، آیا وجهی که برای مالیات داده آن را هم حساب نماید و خمس آن را بدهد یا خیر؟
- افرادی که در ادارات دولتی یا ارتش خدمت میکنند یا اینکه اطمینان ندارند که چند سال در یک محل بمانند اگر چه احتمال میرود که مدتی مدید هم آنها را از آنجا انتقال ندهند (غیر موطن اصلی) اگر از پس انداز بین سال خود منزلی مسکونی بخرند آیا خمس این منزل را باید بدهند یا از مؤونه سالیانه آنها حساب می‌شود؟
- شخصی اگر برای پیشرفت امور دنیوی تحت این عنوان پولی به مأمورین مربوطه بدهد آیا رشوه است و حرام یا آنکه رشوه منحصر است به احکام و بر فرض اینکه رشوه نباشد کسی که حساب سال دارد اگر در همین سال پول را بدهد جزو مؤونه محسوب است یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغ چهارصد هزار تومان وام گرفته که سالی صد هزار تومان پرداخت کند، از طرفی ادای دین که صد هزار تومان است جز مؤونه، است در سال دوّم دو ماه مانده به حساب سال، سیصد هزار تومان پول اضافه بر مؤونه دارد، آیا می‌تواند سیصد هزار تومان وام را یکجا بدهد و جز مؤونه قرار دهد، با این که قبول میکنند همه را یکجا بگیرند یا باید خمس سیصد هزار تومان را بدهد؟
- [آیت الله بهجت] پولی که جهت حج و عمره و یا زیارت مشاهد مشرفه واریز شده است، پس از رسیدن سال خمسی، جزو مؤونه حساب می شود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر بدهی مدت دار داشته باشم آیا می توانم سر سال خمسی، بدهی را از مخارج سال حساب کنم؟
- [آیت الله سبحانی] اگر بدهی مدت دار داشته باشم آیا می توانم سر سال خمسی، بدهی را از مخارج سال حساب کنم؟
- [آیت الله سبحانی] سالروز خمسی اینجانب اوّل محرم است روی جهاتی می خواهم برای همیشه (از سال آینده) اوّل ذیحجه الحرام را مبداء حول قرار دهم.آیا این پیش کشیدن یکماه شرعا جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی هدیهای بدهد یا مخارجی کند که مطابق شأن و منزلت او باشد، این گونه مخارج، خمس ندارد و جزء مؤونه شخصی حساب می‌شود. سؤال این است که ملاک در تشخیص شأن افراد چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کاسبی معاملات فروش کالا را بصورت نقدی انجام می‌دهد لذا معامله نقدی انجام گرفته، ولی فروشنده مهلت می‌دهد برای سال بعد، آیا موقع فرا رسیدن سال خمسی، باید آن را حساب کند یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مدّت چند سال شده که سر سال خمسی ندارد یعنی سر سالش به هم خورده است و خانهاش حساب و کتاب نشده است حالا می‌خواهد سر سال خمسی برای خود قرار دهد می‌تواند همان سر سال اوّل را قرار دهد یا سر سال جدیدی باید بگذارد، آیا آن چند سالی که فوت شده چه باید بکند اگر چیزی نداشته یا برایش باقی نمانده است؟
- [آیت الله بروجردی] در زکات که مؤونه زراعت از اوّل تا به آخر موضوع می‌شود، آیا نسبت به عواید دیگر این زراعت مثل کاه و علفچر آن و خوشههایی که بعد اززراعت میماند و یا به کسی بخشیده می‌شود، چگونه حساب می‌شود؟ آیا تمام قیمت کاه و غیره از مؤونه کسر می‌شود، یا به نسبت آنها به اصل گندم از مخارج کسر می‌شود؟ یا آن که توجّهی به آنها نشده و تمام مخارج از اصل گندم حاصل شده کسر می‌شود؟
- [امام خمینی] شخصی در آخر هر سال که به حساب مازاد خود رسیدگی کرده مثلا اگر از نقد و جنس هزار تومان داشته و پانصد تومان مقروض بوده فقط خمس پانصد تومان را میداده آیا به نظر مبارک شما صحیح است و صرف مقابله مازاد با دین از مؤونه است و یا آن که تنها اداء دین قبل از تمام شدن سال جزء مؤونه می‌باشد.
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که مانند تاجر و کاسب برای دادن خمس، سال قرار دهد اگر منفعتی بهدست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس، باقیمانده را بدهند.
- کسی که از کسب و تجارت فایدهای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فاید کسبش حساب کند.
- مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر میکند از مخارج سالی حساب می‌شود که در آن سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد، آنچه در سال بعد خرج میکند باید خمس آن را بدهد.
- اگر کسی از منافع کسب خود در اثناء سال ملکی بخرد که از لوازم و مخارج سالیانهاش حساب نشود واجب است بعد از تمامی سال خمس او را بدهد و چنانچه خمس او را نداد و قیمت آن ملک بالا رفت، لازم است خمس مقداری را که آن ملک فعلًا ارزش دارد بدهد و همچنین است غیر ملک از فرش و مانند آن.
- انسان می‌تواند زکات را در هشت مورد مصرف کند: (اول): فقیر، و او کسی است که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد ولی کسی که صنعت یا ملک یا سرمایهای دارد که می‌تواند مخارج سال خود را بگذراند فقیر نیست. (دوم): مسکین، و او کسی است که از فقیر سختتر میگذراند. (سوم): کسی که از طرف امام علیهالسلام یا نایب امام مأمور است که زکات را جمع و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی کند و آن را به امام علیه السلام یا نایب امام یا فقرا برساند. (چهارم): کافرهایی که اگر زکات به آنان بدهند به دین اسلام مایل میشوند یا در جنگ به مسلمانان کمک میکنند. (پنجم): خریداری بندههایی که در شدت میباشند و آزاد کردن آنان. (ششم): بدهکاری که نمی‌تواند قرض خود را بدهد. (هفتم): فی سبیل الله، یعنی کارهایی که میتوان با آنها قصد قربت نمود مثل ساختن مسجد، و مدرسهای که علوم دینیه در آن خوانده می‌شود، و تنظیف شهر و آسفالت راهها و توسعه آنها و مانند اینها. (هشتم): ابنالسبیل، یعنی مسافری که در سفر درمانده شده و احکام اینها در مسایل آینده گفته خواهد شد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] مالی را که انسان به مصرف نذر و کفّاره میرساند ، جزء مخارج سالیانه است . و نیز مالی را که به کسی میبخشد ، یا جایزه می‌دهد در صورتی که از شأن او زیاد نباشد ، از مخارج سالیانه حساب می‌شود .
- [آیت الله شبیری زنجانی] مالی را که انسان به مصرف نذر و کفّاره میرساند، جزء مخارج سالیانه است؛ و نیز مالی را که به کسی میبخشد یا جایزه می‌دهد - به مقداری که متعارف است - از مخارج سالیانه حساب می‌شود.
- [آیت الله اردبیلی] مالی که انسان به مصرف نذر و کفّاره میرساند، جزء مخارج سالانه است و نیز مالی که به کسی میبخشد یا جایزه می‌دهد، در صورتی که بیشتر از شأن او نباشد، از مخارج سالانه حساب می‌شود.
- [آیت الله بروجردی] مالی را که انسان به مصرف نذر و کفاره میرساند، جزء مخارج سالیانه است و نیز مالی را که به کسی می بخشد یا جایزه می‌دهد، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد، از مخارج سالیانه حساب می‌شود.
- [آیت الله بهجت] مالی را که انسان به مصرف نذر و کفاره میرساند، جزء مخارج سال است و نیز مالی را که به کسی ببخشد یا جایزه دهد، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد، از مخارج سال حساب می‌شود.
- [آیت الله مظاهری] کسیکه خلاف شأنش خانه یا لوازم زندگی و حتّی خوراک و پوشاک تهیه کند مسرف است، و باید خمس آن خانه و لوازم زندگی و مانند آنها را بدهد، و از مؤونه سال حساب نمی‌شود، و همچنین مترف و مبذّر باید خمس آنچه را اتراف و تبذیر نمودهاند بدهند و نمیتوانند از مؤونه سال حساب کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] مالی را که انسان به مصرف نذر وکفّاره میرساند، جز مخارج سالیانه است و نیز مالی را که به کسی میبخشد یا جائزه می‌دهد، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد، از مخارج سالیانه حساب می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که مانند تاجر و کاسب برای دادن خمس، سال قرار می‌دهد اگر منفعتی به دست آورد و در بین سال بمیرد، باید مخارج تا موقع مرگش را از آن منفعت کسر کنند و خمس باقی مانده را بدهند، البتّه مخارج ضروری کفن و دفن و مراسم ترحیم به مقداری که اگر از مال میّت صرف آنها نشود آبروی میّت در خطر است، از مخارج میّت به شمار میآید و خمس به آنها تعلّق نمیگیرد.
- [آیت الله بروجردی] اگر برای شخم زدن یا کار دیگری که تا چند سال برای زراعت فایده دارد خرجی کند، می‌تواند آن را جزء مخارج سال اوّل حساب نماید.
- [آیت الله بهجت] مالیاتی که مردم به دولت پرداخت مینمایند بابت خمس حساب نمی‌شود و اگر در بین سال داده شود در حکم مخارج سال است.