موقوف
وقف شدهمترتب، منوط شده
اگر استنقاذ وقف موقوف باشد بر خریدن آیا کسانی که خریده‌اند هر کدام مقدار حصّهء خود را تماماً باید صرف در جهت وقف کند، یا مقداری کافی است و اصل این شراء آیا جایز است؟
اگر با اذن حاکم شرعی خریدند حق دارند از منافع آن اگر خواستند پول خود را که صرف در خریداری نمودند استنقاذ کنند. و آن، صرف در مصرف موقوفه شود، و اگر بدون مراجعه به حاکم عمل خرید آن، انجام شده منافع آن تماماً در مصرف مقررش بایستی صرف شود.
اگر با اذن حاکم شرعی خریدند حق دارند از منافع آن اگر خواستند پول خود را که صرف در خریداری نمودند استنقاذ کنند. و آن، صرف در مصرف موقوفه شود، و اگر بدون مراجعه به حاکم عمل خرید آن، انجام شده منافع آن تماماً در مصرف مقررش بایستی صرف شود.
عنوان سوال:
اگر استنقاذ وقف موقوف باشد بر خریدن آیا کسانی که خریده‌اند هر کدام مقدار حصّهء خود را تماماً باید صرف در جهت وقف کند، یا مقداری کافی است و اصل این شراء آیا جایز است؟
پاسخ:
اگر با اذن حاکم شرعی خریدند حق دارند از منافع آن اگر خواستند پول خود را که صرف در خریداری نمودند استنقاذ کنند. و آن، صرف در مصرف موقوفه شود، و اگر بدون مراجعه به حاکم عمل خرید آن، انجام شده منافع آن تماماً در مصرف مقررش بایستی صرف شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چند نفر شخصی را وکیل میکنند برای خریدن گوسفند و ذبح آیا تعیین گوسفند هر کدام، در وقت شراء و ذبح لازم است، یا همین قدر که به عدد آن‌ها گوسفند خرید و ذبح کرد کافی است؟
- اراضی است وقف بر بعضی از مشاهد مشرفه و یا بعضی از مساجد نه تولیتش معلوم است و نه مصرفش اگر من باب احتیاط ثانیاً اجاره بنمایند از حاکم شرع، آیا در چه مصرفی باید صرف شود آیا به زوار، و یا امام جماعت مسجد، یا فرش مسجد داده شود، کافی است؟
- آیا خوردن از هدی حج تمتع برای حاجی واجب است یا مستحب و آیا کافی است خوردن مقداری از کبد او بدون پخته شدن، یا مقداری از آب خورشت آن بخورد بعد از طبخ آن یا خیر؟
- بفرمائید آیا در تخمیس املاک فرقی است بین اینکه استفاده آن املاک تمامش به مصارف عینی شخصی برسد یا مثلاً بعضی از محصول را مصرف شخصی و بعضی را فروخته و در بقیه امور معاشی مؤونه مصرف کند، یا اصلاً مقداری از آن محصولها زاید بر مؤونه بوده که تخمیس آن مقدار محصول در آخر سال لازم است، و بر فرض لزوم تخمیس در بعضی صور آن، قیمت خرید اصلی کافی است یا قیمت فعلی معتبر است؟
- این بنده باغی داشتم مخمس که قیمتش 2500 تومان بود چون قیمت آن زیاد شد فروختم و از پول او 5 پشته باغ دیگری به مبلغ 25500 تومان خریدهام و از محصول باغ فعلی مقداری مصرف خوراکی بنده است و مقداری هم فروش می‌شود و ممکن است مقدار فروش محصول مذکور صرف در خرج سالیانه خود باغ از قبیل کندن باغ و غیره باشد بفرمائید بقیه 25500 تومان فوق که 2500 تومان آن مخمس بوده تکلیفش از نظر خمس چیست؟
- اجناس کسب من خیلی زیر و رو دارد و بر من سخت است که تمام اجناس دکان را دقیقاً یا اجمالاً حساب کنم یا تخمین بزنم لکن هر سال مقداری به عنوان خمس میدهم، بفرمائید همین قدر که من یقین ندارم که آیا چیزی دیگر بدهکار هستم یا نه، این عدم یقین واقعی من برای رفع مسئولیت از من کافی است یا نه؟
- اگر محتوی گردد عصیر بر مقداری مادهء الکل که معلوم نمیگردد مگر به تحلیل شیمیایی و این ماده سه در هزار میباشد آیا جایز است نوشیدن آن با آن که میدانیم این مقدار از ماده الکل در اثناء ساخت آن، به آن اضافه شده، از تخمیر نمودن عصیر است؟
- شرایطی که برای حلیت حقوق مستخدمین ادارات دولتی قرار دادهاید، از مصرف کردن در نفقات حلال، دادن خمس زاید بر مؤونه سال، و در فرض عدم استحقاق مستخدم حقوق را به اجازه شما بگیرد و مقداری از آن را به مستحق بدهد، اگر از هزار تومان پنج تومان به مستحق بدهند کافی است یا نه؟ اگر این مستخدم مثل مأمور وصول مالیات باشد در صورت احتیاج معاشش به این حقوق، آیا برای گرفتن حقوقش اجازه میفرمائید؟ و الّا در صورت اضطرار تکلیفش چیست؟ و همچنین مستخدمینی که مأمور وصول مالیات نیستند اما در همان اداره مثلاً در امورات دفتری یا غیر ذلک کار میکنند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا صرف علم قاضی برای اثبات جرم، کافی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] برای این که معلوم شود مالی وقف شده یا به تملیک درآمده، آیا باید در هر مورد کلمه یا جمله خاصّی را بر زبان بیاورند یا فقط صرف نیّت اهدا کننده کافی است؟
- [سایر] عشق به امام زمان علیه السلام چگونه باید باشد؟ آیا صرف محبت کافی است؟
- [سایر] آیا صرف ارائه طریق در اصلاح اخلاق و تهذیب نفس کافی است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا وقف با شیاع مفید علم و اطمینان و شهرت برای اثبات کافی است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] آیا به نظر حضرت عالی استقرار حیات در ذبیحه لازم است یا اصل حیات در حلال بودن ذبیحه کافی است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تیمّم بر خاک کرات دیگر، جایز و کافی است؟
- [آیت الله نوری همدانی] مقدار تسمیه واجب کدام است؟ آیا گفتن نام الله کافی است؟
- [آیت الله اردبیلی] در مسح سر، وضو گیرنده چه مقدار باید دستش را پایین بکشد تا کافی باشد؟
- [آیت الله بهجت] میّتی به مقداری نماز و روزه وصیت کرده است که آن مقدار بیش از مدت عمر وی می باشد. از طرفی به اندازه عمرش را استیجار کرده اند. آیا باید به مقداری که وصیت کرده عمل شود یا همان مقدار کافی است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است و اگر قیمت آن زیادتر گردد لازم است همان مقدار را که گرفته بدهد. ولی در هر دو صورت اگر بدهکار و طلبکار به غیر آن راضی شوند اشکال ندارد.
- لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا مثلًا بگوید فردا را روزه میگیرم، بلکه همین قدر که بنا داشته باشد برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل میکند انجام ندهد، کافی است. و برای آن که یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل میکند خودداری نماید.
- اگر مأموم موقعی برسد که امام مقداری از تکبیرها را گفته بعد از آنکه امام به رکوع رفت، باید آنچه از تکبیرها و قنوتها را که با امام نگفته خودش بگوید و اگر در هر قنوت یک (سبحان الله) یا یک (الحمد لله) بگوید کافی است.
- اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نکند چنانچه یک روز روزه بگیرد، کافی است. و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن را معین نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت میکند واگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نکند اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بهجا آورد، در صورتی که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
- اگر میت وصیت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند، و بخواهند از اصل مال بردارند، احتیاط واجب آن است که مقدار واجب کفن را با ملاحظة شأن میت به ارزانترین قیمتی که ممکن است تهیه نمایند، ولی اگر کسانی از ورثه که بالغ هستند اجازه بدهند که از سهم آنان بردارند، مقداری را که اجازه دادهاند از سهم آنان می‌شود برداشت.
- اگر زن نماز را تأخیر بیندازد و از اول وقت به اندازة خواندن یک نماز با تحصیل طهارت از حدث بگذرد و حائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است، ولی در تند خواندن و کند خواندن و چیزهای دیگر، باید ملاحظة حال خود را بکند، مثلًا زنی که مسافر نیست اگر در اول ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب می‌شود که به مقدار خواندن چهار رکعت نماز با تحصیل طهارت از حدث از اول ظهر بگذرد و حائض شود، و برای کسی که مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو رکعت با تحصیل طهارت کافی است.
- کسی که خمس یا زکات بدهکار است و حجة الاسلام بر او واجب است و قرض هم دارد، اگر بمیرد و مال او برای هم آن‌ها کافی نباشد چنانچه مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکات را بدهند و بقی مال او را بر حج و قرض قسمت نمایند، و اگر مالی که خمس و زکات آن واجب شده از بین رفته باشد باید مال او را صرف حج بنمایند و درصورتی که چیزی باقی باشد به خمس و زکات و قرض قسمت نمایند.
- ظرف نجس را با آب قلیل باید سه مرتبه شست، و در کر و جاری یک مرتبه کافی است، ولی ظرفی که سگ از آن آب یا چیز روان دیگر خورده باید اول با خاک با ریختن مقداری آب پاک خاک مال کرد و بنابر احتیاط خاک باید پاک باشد. سپس آب بریزند که خاک از او زائل شود و بعد یک مرتبه درکرّ یا جاری یا دو مرتبه با آب قلیل شست. و همچنین ظرفی را که سگ لیسیده است بنابر احتیاط واجب باید پس از شستن خاک مالی کرد. و اگر آب دهان سگ در ظرفی بریزد خاک مالی لازم نیست.
- اگر از کسی طلبی دارد که باید بعد از مدتی بگیرد، چنانچه طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند و مقصودش این باشد که از مقداری از طلب خود گذشت کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد. و این حکم درصورتی که طلب از جنس طلا یا نقره یا جنس دیگری باشد که با وزن یا پیمانه فروخته می‌شود، و اما در غیر آن‌ها برای طلبکار جائز است که طلب خود را به بدهکار یا غیر آن به کمتر از طلب صلح نموده یا بفروشد چنانکه در مسأله (2297) خواهد آمد.
- مزارعه چند شرط دارد: (اول): آن که صاحب زمین به زارع بگوید زمین را برای زراعت به تو واگذار کردم و زارع هم بگوید قبول کردم، یا بدون اینکه حرفی بزنند، مالک زمین را به زارع به قصد زراعت واگذار کند و زارع قبول نماید. (دوم): صاحب زمین و زارع هر دو مکلف و عاقل باشند و با قصد و اختیار خود مزارعه را انجام دهند و سفیه نباشند یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند. (سوم): مالک و زارع از تمام حاصل زمین ببرند پس اگر مثلًا شرط کنند که آنچه اول یا آخر میرسد، مال یکی از آنان باشد مزارعه باطل است. (چهارم): سهم هر کدام نصف یا ثلث حاصل و مانند اینها باشد پس اگر مالک بگوید در این زمین زراعت کن و هر چه میخواهی به من بده، صحیح نیست و همچنین است اگر مقدار معینی از حاصل را مثلًا ده من فقط برای زارع یا مالک قرار دهند. (پنجم): مدتی را که باید زمین در اختیار زارع باشد معیّن کنند، و باید مدت به قدری باشد که در آن مدت بهدست آمدن حاصل ممکن باشد. و اگر اول مدّت را روز معینی و آخر مدّت را رسیدن حاصل قرار دهند کافی است. (ششم): زمین قابل زراعت باشد و اگر زراعت در آن ممکن نباشد اما بتوانند کاری کنند که زراعت ممکن شود، مزارعه صحیح است. (هفتم): اگر منظور هر کدام آنان زراعت مخصوصی است، چیزی را که زارع باید بکارد معین کنند ولی اگر زراعت معینی را در نظر ندارند یا زراعتی را که هر دو در نظر دارند معلوم است لازم نیست آن را معیّن نمایند. (هشتم): مالک، زمین را معین کند، پس کسی که چند قطعه زمین دارد و با هم تفاوت دارند، اگر به زارع بگوید در یکی از این زمینها زراعت کن، و آن را معین نکند، مزارعه باطل است. (نهم): خرجی را که هر کدام آنان باید بکند معین نمایند، ولی اگر خرجی را که هر کدام باید بکند معلوم باشد، لازم نیست آن را معین نمایند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] وقف خاص در صورتی صحیح است که مال وقف را تحت تصرف کسانی که برای آن‌ها وقف شده، یا وکیل یا ولی آن‌ها درآورد، و کافی است کسانی که از طبقه اوّل موجودند تصرف کنند، و اگر بعضی از آن‌ها تصرف کنند فقط نسبت به آن‌ها صحیح است، ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند، اگر عین در دست خود او باشد کافی است و وقف صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بارش چند قطره کافی نیست، بلکه باید به مقداری ببارد که به آن (باران) گویند.
- [آیت الله وحید خراسانی] عبور و مرور از زمین اوقاف عامه مانند مساجدی که در خیابان واقع شده جایز است ولی از اوقاف خاصه ای که موقوف علیه خاص دارد مانند وقف بر اولاد و مدارس محل اشکال است
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی مقداری پول، طلا یا نقره قرض کند وقیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس دهد کافی است ولی اگر هر دو بغیر آن راضی شوند، اشکال ندارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی مقداری پولِ طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است، ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند، اشکال ندارد.
- [امام خمینی] اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است، ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشکال ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره قرض کند وقیمت آن کم شود ، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شود اشکال ندارد .
- [آیت الله سبحانی] اگر کسی مقداری پول طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافی است ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشکال ندارد.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی مقداری پول، طلا یا نقره قرض کند و قیمت آن کم شود، یا چند برابر گردد، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد، کافی است، ولی اگر هر دو به غیر آن راضی شوند اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از غسل بفهمد مقداری از بدن را نشسته، چنانچه آن مقدار از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار کافی است و اگر از طرف راست باشد، احتیاطا باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشوید و اگر از سر و گردن باشد، باید بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف راست و بعد طرف چپ را بشوید.