سال خمسی
يكسال تمام كه از تاريخ شروع به كار يا حصول درآمد، و برای كسانی كه مدت زمانی خمس نپرداخته‌اند، از تاريخ نخستين رسيدگی به حساب اموال آغاز می‌گردد.
آیا داشتن سال خمسی برای هر شخصی ضروری است؟
هر مالیکه یک سال مصرف نشود و موؤنه نباشد و فایده باشد بر آن خمس تعلق می گیرد ولی ارثاز این حکم مستثنی است و همچنین بعضی مستثنیات دیگر.
هر مالیکه یک سال مصرف نشود و موؤنه نباشد و فایده باشد بر آن خمس تعلق می گیرد ولی ارثاز این حکم مستثنی است و همچنین بعضی مستثنیات دیگر.
پاسخ:
هر مالیکه یک سال مصرف نشود و موؤنه نباشد و فایده باشد بر آن خمس تعلق می گیرد ولی ارثاز این حکم مستثنی است و همچنین بعضی مستثنیات دیگر.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا واجب است خمس مالی را که معلوم است تا پایان سال جزء مؤونه نمی شود، فوراً پرداخت کرد یا می توان تا سر سال خمسی صبر نمود؟
- آیا به اجناسی که تاجر بهصورت نسیه خریداری نموده، و هنوز وجه آن را پرداخت ننموده، (و سال خمسی او رسیده) خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
- آیا به اجناسی که تاجر به صورت نسیه خریداری نموده، و هنوز وجه آن را پرداخت ننموده، (و سال خمسی او رسیده) خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
- آیا خرید و فروش جنس ضروری و غیر ضروری در اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف می شود؟ آیا کار حرام انجام داده است؟
- آیا پولی که ادارات برای حق لباس می دهند را می توان در امور دیگر استفاده کرد؟ چون خرید لباس کار مثلا هر شش ماه یا هر سال ضروری نیست.
- کسی که از اول بلوغ، سال خمسی برای خود قرار نداده است، اگر به حج مشرف شود و با همان پولی که دارد احرامی و قربانی تهیه و مخارج حج را انجام دهد، آیا برای حج او ضرر ندارد؟
- شخصی قرار است برای همیشه هر سال سه ماه در یک مکانی زندگی کند، آیا حکم وطن را دارد؟
- اگر شخصی بدون قصد توطن مدت طولانی مانند ده سال در شهری بماند، آیا آن جا وطن او به شمار میآید؟
- اگر شخصی بدون قصد توطن مدت طولانی مانند ده سال در شهری بماند، آیا آن جا وطن او به شمار میآید؟
- شخصی مدتی از دوران زندگی خود را در حال کفر گذرانده و چند سال پیش مسلمان شده است. آیا برای وی جایز است گناهانی را که در آن زمان انجام داده، برای دوستان و خانواده بیان کند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی مبلغی قرض گرفته و سال خمسی او رسیده، آیا باید خمس آنچه را مانده بدهد؟
- [آیت الله بهجت] شخصی که سال خمسی ندارد و می خواهد برای خود سال خمسی قرار دهد و چند روز قبل مبلغی درآمد داشته آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله بهجت] سال خمسی شخصی فرا رسیده، آیا می تواند مهریه همسر خود را که عندالمطالبه باید بپردازد جزو قرض حساب کند و از موجودی کسر کند؟ در صورتی که زن بین سال خمسی مهریه خود را مطالبه کند چه طور؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی که سال خمسی ندارد و می خواهد برای خود سال خمسی قرار دهد و چند روز قبل مبلغی درآمد داشته، آیا به این پول خمس تعلّق می گیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی دارای سال خمسی است. اگر در بین سال خمسی فوت کند، آیا ورثه او میتوانند قبل از پرداخت خمس او، از ترکه او در تجهیز و تکفین و سایر مخارج میّت مصرف کنند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی سال خمسی دارد و در بین سال گوسفندی خریداری می کند و هنگام سال خمسی گوسفند کوچک است و قابل فروش نیست و پس از چند ماه پس از سال خمسی گوسفند را می فروشد آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی سال خمسی دارد و در بین سال گوسفندی خریداری می کند و هنگام سال خمسی گوسفند کوچک است و قابل فروش نیست و پس از چند ماه پس از سال خمسی گوسفند را می فروشد آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی خمس نمی دهد و سال خمسی برای خود معین نکرده، آیا با لباسی که می خرد نمازش صحیح است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغی قرض نموده برای خرید ماشین یا تعمیر خانه و سال خمسی فرا رسیده، آیا خمس دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی سال خمسی ندارد و کارمند است، آیا درآمد وسط سال او خمس دارد؟ تا سپرده حج او هم مشمول خمس گردد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- مسلمانی که منکر خدا یا یگانگی خداوند یا رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله شود مرتدّ می‌شود و انکار حکم ضروری دین (یعنی حکمی که مسلمانان جزء دین اسلام میدانند مثل واجب بودن نماز و روزه) با اعتراف به توحید و رسالت سبب ارتداد نیست، هر چند ضروری بودن آن را بداند، ولی در مسأله 1107 اشاره شد که کسی که یکی از ضروریات دین را انکار میکند و شبههای در حق وی نباشد و شک داریم که به دو اصل توحید و رسالت ایمان قلبی دارد، شرعاً کافر بشمار میآید، هر چند ضروری بودن آن حکم را نداند.
- اگر در یک سال منفعتی نبرد، نمیتواند مخارج آن سال را از منفعتی که در سال بعد میبرد، کسر نماید.
- انسان میتواند در بین سال هر وقت منفعتی به دستش آید خمس آن را بدهد، بلکه اگر بداند که منفعت صرف مخارج وی نمیگردد، لازم است همان وقت که منفعت به دست میآورد خمس آن را بدهد و در صورتی که نمیداند که منفعت وی از مخارج سال وی زیاد میآید یا نه، جایز است دادن خمس را تا آخر سال تأخیر بیندازد و برای دادن خمس میتوان سال شمسی یا سال قمری را ملاک قرار داد.
- اگر گوسفند برای زکات بدهد، بنا بر احتیاط باید اقلاً داخل سال دوم شده باشد و اگر بز بدهد احتیاطاً باید داخل سال سوم شده باشد.
- اگر به خاطر مانعی مثلاً وجود ابر یا غبار، در اول وقت نماز به داخل شدن وقت اطمینان شخصی یا نوعی حاصل نشود، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را به تأخیر انداخت تا اطمینان شخصی یا نوعی پیدا شود، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند؛ به ویژه در مواردی که نسبت به شناختن وقت مانع شخصی وجود داشته باشد، مثلاً به واسطه نابینایی یا بودن در زندان نتواند در اول وقت نماز به داخل شدن وقت، اطمینان کند.
- اگر درخت بید و چنار و مانند اینها را بکارد، باید هر سال خمس زیادی آنها را بدهد و همچنین اگر مثلاً از شاخههای آن که معمولاً هر سال میبرند استفادهای ببرد و به تنهایی یا با منفعتهای دیگر کسبش از مخارج سال او زیاد بیاید، در آخر هر سال باید خمس آن را بدهد، لازم به ذکر است که اگر چند سال خمس را نداده باشد، مجموع زیادی درخت را در این مدّت ملاحظه نموده و خمس آن را میپردازد و پرداخت چیزی بیش از آن لازم نیست.
- فقیر یا مسکین نمیتواند بیشتر از مخارج سال خود و عیالاتش را از زکات بگیرد و اگر مقداری پول یا جنس دارد، فقط میتواند به اندازه کسری مخارج یک سال، زکات بگیرد، ولی اگر قادر به تأمین مخارج سالهای آینده - ولو از زکات - نباشد، میتواند مخارج سالهای بعد را نیز در همان سال اوّل از زکات بگیرد.
- مرد میتواند دختر بچهای را که سن او از سه سال بیشتر نیست، غسل دهد؛ و زن هم میتواند پسر بچهای را که سه سال بیشتر ندارد، غسل دهد.
- کسی که مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد و کسبی هم ندارد که بتواند مخارج سال خود و عیالاتش را بگذراند فقیر است و دادن زکات فطره بر او واجب نیست.
- اگر بعد از جمعکردن حاصل و تمام شدن مدّت مزارعه، ریشه زراعت در زمین بماند و سال بعد دو مرتبه حاصل دهد، چنانچه مالک با زارع شرط اشتراک در ریشه نکرده باشد، حاصل سال دوم مال مالک بذر است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی هزینه های سفر حج یا زیارتهای مستحبی یا عروسی فرزند خود را در روزهای پایانی سال خمسی انجام داد که بخشی از این هزینه ها در پایان سال خمسی و بخش دیگر آن در سال جدید انجام شد، آن مقداری که در سال خمسی جاری هزینه می شود، جزء مؤونه همان سال شمرده می‌شود و خمس ندارد . مقداری که در سال جدید هزینه می شود، مربوط به محاسبات سال جدید است. خمس مطلق درآمد
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت خرید خانه یا تلفن یا ماشین و مانند اینها پرداخت میکند اگر از درآمد همان سال باشد و به آن نیاز متعارف داشته باشد، و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر از درآمد همان سال نباشد، یا سال خمسی نداشته باشد، یا اگر سال خمسی دارد تا سَرِ سال خمسی به او تحویل ندهند و سال بعد تحویل دهند، باید خمس آن را بدهد، مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه، یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .شخصی که در پایان سال خمسی محاسبه کرد و خمس بدهکار شد، تصرف در آن مال, پیش از پرداختن خمس جایز نیست، مگر آنکه از حاکم شرع اذن بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که درآمد اضافی ندارد نیاز به قرار دادن سال خمسی ندارد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی بعضی از لوازم زندگی او از بین رفت مثلاً بر اثر آتشسوزی فرش یا لوازم دیگرش سوخت یا سرقت شد اگر تا آخر سال خمسی از درآمد سال تهیّه نکرد، می تواند این خسارت را از درآمد سال کسر نماید و خمس سود مانده را بپردازد.
- [آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت ثبت نام حجّ یا عمره و مانند اینها میپردازد، اگر در همان سال برود و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر در همان سال نرود و یا سال خمسی نداشته باشد باید خمس آن را بدهد مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه یا ارث و مانند اینها.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر قیمت کالا در وسط سال افزایش یافت و تا پایان سال خمسی افزایش داشت؛ ولی مالک عمداً آن را نفروخت و پس از سال خمسی کالا ارزان شد، در این صورت, باید خمس افزایش قیمت را بپردازد. خمس میوه درخت
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر شخصی در اثنای سال سودی به دست آورد، می تواند با همان درآمد و سود دوباره تجارت کند و سود جدیدی به دست آورد و در پایان سال خمسی همه درآمدها را با هم جمع می کند و پس از کسر هزینه های تجارت و هزینههای زندگی خود, خمس سود خالص را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .کسی که سال خمسی دارد، اگر در اثنای سال بمیرد، باید هزینه تا زمان فوت او از درآمدش کسر و بقیهّ آن را تخمیس نمایند . نباید هزینه تا پایان سال خمسی را کسر نمایند . البته هزینههای کفن و دفن میّت, از درآمدش کسر میشوند. هزینه سفر حج
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی در یک سال خمسی درآمدی نداشت، نمیتواند هزینه آن سال را از درآمد سال بعد کسر نماید . بلی , اگر برای مخارج این سال مقداری قرض کند، در سال بعد میتواند آن وام را از درآمد سال جدید پرداخت نماید و جزء هزینه سال بعد قرار دهد.