موقوفه
به مال مورد وقف موقوفه گفته می‌شود.
آیا می‌شود از منافع و درآمد موقوفه‌ای صرف موقوفه دیگر نمود؟
در صورتی که وقف عام باشد و جهت خاصّ و مصرف خاصّی نداشته باشد، می‌شود صرف موقوفه دیگر نمود.
در صورتی که وقف عام باشد و جهت خاصّ و مصرف خاصّی نداشته باشد، می‌شود صرف موقوفه دیگر نمود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا میتوانیم از درآمد موقوفه، غیر از مسجد و حسینیه و کربلا در امور دیگر صرف نمائیم؟
- فردی وصیّت کرده که منافع یک هکتار از زمینش را هر سال برای مسجد روستا خرج کنند بفرمائید: الف - آیا چنین وصیّتی صحیح است؟ ب - این وصیّت تا کی نافذ است؟ ج - آیا می‌شود زمین را یکجا فروخت و صرف مسجد کرد؟ د - اگر بشود یکجا فروخت آیا میتوان پول آن را در بانک گذاشت و سود آن را صرف مسجد نمود؟ م - سود را باید چه کسی صرف مسجد نماید؟
- از بین بردن ملک موقوفه‌ای که در مسیر خیابان است چه حکمی دارد؟
- آیا میتوان زکات فطره یا سهم فقراء از زکات را به شوهر دختر خود، در صورتی که فقیر است، تملیک نمود تا صرف زن و بچّههایش نماید؟
- شخصی ملک موقوفه‌ای را اجاره میکند سپس بخشی از زمینهای موات حریم آن را احیاء میکند، آیا مستأجر میتواند مالک آن‌ها شود؟
- دختری به عقد دائمی فردی درآمد، بعد معلوم شد تریاکی است دختر تقاضای طلاق نمود آن‌ها مخالفت کردند، آیا حاکم شرع یا وکیل او بدون اجازه وکالت شوهر میتواند صیغه طلاق را اجرا کند؟
- وجهی را جهت حمل آوار مسجد قدیمی پرداخت مینمایند و شخص دیگری این کار را تبرّعاانجام میدهد، آیا وجه مذکور را میتوان در جهت دیگری در امور مسجد صرف نمود؟
- اگر کسی در ملک موقوفه ساختمانی را با پول خود بنا کرد و آن را اجاره داد، آیا مال الاجاره از آنِ موقوفه است یا خود شخص؟
- شخصی 40 نخل با زمین آن را وقف حسینیه نموده که مخارج آن را صرف حسینیه دیگری که در زمین دیگر است نماید، بعد از جنگ نخلها از بین رفته حالا صاحب حسینیه آمده حسینیه و خانه مسکونی خود را در آن زمین موقوفه ساخته آیا جایز است؟
- آیا در زمین موقوفه، ساختن مدرسه صحیح است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] برای هر یک از موقوفات استان قدس رضوی عَلَیْهِ السَّلَام مصرفی معیّن میباشد مثلاً موقوفه‌ای برای خدمه و موقوفه‌ای برای کفش زوّار و موقوفه‌ای برای پوستین و هکذا و فعلاً تمام اینها مخلوط به یک دیگر است و تحویل به بانک یا صندوق آستانه داده می‌شود، آیا گرفتن حقوق را از بانک یا صندوق آستان قدس با علم به اختلاط منافع موقوفات به یک دیگر چه صورت دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] منافع و محصولات زمین و اموال موقوفه، از جهت خمس و زکات چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر شخصی زمین موقوفه‌ای را از متولّی اجاره نماید، سپس چاه آبی در آن زمین حفر نماید. آیا مستأجر میتواند از آب زمین موقوفه به صورت مجانی استفاده نماید، یا باید برای آب هم اجاره بپردازد؟
- [آیت الله بهجت] ورثه در مورد موقوفه ای ادّعای تولیت دارند و در آن تصرف می کنند و اصل آن را می فروشند و درآمد آن را صرف می کنند و کمی از آن را صرف عزاداری می کنند. آیا دیگران وظیفه دارند آن ها را مانع شوند؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه متولّی موقوفه خیانت در موقوفه نمود و به مصرف نرسانید، آیا معتمدین میتوانند این متولّی را از تولیت عزل نموده و به مصرف برسانند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا پول خمس را باید از همان درآمد سال داد یا باید از درآمد سال بعد پرداخت نمود؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در صورت فروش موقوفه، باید مماثل را خریداری نماید یا هر چه مصلحت است را می توان خریداری نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بنای ملکی موقوفه بر اثرِ گذشت زمان فرسوده و از بین رفته باشد و برای ایجادِ بنای موقوفه بانی وجود نداشته باشد و از زمین به تنهایی هیچگونه درآمدی نتوان کسب کرد، آیا میتوان برای احیای عرصهی موقوفه و کسب درآمد، زمین را به فردی اجاره داده تا مستأجر بر روی آن بنایی احداث نماید و درآمد حاصله از اجاره ی عرصه به مصرف مورد وقف برسد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمینی وقف شده تا درآمد آن صرف روشنایی مسجد شود حال در اثر احداث خیابان قسمت اعظم آن از بین رفته است، آیا اگر روی زمین باقیمانده، ساختمانی تجاری یا مسکونی ساخته شود ساختمان نیز جزء موقوفه خواهد شد یا وقف فقط مربوط به زمین است؟
- [آیت الله اردبیلی] سه دانگ ملک مغازهای موقوفه میباشد که واقف مرقوم نموده درآمد آن را پس از کسر مخارج باید صرف سادات مستمند و ارحام خود واقف نمایند متولی هم نسل به نسل منصوص از جانب واقف میباشد. آیا با توجه به موارد فوق این وقف خاص میباشد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- فروختن در وپنجره وچیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند و چنانچه بدرد آن مسجد نخورد، در مسجد دیگر مصرف شود، ولی اگر بدرد مسجدهای دیگر هم نخورد، میتوانند آن را بفروشند وپول آن را اگر ممکن است صرف تعمیر همان مسجد وگرنه صرف تعمیر مسجد دیگر نمایند.
- اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیّه دختر را تهیّه میکند، چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیّه بخرد، خمس آن را نباید بدهد و اگر از منافع آن سال در سال بعد جهیزیّه تهیّه نماید، باید خمس آن را بدهد.
- اگر در تمام سال منفعتی نبرد وبرای مخارج خود قرض کند، میتواند از منافع سالهای بعد قرض خود را ادا نماید.
- زن میتواند به شوهر فقیر خود زکاْ بدهد، اگرچه شوهر زکاْ را صرف مخارج خود آن زن نماید.
- اگر برای زیاد کردن مال، یا خریدن ملکی که به آن احتیاج ندارد قرض کند، میتواند از منافع کسب، آن قرض را بدهد امّا باید خمس آن چیز را که خریده است بدهد، بلکه اگر مالی را که قرض کرده وچیزی را که از قرض خریده از بین برود وناچار شود که قرض خود را بدهد، نمیتواند از منافع کسب قرض را ادا نماید بنابر احتیاط واجب.
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه وخرید منزل و عروسی وجهیزیّه دختر وزیارت ومانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد وزیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- اگر در اوّل سال منفعتی نبرد و از سرمایه خرج کند، و پیش از تمام شدن سال منفعتی به دستش آید، میتواند مقداری را که از سرمایه برداشته از منافع کسر کند.
- احکام وطن بر جایی که صرف نظر از آن کرده است جاری نیست چه در آنجا ملک داشته باشد یا نه، وچه در آنجا شش ماه مانده باشدیانه.
- اگر به جایی برسد که وطن او بوده و از آنجا صرف نظر کرده و بنا ندارد جای دیگری هم وطن بگیرد نباید نماز را تمام بخواند.
- کسی که باید زکاْ بدهد، اگر از فقیری طلبکار باشد، میتواندطلبی که از او دارد، زکاْ حساب کند در صورتی که در معصیت صرف نکرده باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چیزی را با پول مخمس خریده تا از منافع آن استفاده کند مثلاً درختی خریده تا میوه آن را بفروشد یا گاو خریده تا شیر آن را بفروشد میوه و نمای آن جزء درآمد سال او محسوب می شود که اگر تا آخر سال خمسی صرف مؤونه نشد باید تخمیس شود.
- [آیت الله بهجت] کسی که مالی را وقف میکند، بنابر اظهر میتواند شرط کند که تا مدتی و یا تا وقتی زنده است خودش و یا متعلقین او از مال موقوفه، استفاده نمایند و منافع آن مال به آن‌ها برسد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اموال مسجد را, خواه اجزای ساختمان آن باشد مانند در و پنجره یا نباشد مانند فرش نمی توان در غیر آن مسجد صرف کرد . در صورت خراب شدن مسجد می توان آن ها را فروخت و صرف تعمیر آن مسجد نمود و اگر تعمیر آن مسجد ممکن نباشد, صرف مسجد دیگر شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که دارای چند رشته کسب و کار است، مثلاً هم زراعت دارد و هم صنعت و هم درآمد کارگری، باید منافع همه را در آخر سال یکجا حساب کند، چنانچه چیزی زاید بر مخارج داشت خمس آن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اجارهدادن درخت اگر عین میوه آن را به عنوان منافع درخت تملیک کنند اشکال دارد، اما اگر درخت را در حالی که میوه نداشته باشد اجاره دهد به جهت انتفاع از آن به صرف میوه آن، صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] عامل، باید مال را در تجارت صرف کند، امّا اگر پولی را به عامل بدهد تا آن را در زارعت صرف کند یا استخراج معدن کند و در منافع شریک باشند، معامله صحیح است، و اگر مال تلف شد عامل ضامن نیست، گرچه احکام مضاربه را ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعضی از صندوق های قرض الحسنه مقداری از سرمایه خود را در کارهای تجاری یا تولیدی به کار می گیرند، تا از درآمد آن هزینه های صندوق یا سوخت و سوز وامها را تأمین کنند، این کار در صورتی جایز است که صاحبان پول از این جریان باخبر بوده و اجازه داده باشند و درآمد حاصل شده نیز تنها صرف هزینه های بانک شود.
- [آیت الله مظاهری] کسی که درآمد او از مخارج سالش کمتر است میتواند برای کسری مخارجش زکات بگیرد و لازم نیست ابزار کار یا خانه یا سرمایه خود را به صرف مخارج برساند.
- [آیت الله جوادی آملی] .خانمی که درآمدی دارد و هزینه زندگی او به عهده شوهرش است، اگر شوهرش مخارج زندگی او را نپردازد و ایشان از درآمد خودش هزینه نماید، آن مقداری که صرف کرده است, جزء هزینه او شمرده می‌شود و خمس ندارد.
- [آیت الله سبحانی] صنعتگر یا مالک یا تاجری که درآمد او از مخارج سالش کمتر است، می تواند برای کسری مخارجش زکات بگیرد. و لازم نیست ابزار کار یا ملک یا سرمایه خود را به صرف مخارج برساند.