موقوفه
به مال مورد وقف موقوفه گفته می‌شود.
آیا در صورت فروش موقوفه، باید مماثل را خریداری نماید یا هر چه مصلحت است را می توان خریداری نمود؟
بسمه تعالی: تعیین موقوفه دوم بستگی به نحوه وقف دارد گاهی نظر واقف به حفظ عنوان است مانند مدرسه که در آنجا علوم دینی تعلیم شود و گاهی نظر واقف کمک کردن به موقوف علیهم است مانند وقف مغازه بر ایتام، در صورت نخست اقرب به نظر واقف را باید در نظر گرفت و در صورت دوم انفع به حال موقوف علیهم را. والله العالم
بسمه تعالی: تعیین موقوفه دوم بستگی به نحوه وقف دارد گاهی نظر واقف به حفظ عنوان است مانند مدرسه که در آنجا علوم دینی تعلیم شود و گاهی نظر واقف کمک کردن به موقوف علیهم است مانند وقف مغازه بر ایتام، در صورت نخست اقرب به نظر واقف را باید در نظر گرفت و در صورت دوم انفع به حال موقوف علیهم را. والله العالم
عنوان سوال:
آیا در صورت فروش موقوفه، باید مماثل را خریداری نماید یا هر چه مصلحت است را می توان خریداری نمود؟
پاسخ:
بسمه تعالی: تعیین موقوفه دوم بستگی به نحوه وقف دارد گاهی نظر واقف به حفظ عنوان است مانند مدرسه که در آنجا علوم دینی تعلیم شود و گاهی نظر واقف کمک کردن به موقوف علیهم است مانند وقف مغازه بر ایتام، در صورت نخست اقرب به نظر واقف را باید در نظر گرفت و در صورت دوم انفع به حال موقوف علیهم را. والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در صورتی که واقف شرط نموده که اگر احتیاج شدید برای موقوف علیهم یا واقف حاصل شد مال موقوفه را بفروشند آیا تمام ثمن به موقوف علیهم داده می شود یا به مقداری که نیاز آنها برطرف شود و مابقی مماثل خریداری گردد؟
- آیا می توان متولّی موقوفه ای را بدون خیانت از دخالت در موقوفه مذکور منع کرد؟
- آیا می توان کالایی که احتمال مسروقه بودن هست را خریداری کرد؟
- ملک موقوفه ای با نظر تولیت، تفکیک و قطعه بندی شده است و مقداری از آن جزء شارع قرار گرفته است. در حال حاضر کل ملک، اعم از قطعات و شوارع، جز طرح حرم به حرم می باشد. آیا می توان برای شوارع مطالبه ی قیمت نمود؟
- ملک موقوفه ای با نظر تولیت، تفکیک و قطعه بندی شده است و مقداری از آن جزء شارع قرار گرفته است. در حال حاضر کل ملک، اعم از قطعات و شوارع، جز طرح حرم به حرم می باشد. آیا می توان برای شوارع مطالبه ی قیمت نمود؟
- آیا خرید و فروش بُن کتاب که بر طبق مقررات باید با آن کتاب خریداری کرد، باطل است؟
- اگر در مهد کودک موهای پسری را عمداً و بدون ضرورت و بدون اذن ولی، کوتاه نمایند، آیا می توان قصاص نمود؟ اگر بر روی دست کسی، عمداً و بدون اجازه با خودکار نقاشی نمایند، آیا می توان قصاص نمود؟
- اجناسی برای مسجد خریداری می شود آیا می توان از آنها در خارج از مسجد استفاده کرد؟
- شخصی دندان دیگری را لق کرده است، آیا می توان او را قصاص نمود؟
- آیا در اطراف نهر می توان با مالکیت شخصی درختکاری نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا خرید و فروش اموال موقوفه جایز است؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه متولّی موقوفه خیانت در موقوفه نمود و به مصرف نرسانید، آیا معتمدین میتوانند این متولّی را از تولیت عزل نموده و به مصرف برسانند؟
- [سایر] ملک مشاعی که دارای سند عادی میباشد و بصورت غیر رسمی بین وراث تقسیم شده است در صورت بروز اختلاف جهت فروش آن چگونه می توان اقدام نمود؟
- [آیت الله بهجت] اگر از طریق فروش کاه، هزینه های تولید گندم تأمین شود؛ آیا در این صورت نیز می توان هزینه ها را از خود گندم کسر نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا می‌شود از منافع و درآمد موقوفهای صرف موقوفه دیگر نمود؟
- [سایر] با سلام در چه صورت خرید و فروش زمین موقوفه ای جایز است ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش قبر هایی که موقوفه هستند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان سهم ازدواج هر یک از صغار را از ثلث مال تقسیم نمود و از باب مقدّمه ازدواج برای آن ها مسکن یا قطعه زمینی خریداری کرد، در صورتی که وصیت به ثلث برای این هزینه بوده است؟
- [آیت الله بهجت] آیا زمین موقوفه برای قبرستان یا غیر آن را می توان مسجد کرد؟
- [آیت الله سیستانی] در باب احکام معاملات آیا خود چکهای بانکی (دسته چکها) قابل خرید و فروش کردن هستند . مثلا آیا می توان ?? چک تاریخ دار صد هزار تومانی رابه مبلغ یک میلیون تومان خریداری کرد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که زکات می گیرد باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر با حجت شرعی، شیعه بودن کسی ثابت و به او زکات بدهد، و زکات تلف شود بعد معلوم شود شیعه نبوده لازم نیست دوباره زکات بدهد. و در عین حال در صورتی که مصلحت شرعی ایجاب کند می توان از سهم (سبیل الله) به غیر شیعه امامی زکات داد.
- در احکام خرید و فروش گفته شد که یازده مورد می توان معامله را فسخ کرد و در تمام این موارد صلح را نیز می توان فسخ کرد مگر در دو مورد: 1 خیار مجلس 2 خیار حیوان. اگر صلح تمام شد و یکی از دو طرف پشیمان گردید حق فسخ ندارد هرچند متفرّق نشده باشند. و همچنین گیرنده حیوان، حق فسخ حیوان در سه روز ندارد.
- در احکام خرید و فروش گفته شد که یازده مورد می توان معامله را فسخ کرد و در تمام این موارد صلح را نیز می توان فسخ کرد مگر در دو مورد: 1 خیار مجلس 2 خیار حیوان. اگر صلح تمام شد و یکی از دو طرف پشیمان گردید حق فسخ ندارد هرچند متفرّق نشده باشند. و همچنین گیرنده حیوان، حق فسخ حیوان در سه روز ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه بین کسانی که مالی را برای آنان وقف کردهاند به گونهای اختلاف پیدا شود که اگر مال وقفی را نفروشند، گمان آن برود که مال یا جانی تلف شود، میتوانند آن مال را بفروشند و بین موقوفعلیهم تقسیم نمایند، ولی چنانچه اختلاف تنها با فروختن و تهیّه مال دیگر برطرف شود، لازم است آن موقوفه به مال دیگری تبدیل و یا با پول فروش آن، مال دیگری خریداری شود و به جای مال اوّل و در همان منظور وقف اوّل وقف گردد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] خرید و فروش خوشه گندم و جو بعد از آن که دانه آن بسته شده است اشکال ندارد، اما فروختن آن به گندم و جو مشکل است، همچنین خود زراعت را می توان قبل از ظاهر شدن خوشه ها خریداری کرد، خواه شرط کند باقی بماند تا برسد، یا فقط از علف آن استفاده کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقف مشاع جایز است، یعنی می توان مثلاً، دو دانگ از خانه یا مزرعه ای را وقف کرد و در صورت لزوم حاکم شرع یا متولی می تواند مال موقوفه را با نظر اهل خبره جدا کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] صیغه عقد بیمه را می توان با هر زبانی اجرا کرد و یا قرارداد بیمه را روی کاغذ آورد و آن را امضاء نمود.
- [آیت الله وحید خراسانی] خرید و فروش پول های خارجی مانند دینار به تومان به زیادتر از انچه خریداری شده یا کمتر یا مساوی با ان جایز است و فرق نمی کند که معامله با مدت باشد یا بدون مدت
- [آیت الله جوادی آملی] .کالای خریداری شده با سَلَف, هرچند ملک خریدار است و در دسترس او قرار دارد؛ ولی فروش آن پیش از تمام شدن مدت ب ه همان فروشنده یا دیگری باطل است و فروش آن پس از تمام شدن مدت , هرچند تحویل نگرفته باشد, با رعایت شروط یادشده در مسألهّ قبلی صحیح است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] چیزی را که گرو می گذارند باید خرید و فروش آن صحیح باشد، پس شراب و آلات قمار و مانند آن را نمی توان گرو گذارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] انسان می تواند از طرف دیگری وکیل شود و مال او را اجاره دهد، همچنین ولی یا قیم صغیر می تواند مال او را اجاره دهد به شرط این که مصلحت او رعایت شود و احتیاط این است که زمان بعد از بلوغ او را در اجاره داخل نکند مگر این که بدون آن، مصلحت صغیر حاصل نشود و در صورتی که ولی و قیم ندارد باید از حاکم شرع اجازه گرفت و هرگاه دسترسی به مجتهد عادل و نماینده او نباشد از یک نفر مومن عادل که مصلحت صغیر را مراعات کند می توان اجازه گرفت.
- [آیت الله بهجت] فروختن در و پنجره و چیزهای دیگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، باید اینها را صرف تعمیر همان مسجد کنند، و چنانچه در آن مسجد قابل مصرف نیست و همان مسجد به پول آن نیاز دارد، بفروشند و صرف نیاز آن مسجد کنند و اگر آن مسجد به خود آن و به پول آن نیاز ندارد در مساجد دیگر آن را مصرف کنند و اگر آنجا هم نیاز نباشد بفروشند و پول آن را صرف مسجد کنند. و غلّه و نذوراتی که برای مسجد معینی قرار داده شده، در صورت بینیاز بودن آن مسجد و یا معذور بودن مصرف در آن مسجد میتوان آنها را در سایر مساجد مصرف کرد؛ و همچنین است حکم غلات و نذورات موقوفه مشاهد مشرفه؛ و با تعذر مصرف در موارد معین شده و یا مماثِل آن، میتوان آن غلات و نذورات را در مطلق خیرات و مبرّات مصرف نمود.
- [آیت الله اردبیلی] انعقاد پیمانهای سیاسی و تجاری بین یکی از دول اسلامی و اجانب که مخالف مصلحت اسلام و مسلمانان باشد، جایز نیست و اگر دولتی اقدام به آن نمود، بر سایر دول اسلامی واجب است با وسایل ممکن آن را به قطع چنین رابطهای الزام کنند.