زمین
زمین جایی است که همه موجودات زنده روی آن زندگی می کنند.
از داخل زمین وقفی رودخانه‌ای می‌گذرد و مردم از درون آن برای استفاده شخصی شن و ماسه می‌برند این عمل چه حکمی دارد؟
اگر رودخانه جز وقف نباشد یا اگر وقفی است برداشتن ماسه و شن حالت اصلاحی برای او داشته باشد، مانعی ندارد در غیر این صورت برداشتن ماسه خالی از اشکال نیست.
اگر رودخانه جز وقف نباشد یا اگر وقفی است برداشتن ماسه و شن حالت اصلاحی برای او داشته باشد، مانعی ندارد در غیر این صورت برداشتن ماسه خالی از اشکال نیست.
عنوان سوال:
از داخل زمین وقفی رودخانه‌ای می‌گذرد و مردم از درون آن برای استفاده شخصی شن و ماسه می‌برند این عمل چه حکمی دارد؟
پاسخ:
اگر رودخانه جز وقف نباشد یا اگر وقفی است برداشتن ماسه و شن حالت اصلاحی برای او داشته باشد، مانعی ندارد در غیر این صورت برداشتن ماسه خالی از اشکال نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی مدرسه علمیّه بنا نهاده و از سهم امام و کمکهای مردمی زمین خریده آیا میتواند محلّ دفن خود را مدرسه علمیّه قرار دهد، البته زمین مدرسه وقفی نیست؟
- آیا در زمین وقفی میتوان جائی را به نام مسجد احداث نمود؟
- یک قطعه زمین وقف بر امام حسین 7 بود فردی آن را خریداری کرد و حال آن که نمیدانست وقفی است، امّا فروشنده اطّلاع داشت این معامله چه صورتی دارد؟
- شخصی جو و گندم وقفی دارد که در ایّام محرّم الحرام برای نذر امام حسین 7 مصرف کند در وقت محرّم آرد گندم موجود نیست به جهت نبود آسیاب و یا مشکلات دیگری نتوانسته گندم را آرد کند آیا این شخص میتواند آرد خود را به جای آرد وقفی مصرف کند و گندم آرد نشده را برای خود نگه دارد یا خیر؟
- شخصی درختی در زمین خود غرس میکند و ریشه آن به زمین شخصی دیگری میرسد و از آن نهال میروید آیا آن نهال از آن صاحب زمین میشود یا از آن صاحب درخت است؟
- شخصی ملک و زمین خود و شرکایش را به کسی میفروشد و میگوید حقّ شرکایم را از زمین شخصی دیگر خودم میدهم آیا این معامله صحیح است که بایع حقّ شرکاء را از زمین شخصی خود بدهد و آیا شرکاء حقّ ادّعایی نسبت به مشتری را دارند یا خیر؟
- شخصی دو هکتار زمین مزروعی را در سال 42 زمان اصلاحات اراضی از مالک گرفته بعد از چند سال به شخصی فروخت حال خریدار نگران است که صاحب اصلی زمین میگوید من راضی نیستم حال راه حلّ شرعی چیست؟
- شخصی زمینی خریده برای ساختن منزل مسکونی، لکن زمین را فروخته و ماشینی برای امرار معاش خریده، آیا به پول زمین خمس تعلّق میگیرد؟
- حضرتعالی در رساله احکام در باب طهارت مسئله 227 فرمودهاید وضو گرفتن در نهرهای بزرگ یا کوچک اگر چه انسان نداند که صاحب آنها راضی است، اشکال ندارد حال آیا این حکم درباره وضو است یا شامل غسل هم میشود، مثلاً رودخانه‌ای حدود 500 نفر سهم دارند، شخصی هم نیاز به آب دارد و در آن رودخانه غسل میکند هیچگونه علمی ندارد درباره رضایت وعدم رضایت تکلیفش چیست؟
- چشمه آبی در زیر زمین شخصی وجود دارد که اگر صاحب زمین بخواهد چشمه را حفر کند تا از آب آن استفاده کند خرابی برای زمین دیگری به بار میآورد آیا این شخص میتواند چشمه را حفر کند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خامنه ای] آیا شهرداری حق بهره برداری اختصاصی از ماسه ها و شن های کف رودخانه ها برای آبادانی و احداث شهر و غیر آن را دارد، و در صورتی که این حق را داشته باشند، اگر شخصی غیر از شهرداری مدعی مالکیت آن باشد، آیا دعوای او مسموع است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مستأجرین موقوفه، زمین وقفی را بفروشند و خریداران آن را تبدیل به کارخانه و کارگاه نمایند اکنون پس از اطلاع از وقفی بودن زمین، تکلیف چیست؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان زمین وقفی را برای مسجد اجاره کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کسی که از میقات اهل مدینه می‌گذرد، حتماً باید داخل مسجد شجره مُحرم شود یا بیرون مسجد کافی است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا می توان در زمین های وقفی مصلّی یا حسینیه ساخت؟
- [آیت الله بهجت] آیا جایز است زمین وقفی را اجاره کنند و مسجد بسازند؟
- [آیت الله خامنه ای] زمین موقوفه ای وجود دارد که دارای راهی است که فقط برای عبور چارپایان مناسب است و در حال حاضر به سبب ساخت و ساز خانه در کنار آن باید راه مزبور توسعه پیدا کند، آیا توسعه آن از دو طرف به طوری که به مقدار مساوی از زمین وقفی و املاک شخصی را در بر بگیرد جایز است؟ و بر فرض عدم جواز، آیا جایز است برای توسعه راه، آن مقدار از زمین وقفی از متولّی آن اجاره شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا جایز است زمین وقفی را اجاره کنند و مسجد قرار دهند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر وقفی بودن زمین محرز باشد ولی جهت وقف معلوم نباشد، ساکنین و زراعت کنندگان در آن زمین چه تکلیفی دارند؟
- [سایر] آیا روایتی به این مضمون داریم که حضرت جبرئیل(ع) چند بار به زمین میآیند و هر بار چیزی را می‌برند و در یکی از این مرتبهها میآیند و غیرت را می‌برند؟ سند روایت؟ معنای این روایت چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مردی بمیرد واولاد نداشته باشد، چهار یک مال او را زن وبقیّه را ورثه دیگر می‌برند و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال را زن وبقیّه را ورثه دیگر می‌برند و زن از همه اموال منقول ارث میبرد ولی از زمین و قیمت آن ارث نمیبرد. چه آن زمین خالی باشد یا مشغول به بنأ و درخت و زراعت ومانند اینها باشد; امّا از قیمت هوایی مانند بنا و درخت و چوب و آلات به جز زمین ارث میبرد. وارث قیمت اینها را باید بدهد.
- تیمّم در فضای غصبی باطل است، پس اگر در ملک خود دستها را به زمین بزند و بیاجازه داخل ملک دیگری شود ودستها را به پیشانی بکشد، تیمّم او باطل میباشد.
- اگر آفتابهای را که ته آن سوراخ است روی زمین نجس بگذارند چنانچه آب طوری زیر آن جمع گردد و تدافع بین آب آفتابه وآب زیر آن نباشد که با آب آفتابه یکی حساب شود، آب آفتابه نجس میشود، و اگر آب بر زمین جاری شود یا فرو رود،در صورتی که سوراخ آن هم به زمین نجس متصل باشد، نجس نمیشود و اگر سوراخ آن به زمین نجس متّصل نباشد و آب زیر آفتابه هم با آب داخل آن یکی حساب نشود باز آب آفتابه نجس نمیشود.
- اگر بعد از قرارداد مزارعه، مالک یا زارع بمیرد، مزارعه به هم نمیخورد و وارث ایشان به جای آنان میباشند، ولی اگر زارع بمیرد و شرط کرده باشند که خود زارع زراعت را انجام دهد، مزارعه به هم میخورد و چنانچه زراعت نمایان شده باشد، باید سهم او را به ورثهاش بدهند و حقوق دیگری هم که زارع داشته ورثه او ارث می‌برند، ولی میتوانند مالک را مجبور کنند که زراعت در زمین باقی بماند و اجرت آن را بدهد در صورتی که ماندن زراعت به صاحب زمین ضرر نرساند.
- نجس کردن زمین وسقف وبام وطرف داخل دیوار مسجد، حرام است و هر کس بفهمد که نجس شده است باید فوراً نجاست آن را برطرف کند، وهمچنین طرف بیرون دیوار مسجد را هم بنابر احتیاط، نجس نکنند و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمایند.
- فیل وخرس وبوزینه وموش وحیواناتی که مانند مار وسوسمار در داخل زمین زندگی میکنند، اگر خون جهنده داشته باشند و به خودی خود بمیرند نجساند، وامّا اگر سر آنها را ببرند یا آنها را شکار نمایند پاک نمیشوند وپوست آنها را نمیشوداستفاده نمود.
- اگر زن پیش از ده روز پاک شود، واحتمال دهد که در باطن خون هست، باید قدری پنبه داخل فرج نماید وکمی صبر کند وبیرون آورد، پس اگر پاک بود، غسل کند وعبادتهای خود را بجا آورد و اگر پاک نبود اگرچه به آب زرد رنگیهم آلوده باشد، چنانچه در حیض عادت ندارد، یاعادت او ده روز است، باید صبر کند که اگر پیش از ده روز پاک شد، غسل کند و اگر سر ده روز پاک شد، یاخون او از ده گذشت، سر ده روز غسل نماید و اگر عادتش کمتر از ده روز است، در صورتی که بداند پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز پاک میشود، نباید غسل کند، و اگر احتمال دهد خون او از ده روز می‌گذرد احتیاط واجب آن است که استظهار نماید بترک عبادت تا وقتی که ظن پیدا کند که خون از ده روز می‌گذرد، پس اگر پیش از تمام شدن ده روز یا سر ده روز از خون پاک شد، تمامش حیض است و اگر از ده روز گذشت، باید عادت خود را حیض وبقیّه را استحاضه قرار دهد وعبادتهایی را که بعد از روزهای عادت بجا نیاورده قضا نماید.
- قبرستانهای مسلمانها اگر در مسیر خیابان قرار گیرد چنانچه زمین آن قبرستان ملک کسی بوده باشد آن حکم املاک شخصی است که قبلاً گفته شد و اگر وقف کرده باشند، حکم آن نیز گفته شد واین در صورتی است که عبور ومرور از آن زمینها موجب هتک و بیحرمتی به مردههای مسلمانان نشود و اگر راه قرار دادن وعبور از آنها موجب هتک بوده باشد عبور از آنها جائز نیست. و اگر نه ملک کسی بوده ونه وقف میباشد زمین بایر وبدون مالک بوده قبرستان شده است،درصورتی که هتکبهمردهها نشود،تصرّف در آنها جائزاست. واز اینجا حکم مصالح باقیمانده از آنها بعد از خرابی معلوم میگردد که در فرض اوّل تصرّف در آنها وخرید وفروش آنها بدون اجازه مالک جائز نیست و در صورت دوم تصرّف در آنها احتیاج به اجازه متولی وقف دارد وپول آنچه فروخته شود، باید مصرف نزدیکترین قبرستان بشود و در فرض سوم بدون احتیاج به اجازه کسی تصرّف در آنها جائز است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] زمین خاکی که آب روی آن جاری نمی شود یا فرو نمی رود، اگر نجس شود با آب قلیل پاک نمی گردد ولی اگر با پارچه پاکی آب را جمع کند، دوباره آب بریزد پاک می شود. ولی زمینی که روی آن شن یا ریگ باشد، چون آبی که روی آن می ریزند از آن جدا شده و در شن و ریگ فرو می رود، با آب قلیل پاک می شود، اما زیر ریگها نجس می ماند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زمینی را با آب قلیل آب بکشند اگر از شن یا ریگ باشد و غساله یعنی آب باقیمانده در آن فرو رود پاک است، اما ریگهای زیر آن زمین نجس می شود. همچنین اگر سراشیبی داشته باشد آب از آن بگذرد پاک می گردد، اما اگر غساله روی زمین بماند نجس است، مگر با وسیله ای آن را جمع کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زمینی را با آب قلیل آب بکشند اگر از شن یا ریگ باشد و غساله یعنی آب باقیمانده در آن فرو رود پاک است، اما ریگهای زیر آن زمین نجس می شود. همچنین اگر سراشیبی داشته باشد آب از آن بگذرد پاک می گردد، اما اگر غساله روی زمین بماند نجس است، مگر با وسیله ای آن را جمع کنند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مردی بمیرد و فرزند نداشته باشد، 14 مال او را زن و بقیّه را ورثه دیگر می‌برند و اگر از آن زن یا از زن دیگر فرزند داشته باشد، 18 مال را زن و بقیّه را ورثه دیگر می‌برند و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد، نه از خود زمین و نه از قیمت آن و از ساختمان و زراعت و درختان و چیزهای دیگر که بر روی زمین استقرار دارد ارث میبرد ولی ورثه دیگر میتوانند این چیزها را قیمت کرده و سهم زن را از قیمت آنها بپردازند و زن باید آن را بپذیرد.
- [آیت الله خوئی] اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد چهار یک مال او را زن و بقیه را ورثة دیگر می‌برند. و اگر از آن زن یا از زن دیگر اولاد داشته باشد هشت یک مال را زن و بقیه را ورثة دیگر می‌برند، و زن از زمین خانه و باغ و زراعت و زمینهای دیگر ارث نمیبرد نه از خود زمین و نه از قیمت آن و نیز از خود هوائی خانه مانند بنا و درخت ارث نمیبرد، ولی از قیمت آنها ارث میبرد و همچنین است درخت و زراعت و ساختمانی که در زمین باغ و زراعت و زمینهای دیگر است.
- [آیت الله نوری همدانی] تیمم در فضای غصبی باطل نیست ، پس اگر در ملک خود ، دستها را به زمین بزند و بی اجازه داخل ملک داخل ملک دیگری شود و دستها را به پیشانی بکشد ، تیمم او باطل نمی شود .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به خاطر مانعی مثلاً وجود ابر یا غبار، در اول وقت نماز به داخل شدن وقت اطمینان شخصی یا نوعی حاصل نشود، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را به تأخیر انداخت تا اطمینان شخصی یا نوعی پیدا شود، یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند؛ به ویژه در مواردی که نسبت به شناختن وقت مانع شخصی وجود داشته باشد، مثلاً به واسطه نابینایی یا بودن در زندان نتواند در اول وقت نماز به داخل شدن وقت، اطمینان کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر آفتابه ای را که ته آن سوراخ است روی زمین نجس بگذارند چنانچه آب طوری زیر آن جمع گردد که با آب آفتابه یکی حساب شود، آب آفتابه نجس می شود، و اگر سوراخ آن به زمین نجس متّصل نباشد و آب زیر آفتابه با آب داخل آن یکی حساب نشود آب داخل آفتابه نجس نمی شود.
- [آیت الله سیستانی] اگر کمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل نمیشود. ولی در شخصی که ختنهگاه ندارد، اگر کمتر از مقدار ختنهگاه داخل شود نیز روزهاش باطل میشود.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه ظرفی را که ته آن سوراخ است روی زمین نجسی بگذارند چنانچه آب با فشار از آن خارج شود داخل ظرف نجس نمیشود.