جدا کردن
به پیوند و ارتباط چیزى یا کسى را با چیزى یا کسى دیگر از میان بردن جدا کردن می گویند که عنوان یاد شده در بابهاى صلات، زکات، خمس، نکاح، صید و ذباحه و شهادات به کار رفته است.
شخصی وصیّت به ثلث کرده امّا از بین املاک معیّن نکرده اکنون به چه صورت ثلث را جدا کنند و حال آنکه نسبت به تمام اموال مشاع است و اگر در میان ورثه صغیر باشد کیفیت جدا کردن ثلث چه موقع است؟
در تمامی اموال، ثلث را شریک است و باید تمامی اموال به قیمت تبدیل شود آنگاه ثلث معیّن و جدا شود.
در تمامی اموال، ثلث را شریک است و باید تمامی اموال به قیمت تبدیل شود آنگاه ثلث معیّن و جدا شود.
عنوان سوال:
شخصی وصیّت به ثلث کرده امّا از بین املاک معیّن نکرده اکنون به چه صورت ثلث را جدا کنند و حال آنکه نسبت به تمام اموال مشاع است و اگر در میان ورثه صغیر باشد کیفیت جدا کردن ثلث چه موقع است؟
پاسخ:
در تمامی اموال، ثلث را شریک است و باید تمامی اموال به قیمت تبدیل شود آنگاه ثلث معیّن و جدا شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی اراده رفتن حجّ دارد و وصیّت کرده که اگر از حجّ بیت اللّه الحرام برنگشتم املاک من وقف باشد و مصارف آن را هم معیّن کرده خواهشمند است بفرمائید که چنین وصیتی نافذ است یا خیر و وصیّ میتواند در صورتی که موصی از حجّ برنگشت به وصیت او عمل نماید یا خیر و املاک موقوفه را هم به قبض موقوف علیهم نداده است؟
- پدری صلح نامهای تنظیم کرده و همه مایملک خود را به ورثه ذکور مصالحه نموده و حقّ فسخ را برای خود در صلح نامه محفوظ داشته است سپس وصیّت نامهای نوشت و بیش از ثلث اموال خود را برای ورثه ذکور در غیاب ورثه مؤنث وقف خاصّ نمود، اکنون ورثه اناث به بیشتر از ثلث اعتراض دارند، بفرمائید آیا صلح نامه به قوّت خود باقی است یا خیر و آیا وصیّتی که بعد از صلح نوشته آن را به هم میزند و تصرّف ورثه ذکور بر ثلث بدون رضایت اناث جایز است یا خیر؟
- شخصی وصیّت نموده مقداری از ثلث را به فروش رسانده برایم قرائت قرآن و عزاداری در مسجد صرف کنید، ثلث اموال را پس از قیمت گذاری میخواهند به وصیّ بفروشند، با توجّه به این که میّت به وصیّ اجازه تصرّف در ثلث را داده، آیا باید به قیمت همان زمان فروخت یا قیمت فعلی؟
- شخصی وصیّت کرده تا پنج سال محصول ثلث مالش صرف خیرات گردد و بعد از آن وقف امام حسین 7 باشد آیا این وصیّت صحیح است؟
- شخصی وصیّت میکند که پس از مرگ من به اولاد اناث مطابق ذکور ارث بدهید آیا این وصیّت که از ثلث داده شود صحیح است یا باطل؟
- شخصی دارای یک پسر است، وصیّت کرده منزل متعلّق به اوست و تا مادر زنده است همراه او باشد و از طرفی خواهران نیز شهادت میدهند که پدرشان میگفت منزل متعلّق به پسر است، آیا خانه جز اموال پسر است یا این که باید جز ثلث اموال پدر حساب کرد؟
- اگر شخصی وصیّت کرد و شخصی را بعنوان وصیّ معیّن نمود که کارهای میّت تحت نظر او انجام گردد ولی ورثه و یا ناظر بدون اجازه وصیّ اقدام به انجام وصیّت کنند آیا اقدام بدون رضایت وصیّ جایز است و آیا ضمان دارد یا خیر؟
- شخصی وصیّت کرده بطور مطلق که ثلث مالش را برایش خرج کنند، حال آن را باید در چه مصارفی رساند؟
- اگر پدر وصیّت کرده تا زمانی که همسرش (مادرم) در قید حیات است حقّ فروش منزل را ندارید آیا این وصیّت نافذ است و نماز خواندن ورثه یا دیگران در این منزل در صورتی که بعضی از ورثه نسبت به این وصیّت معترض هستند چگونه است؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث من که 100 نخل خرما است صرف خیرات گردد، اگر ثلث او به حدّ نصاب برسد آیا بر وصیّ واجب است زکات آن را بدهد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی به صورت شفاهی وصیّ و ناظری برای خود مشخّص نموده، امّا وصیّت نامه کتبی ندارد. آیا اموال او ثلث میشود؟ اگر ثلث نمیشود، آیا ورثه میتوانند برای ذخیره اخروی پدر، بخشی از اموال را ثلث قرار دهند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تصرّفاتی که در مرض منجر موت نسبت به اموال و املاک توسط میت انجام شده از اصل مال او حساب میشود یا از ثلث؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت به ثلث کرده ولی معلوم نکرده ثلث را از پول نقد او بدهند، آیا ورثه و وصی می توانند ثلث را از اموال منقول میت بپردازند و در نتیجه سهم الارث همسر کمتر می شود یا باید از مجموع اموال بپردازند؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر شخصی مصرفی را معین کند که از ثلث مالش بیشتر باشد و پیش از مردن او ورثه اجازه بدهند که وصیت عملی شود، آیا بعد از مردن ورثه میتوانند از اذن خود برگردند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت کرده که ثلث اموالش در امور خیر مصرف شود، لکن حدود دو سال است که ورثه با همدیگر اختلاف دارند که چه کسی این اموال را خرج نماید. حال وظیفه چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی نماز و روزه قضا دارد و وصیت کرده که آنها را از ثلث اموالش به جا آورند و ثلث اموال هم برای این امر کفایت میکند. به این ترتیب، آیا پس از مردن این شخص، پسر بزرگترش باز هم وظیفهای نسبت به نماز و روزههای قضای او دارد یا خیر؟ اگر ورثه به وصیت او عمل نکنند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی ثلث اموالش را برای خودش وصیّت کرده و در حاشیه وصیّت نامه خود قید کرده است که خانه موجود در باغ برای تأمین مخارج ثلث است و وصی باید بعد از گذشت بیست سال از وفات او، آن را بفروشد و پول آن را برای او مصرف نماید. آیا ثلث باید از همه ترکه اعم از خانه و اموال دیگر محاسبه شود تا در صورتی که قیمت خانه کمتر از مقدار ثلث باشد، از سایر اموال میّت تکمیل شود، یا آنکه ثلث، فقط خانه است و اموال دیگری از ورثه به عنوان ثلث گرفته نمی شود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت نموده که ثلث اموال را به فرزندانش که درطریق تحصیل باشند بدهند و سپس به اولادی که فقیر است بدهند اگر فرزندان آن مرحوم در طریق تحصیل و یا فقیر نباشند ثلث اموال چگونه تقسیم می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] تصرف در اموال میّت نسبت به سهم صغیر
- [آیت الله سیستانی] وضعیت وصیت ما زاد بر ثلث میتی که فرزند صغیر دارد آیا نافذ میباشد یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وصیّت کند که بدهی او را بدهند وبرای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبّی هم انجام دهند، چنانچه وصیّت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند و اگر چیزی زیاد آمد ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبّی که معیّن کرده برسانند و در صورتی که ثلث کافی نباشد پس اگر ورثه اجازه بدهند، باید وصیّت او عملی شود و اگر اجازه ندهند، باید نماز وروزه او را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد به مصرف کار مستحبّی که معیّن کرده برسانند.
- اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد و پیش از مردن او ورثه اجازه بدهند که وصیّت او عملی شود، بعد از مردن او نمیتوانند از اجازه خود برگردند.
- اگر اجیر پیش از تمام کردن نمازهای میّت بمیرد وخودش هم نماز قضا داشته باشد، باید از مال او برای نمازهایی که اجیر بود دیگری را اجیر نمایند در صورتی که شرط نکرده باشند مباشرت خودش والاّ اجاره باطل میشود نسبت به مابقی، و اگر چیزی زیاد آمد، در صورتی که وصیّت کرده باشد و ورثه اجازه بدهند، برای تمام نمازهای او اجیر بگیرند، و اگر اجازه ندهند ثلث آن را به مصرف نماز خودش برسانند بلکه اگر اجازه هم بدهند میشود از ثلث مال، اجیر گرفت مگر آن که خودش وصیّت کردهباشد که از اصل مال گرفته شود که در مازاد از ثلث بستگیبه اجازه ورثه دارد.
- اگر مال میّت از بدهی وحجّ واجب و حقوقی که مثل خمس و زکاْ و مظالم بر او واجب است زیاد بیاید، چنانچه وصیّت کرده باشد که ثلث یا مقداری از ثلث را به مصرفی برسانند، باید به وصیّت او عمل کنند و اگر وصیّت نکرده باشد، آنچه میماند مال ورثه است.
- اگر کسی وصیّت کرده باشد که مقدار مستحبّ کفن را که در دو مسأله قبل گفته شد، از ثلث مال او بردارند، یا وصیّت کرده باشد ثلث مال را به مصرف خود او برسانند ولی مصرف آن رامعیّن نکرده باشد، یا فقط مصرف مقداریاز آن را معیّن کرده باشد، میتوانند مقدار مستحبّ کفن را از ثلث مال او بردارند.
- اگر کسی در مرضی که به آن مرض میمیرد، مقداری از مالش را به کسی ببخشد بخشیدن او از اصل مال حساب میشود پس اگر زیادتر از ثلث باشد بستگی به اجازه ورثه ندارد، و اگر وصیّت کند که بعد از مردن او مقداری به کسیبدهند، چنانچه این مقدار بیشتر از ثلث نباشد یا اگر بیشتر است ورثه اجازه بدهند که گفته او عملی شود، باید به آنچه گفته شد عمل کنند و اگر این مقدار بیشتر از ثلث باشد وورثه هم اجازه ندهند، باید به مقدار ثلث به کسی که وصیّت برای او کرده بدهند.
- اگر وصیّت کند که از ثلث مال او خمس وزکاْ یا بدهی دیگر او را بدهند وبرای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبّی هم مثل اطعام به فقرا انجام دهند، باید اوّل بدهی او را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و اگر از آن هم زیاد آمد به مصرف کار مستحبّی که معیّن کرده برسانند و چنانچه ثلث مال او فقط به اندازه بدهی او باشد، ورثه هم اجازه ندهند که بیشتر ازثلث مال مصرف شود، وصیّت برای نماز و روزه و کارهای مستحبّی باطل است.
- اگر انسان از وصیّت خود برگردد مثلاً بگوید ثلث مالش را به کسیبدهند، بعد بگوید به او ندهند وصیّت باطل میشود و اگر وصیّت خود را تغییر دهد مثل آن که قیّمی برای بچههای خود معیّن کند بعد دیگری را بهجای او قیّم نماید، وصیّت اوّلش باطل میشود و باید به وصیّت دوم او عمل نمایند.
- اگر میّت وصیّت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند وبخواهند از اصل مال بردارند، احتیاط واجب آن است که مقدار واجب کفن را به ارزانترین قیمتی که ممکن است تهیّه نمایند ولی اگر کسانی از ورثه که بالغ هستند اجازه بدهند که از سهم آنان بردارند، مقداری را که اجازه دادهاند، از سهم آنان میشود برداشت.
- اگر در مرضی که به آن مرض میمیرد، بگوید مقداری به کسیبدهکارم، چنانچه متهم باشد که برای ضرر زدن به ورثه گفته است، باید مقداری را که معیّن کرده از ثلث او بدهند و اگر متهم نباشد و کسی هم منکر گفته او نشود، باید از اصل مالش بدهند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] مقصود از ثلث مال که وصیت در آن نافذ است، ثلث مال در وقت وفات وصیتکننده است، پس اگر در اثر نقصان اموال، مقدار ثلث اموالش در وقت وفات کمتر از زمان وصیت شده باشد، وصیت او در ثلث اموال موجود، نافذ است.
- [آیت الله بهجت] اگر کسی در مرضی که به آن مرض میمیرد، مقداری از مالش را به شخصی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به شخصی دیگر بدهند، آنچه را که در حال زندگی بخشیده، از اصل مال است و احتیاج به اذن ورثه ندارد، و چیزی را که وصیت کرده، اگر به مقدار ثلث میراث یا کمتر باشد، وصیت نافذ است و اگر زیادتر از ثلث باشد، زیادی آن احتیاج به اذن ورثه دارد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده ، از ثلث مال او بیشتر باشد وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند ، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیّت را اجازه داده اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست . اگر مدّتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند صحیح است و اگر بعضی از ورثه اجازه و بعضی ردّ نمایند وصیّت در حِصّه آنهائی که اجازه نموده اند صحیح و نافذ است .
- [آیت الله خوئی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند که معلوم شود وصیت را اجازه نمودهاند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند، صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیت فقط در حصة آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مصرفی را که میت معین کرده؛ از ثلث مال او بیشتر باشد؛ وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند که معلوم شود وصیت را اجازه نموده اند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی رد نمایند وصیت در حصه آنهائی که اجازه نموده اند صحیح و نافذ است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر نوشته ای به امضا یا مهر میت ببینند، چنان چه مقصود او را بفهماند، و معلوم باشد که برای وصیت کردن نوشته، بنابر احتیاط لازم باید تا مقدار ثلث مطابق آن عمل کند. ولی نسبت به سهم صغیر این احتیاط خلاف احتیاط است، لکن بعد از بلوغ تا مقدار ثلث، این احتیاط را ترک نکنند. بلکه اگر بدانند مقصودش وصیت کردن نبوده و چیزهایی را نوشته است که بعداً مطابق آن وصیت کند. احتیاط واجب آن است که به آن عمل نمایند و نسبت به سهم صغیر احتیاط مراعات شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مصرفی را که میّت معیّن کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیّت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند یا با سکوت آنها معلوم شود وصیّت را اجازه نمودهاند و تنها راضی بودن آنها کافی نیست و اگر مدّتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی ردّ نمایند، وصیّت فقط در سهم آنهایی که اجازه نمودهاند صحیح و نافذ است. لازم به توضیح است که در مورد هر وارث باید دید که آیا مقداری که به وسیله وصیّت از سهم الارث وی کم میشود از ثلث سهم او بیشتر است یا خیر؟ و در صورت اوّل اجازه وی در نافذبودن وصیّت شرط است. بنابراین اگر شخصی زمینی داشته باشد و وصیّت کند که تمام یا قسمتی از آن را به مصرف برسانند، چون زن از زمین ارث نمیبرد، نظر وی در این وصیّت نقشی ندارد و اگر مرد 3 میلیون تومان پول داشته باشد و زمینی داشته باشد که 3 میلیون تومان میارزد، اگر وصیّت کند که دو میلیون از پول وی را به مصرفی برسانند، در اینجا نسبت به سهم دیگر ورثه وصیّت به اندازه ثلث است ولی نسبت به سهم همسر، وصیّت بیشتر از ثلث میباشد و باید تنها نظر وی را نسبت به بیشتر از ثلث جلب نمود و همین طور اگر نسبت به چیزهایی که پس از مرگ پدر به پسر بزرگتر میرسد و در مسأله 2794 گفته خواهد شد وصیّتی کند، تنها نظر پسر بزرگتر در مقدار بیشتر از ثلث تأثیر دارد.
- [آیت الله بروجردی] اگر مصرفی را که میت معین کرده از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیت را اجازه دادهاند و تنها راضی بودن آنان کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه اعتراض نکنند یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیت را اجازه داده اند. و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مصرفی را که میت معین کرده، از ثلث مال او بیشتر باشد، وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند، یا کاری کنند که معلوم شود عملی شدن وصیت را اجازه داده اند، و تنها راضی بودن آنان کافی نیست، و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه بدهند، صحیح است.