اموال
اَمْوال، اصطلاحی در فقه اسلامی که به مباحثی درباره جمع و خرج دارایی‌های عمومی می‌پردازد.
اگر اموال متوفّی هنگام فوت یک میلیون تومان بوده و پس از دو سال دو برابر یا بیشتر شده ثلث مالی را که وصیّت کرده برایش خرج کنیم بر کدامیک از دو مبنای فوق باید عمل شود؟
اگر ثلث آن از اعیان و املاک باشد تا تبدیل به نقد نشده ثلث میّت به قیمت روز حساب می‌شود و الاّ ثلث همان مقداری را که هنگام فوت بوده باید عمل کرد.
اگر ثلث آن از اعیان و املاک باشد تا تبدیل به نقد نشده ثلث میّت به قیمت روز حساب می‌شود و الاّ ثلث همان مقداری را که هنگام فوت بوده باید عمل کرد.
عنوان سوال:
اگر اموال متوفّی هنگام فوت یک میلیون تومان بوده و پس از دو سال دو برابر یا بیشتر شده ثلث مالی را که وصیّت کرده برایش خرج کنیم بر کدامیک از دو مبنای فوق باید عمل شود؟
پاسخ:
اگر ثلث آن از اعیان و املاک باشد تا تبدیل به نقد نشده ثلث میّت به قیمت روز حساب می‌شود و الاّ ثلث همان مقداری را که هنگام فوت بوده باید عمل کرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی وصیّت کرده بطور مطلق که ثلث مالش را برایش خرج کنند، حال آن را باید در چه مصارفی رساند؟
- چنانچه شخص متوفّی دارای فرزندان کوچک باشد، آیا می‌شود باقی مانده ثلثی را که وصیّت نموده برایش خرج شود، به فرزندان او داد؟
- اگر میّت وصیّت کرده ثلث مالش را برایش خرج کنند حالا جز خانهای که زن و بچّههای کوچکش نشستهاند چیز دیگری ندارند، آیا وصیّ میتواند برای انجام وصیّت خانه را برای اخراج ثلث بفروشد؟
- شخصی وصیّت کرده که ثلث مالش را خرج کتابخانهای در کربلا نمایند، حال که دسترسی ممکن نیست، آیا جایز است آن را خرج کتابخانهای در ایران نمایند؟
- اموال میّت را اگر حساب سال نداشته، آیا از کلّ تخمیس میکنند یا از ثلث؟
- شخصی وصیّت کرده تمام اموال من بعد از فوتم متعلق به فرزند بزرگم باشد و ورّاث دیگر هم امضاء کردند حالا بعد از فوت اعتراض کردهاند تکلیف چیست و در صورتی که بقیّه ورّاث خبر نداشته باشند و بعد از فوت متوجّه شوند تکلیف چیست آیا برای انتقال تمام اموال به فرزند بزرگ میتواند در زمان حیات خود با ده هزار تومان مصالحه کند آیا شرعاصحیح است یا نه در این صورت آیا بقیّه حقّ دارند یا خیر؟
- شخصی وصیّت کرده تا پنج سال محصول ثلث مالش صرف خیرات گردد و بعد از آن وقف امام حسین 7 باشد آیا این وصیّت صحیح است؟
- شخصی وصیّت کرده که وصیّ مختار است هر چه صلاح دانست در مورد ثلث تصمیم بگیرد، وصیّ هم ملکی خریده و وقف نموده تا از منافع آن برای متوفّی خیرات و مبرّات بفرستد، آیا صحیح است؟
- شخصی وصیّت نموده مقداری از ثلث را به فروش رسانده برایم قرائت قرآن و عزاداری در مسجد صرف کنید، ثلث اموال را پس از قیمت گذاری میخواهند به وصیّ بفروشند، با توجّه به این که میّت به وصیّ اجازه تصرّف در ثلث را داده، آیا باید به قیمت همان زمان فروخت یا قیمت فعلی؟
- شخصی وصیّت به ثلث کرده امّا از بین املاک معیّن نکرده اکنون به چه صورت ثلث را جدا کنند و حال آنکه نسبت به تمام اموال مشاع است و اگر در میان ورثه صغیر باشد کیفیت جدا کردن ثلث چه موقع است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی ده سال پیش وصیت کرده که پنجاه هزار تومان در مجلس ختم من خرج کنید که این وصیّت 10 سال قبل از فوت ایشان بوده و پنجاه هزار تومان آن زمان نقد نبوده ولی اموالی داشته که میتوانسته بفروشد و پنجاه هزار تومان را نقد کند، آیا الان همان پنجاه هزار تومان 10 سال قبل را باید خرج کرد؟ یا اینکه باید ارزش پنجاه هزار تومان 10 سال قبل را حساب کرد؟ با اینکه ایشان صغیر هم دارد؟
- [آیت الله خوئی] زید فوت نموده وصیت کرده از ثلث مبلغ معین را بعد از فوت برایش خرج کنند و معین نکرده که در چه راهی مصرف شود، میّت نام برده نماز و روزه قضایی هم دارد که بر پسر بزرگتر واجب است، حال پسر بزرگتر میخواهد نماز و روزه پدر را از همین ثلث، اجیر بگیرد، جایز است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت کرده که ثلث اموالش در امور خیر مصرف شود، لکن حدود دو سال است که ورثه با همدیگر اختلاف دارند که چه کسی این اموال را خرج نماید. حال وظیفه چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی عیالش را وصی خود قرار داده که ثلث اموال او را در امور خیریه مصرف کند، ولی اولادش که دو پسر و چهار دختر هستند راضی نشدند که مادرشان ثلث اموال مزبوره را در امور خیریه خرج کند. از طرفی مقداری پول که شخصی به متوفی مدیون بوده، به عیالش داده است. دراین صورت عیال متوفی آیا می تواند این پول را به فرزندان متوفی ندهد و در راه شوهرش عوض ثلث که اولادش مانع شدند، در امور خیریه خرج نماید یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در وصیت نامه برای مصرف ثلث مواردی لیست شده باشد اما بعد از عمل به وصیت مقداری از ثلث اموال متوفی زیاد آمده است. آیا مازاد ثلث متعلق به وراث است یا حاکم شرع یا اینکه باید در خیرات صرف شود؟
- [آیت الله بهجت] شخصی وصیّت کرده که ثلث اموال اینجانب را در بهترین مواردی که از قرآن و سنّت استفاده می شود و بهتر از آن مورد وجود ندارد خرج کنید. نظر مبارک را در این خصوص بیان فرمایید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی به صورت شفاهی وصیّ و ناظری برای خود مشخّص نموده، امّا وصیّت نامه کتبی ندارد. آیا اموال او ثلث می‌شود؟ اگر ثلث نمیشود، آیا ورثه میتوانند برای ذخیره اخروی پدر، بخشی از اموال را ثلث قرار دهند؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی ثلث اموالش را برای خودش وصیّت کرده و در حاشیه وصیّت نامه خود قید کرده است که خانه موجود در باغ برای تأمین مخارج ثلث است و وصی باید بعد از گذشت بیست سال از وفات او، آن را بفروشد و پول آن را برای او مصرف نماید. آیا ثلث باید از همه ترکه اعم از خانه و اموال دیگر محاسبه شود تا در صورتی که قیمت خانه کمتر از مقدار ثلث باشد، از سایر اموال میّت تکمیل شود، یا آنکه ثلث، فقط خانه است و اموال دیگری از ورثه به عنوان ثلث گرفته نمی شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت کرده که ثلث اموال او را بمصرف خاصی برسانند و ملکی را برای این منظور معین کرده و پس از مدتی از دنیا رفته است. اکنون ملکی را که معین کرده اگر نسبت به موقع وصیت سنجیده شود نصف ترکه بوده، و اگر نسبت به حین فوت حساب شود ثلث ترکه می باشد. مستدعی است بفرمایید وظیفه چیست؟
- [آیت الله سبحانی] موصی ثلث اموال خود را برای خود محفوظ نگهداشته و ضمن بر شمردن مصارف آن اظهار می دارد که مابقی ثلث را ورثه در بین خود قسمت کنند آیا این تقسیم نیز بر مبنای للذکر مثل حظ الانیین خواهد بود؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زن از قیمت اموال غیر منقول در حال فوت متوفی ارث میبرد بنابر این اگر بعد از فوت میت اموال افزایش قیمت داشت زن از قیمت افزوده شده ارث نمیبرد همانطور که از سایر نماءات و منافع ان ارث نمیبرد البته در صورت افزایش قیمت مصالحه با زن میت بسیار پسندیده است خصوصا اگر ندادن قیمت به جهت تاخیر ورثه صورت گرفته باشد.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه کسی وصیّتهای متعدد برای کارهای مختلف بنماید و نگفته باشد از ثلث بردارند باید واجبات مالی او را نظیر بدهی از اصل مال بردارند و واجبات بدنی او را نظیر نماز و روزه از ثلث مال بردارند و اگر ثلث زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند ولی اگر وصیّت کرده باشد که از ثلث بردارند باید اوّل واجبات مالی او را از ثلث بدهند و اگر زیاد آمد واجبات بدنی او را بدهند و اگر زیاد آمد به بقیه وصیّت عمل نمایند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر علاوه بر امور واجب نسبت به امور غیر واجب نیز وصیت کرده باشد و تصریح کرده باشد که تمام آن از ثلث پرداخت شود هر دو از ثلث پرداخت می شود و اگر تمام وصیت از ثلث بیشتر شود و ورثه راضی نباشند اول واجبات را انجام می دهند و آنچه از ثلث باقی می ماند صرف امور مستحب شود. و اگر تصریح نکرده باشد که از ثلث پرداخت شود اول واجبات مالی از اصل مال پرداخت می شود و بعد ثلث آنچه باقی مانده صرف امور مستحب مورد وصیت می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر کسی وصیت کرده باشد که مقدار مستحب کفن را که در دو مسالة قبل گفته شد ، از ثلث مال او بردارند ، یا وصیت کرده باشد ثلث مال را به مصرف خود او برسانند ولی مصرف آن را معین نکرده باشد یا فقط مصرف مقداری از آن را معین کرده باشد ، می توانند مقدار مستحب کفن را از ثلث سال مال او بردارند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] امور مالی واجبی که بر عهده متوفی است اعم از حق الناس و حق الله از اصل مال میت برداشته می شود. حج واجب و خمس و زکات و کفاره روزه یا نذر از واجبات مالی محسوب می شود و حق الله است و از اصل مال کسر می شود و بدهکاری و ردّ مظالم حق الناس است و از اصل مال کسر می شود و فرقی نمی کند که به این امور وصیت کرده باشد یا ورثه خودشان از آن اطلاع داشته باشند بنابراین حتی اگر وصیت هم نکرده باشد بر ورثه لازم است اول این امور را انجام دهند و اگر وصیت کرده باشند و تصریح کرده باشد که این امور را از ثلث او پرداخت کنند از ثلث محسوب می شود و اگر ثلث کافی نبود باید از بقیه مال پرداخت شود حتی اگر ورثه راضی نباشند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به واجبات مالی مثل خمس و زکات واجب و حج واجب یا بدهی خود وصیت کند، از اصل مال میت برداشته می شود مگر این که تصریح کند که این موارد را از ثلث بدهند که در این صورت از ثلث حساب می شود ولی اگر ثلث وافی به جمیع واجبات مالی نبود از اصل مال داده می شود تا تمام واجبات مالی اداء شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مالی را که وصیت کرده بیشتر از ثلث مال او باشد وصیت او در بیشتر از ثلث در صورتی صحیح است که ورثه حرفی بزنند یا کاری کنند که معلوم شود وصیت را اجازه نموده اند و تنها راضی بودن انها کافی نیست و اگر مدتی بعد از مردن او هم اجازه نمایند صحیح است و چنانچه بعضی از ورثه اجازه و بعضی اجازه ننمایند وصیت فقط در حصه انهایی که اجازه نموده اند نافذ است
- [آیت الله وحید خراسانی] مالی را که خرج سفر حج و زیارتهای دیگر می کند از مخارج سالی حساب می شود که در ان سال خرج کرده و اگر سفر او تا مقداری از سال بعد طول بکشد انچه در سال بعد از منافع سال قبل خرج می کند باید خمس ان را بدهد
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مسأله 2718 - اگر کسی در مرضی که به آن مرض می میرد؛ مقداری از مالش را به کسی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به کس دیگر بدهند؛ باید مالی را که بخشیده؛ از اصل ترکه خارج نمایند چنانکه در مسأله (2264) گذشت؛ ولی مالی را که وصیت کرده باید از ثلث خارج کنند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] انسان نمی تواند بیش از مقدار ثلث مال خود را وصیت کند، مگر این که ورثه اجازه دهند، خواه این اجازه قبل از فوت او باشد یا بعد از فوت و ورثه بعد از اجازه نمی توانند از حرف خود برگردند، خواه قبل از فوت اجازه داده باشند یا بعد از آن بنابر احتیاط واجب.