اوداج اربعه
اَوداج اَربع یعنی دو رگ گردن، با مری و حلقوم و از آن در باب صید و ذباحه سخن رفته است.
آیا رو به قبله بودن حیوان، هنگام قطع اوداج اربعه کافی است یا این که تا نزع روح باید رو به قبله باشد؟
فقط تا زمان قطع اوداج اربعه کفایت می‌کند.
فقط تا زمان قطع اوداج اربعه کفایت می‌کند.
عنوان سوال:
آیا رو به قبله بودن حیوان، هنگام قطع اوداج اربعه کافی است یا این که تا نزع روح باید رو به قبله باشد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- گوسفندی در حال خفه شدن است به دلیل نبودن چاقو صاحبش گردن آن را با بیل نیمه قطع می‌کند و شکّ دارد که آیا اوداج اربعه را قطع کرده یا خیر آیا حلال است یا خیر؟
- آیا تیمّم بر خاک کرات دیگر، جایز و کافی است؟
- آیا وقف با شیاع مفید علم و اطمینان و شهرت برای اثبات کافی است یا خیر؟
- حجاب در اسلام چگونه و به چه کیفیتی است آیا پوشیدن مانتو و مقنعه کافی است؟
- آیا باید شفاهااذن ولیّ را در مورد نماز میّت گرفت، یا رضایتی که از قرائن بدست میآید کافی است؟
- نگاه کردن خانمها به فیلمهای ورزشی که از تلویزیون پخش می‌شود در حالی که مردان پوشش کافی را ندارند چه حکمی دارد؟
- در غسل میّت اگر 20 لیتر آب خالص به اندازه یک گرده سدر و به اندازه یک گرده کافور باشد کافی است یا خیر؟
- شخصی متوجّه عنوان تقلید نبوده امّا مسئلهای که برایش پیش میآمده از رساله مجتهد وقت اخذ مینموده و عمل میکرده آیا این مقدار برای تحقق تقلید و بقاء پس از فوت او کافی است یا خیر؟
- مرد مقلّد مرجعی است که چند بار خواندن ایجاب و قبول را شرط میداند ولی زن مقلّد مجتهدی است که یکبار خواندن آن را کافی میداند چطور عمل شود؟
- در مورد توبه بفرمائید : الف - در مواردی که توبه مسقط حدّ است، آیا اظهار لفظ دالّ بر توبه از طرف مجرم برای سقوط حدّ کافی است یا باید عملی دالّ بر ثبوت توبه از او سر زده باشد؟ ب - در مواردی که توبه قبل از اقامه بیّنه، مسقط حدّ است، آیا ثبوت توبه قبل از بیّنه کافی است یا اظهار توبه عند الحاکم نیز باید قبل از بیّنه باشد؟ ج - آیا در توبه مسقط حدّ، احراز توبه لازم است یا در صورت شبهه توبه، نیز حاکم شرع میتواند با تمسّک به قاعده الحدود تدر بالشبهات، حدّ را اجراء نکند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از فری اوداج اربعه اگر گردن قربانی را در حالی که هنوز زنده است قطع نمود چه صورتی دارد
- [آیت الله بروجردی] هرگاه دیوانهای گوسفندی را ذبح کرد به طور شرعی، یعنی اَوداج اربعه آن را قطع کرد، آیا محکوم به حلّیّت است یا حرام است؟
- [آیت الله بهجت] ذبح با وسیله ی برقی و مکینه، با شرایط اسلام و ذکر اللّه و قطع اوداج و رو به قبله چه حکمی دارد؟
- [آیت الله بروجردی] در بعض جاها حیوان را از قبیل گوسفند و مرغ به اسم قربانی برای مریض میکشند به این نحو که بعد از قطع اَوداج و پیش از رفتن خون متعارف و خروج روح، شکم حیوان فوراً دریده و دل آن را بیرون میآورند، بیان فرمایید این عمل چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا قطع سر حیوان قبل از خروج روح جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر قصّاب اشتباهاً اوداج اربعه را بالاتر از حلقوم ببرد تکلیف ذبیحه بلحاظ میته بودن چیست؟
- [سایر] آیا حیوانات روح دارند و اگر پاسخ مثبت است پس از مرگ حیوان روح آنها به کجا می روند؟ آیا نظریه پل رنگین کمان صحیح است؟ خواهش می کنم اطلاعات کافی را در این مورد در اختیار من بگذارید.
- [آیت الله خامنه ای] آیا یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است؟
- [آیت الله سیستانی] آیاتسبیحات اربعه حتما باید سه بار گفته شود یا یک بار کافی است ؟
- [آیت الله بهجت] آیا استفاده از قبله نما برای تشخیص جهت قبله کافی است یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که میخواهد نماز بخواند، باید برای پیدا کردن قبله کوشش نماید، تا یقین کند که قبله کدام طرف است و یا بگمانی که ازمحراب مسجد مسلمانان یا قبرهای آنان یا از راههای دیگر پیدا می‌شود عمل نماید، حتّی اگر از گفته فاسق یا کافری که به واسطه قواعد علمی قبله را میشناسد گمان به قبله پیدا کند کافی است.
- سر بریدن حیوان پنج شرط دارد: اوّل - کسی که سر حیوان را میبرد چه مرد باشد چه زن، باید مسلمان باشد واظهار دشمنی با اهل بیت پیغمبر نکند وبچه مسلمان هم اگر ممیّز باشد یعنی خوب وبد را بفهمد میتواند سر حیوان را ببرد; دوم سر حیوان را با چیزی ببرند که از آهن باشد ولی چنانچه آهن پیدا نشود وطوری باشد که اگر سر حیوان را نبرند میمیرد، با چیز تیزی که چهار رگ آن را جدا کند مانند شیشه وسنگ تیز، می‌شود سر آن را برید; سوم - در موقع سر بریدن، محل بریدن وشکم حیوان رو به قبله باشد و کسی که میداند باید رو به قبله سر ببرد، اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند، حیوان حرام می‌شود ولی اگر فراموش کند یا مسأله را نداند یا قبله را اشتباه کند یا نداند قبله کدام طرف است یا نتواند حیوان را رو به قبله کند، اشکال ندارد; چهارم - وقتی میخواهد سر حیوان را ببرد یا کارد به گلویش بگذارد، به نیّت سر بریدن، نام خدا را ببرد وهمینقدر که بگوید بسم ا& کافی است و اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد، آن حیوان پاک نمیشود وگوشت آن هم حرام است ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد; پنجم - حیوان بعد از سر بریدن حرکت بکند، اگرچه مثلاً چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین زند و نیز احتیاط مستحبّ آن است که به اندازه معمول خون از بدن حیوان بیرون آید ولی اکتفأ به آن به تنهایی مشکل است در صورتی که علم به زنده بودن حیوان قبل از ذبح نداشته باشیم.
- در رکعت سوم و چهارم نماز میتواند فقط یک حمد بخواند، یا بنابر احتیاط مستحبّ سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید، که سه مرتبه بگوید: )سُبْحانَ اللّهِ وَالحَمْدُ لِلّهِ وَلا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ وَاللّهُ أکْبَر(، اگرچه یک مرتبه کافی است و میتواند در یک رکعت حمد و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر آن است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
- اگر فطره را از چیز معیوب بدهد کافی نیست.
- چند چیز در کشتن حیوانات مکروه است: اوّل آن که کارد پشت حلقوم فرو کنند و به طرف جلو بیاورند که حلقوم از پشت آن بریده شود; دوم بنابر احتیاط واجب نباید پیش از بیرون آمدن روح، سر حیوان را از بدنش جدا کنند اگرچه خوردن آن اشکال ندارد ولی اگر از روی غفلت یا به واسطه تیز بودن کارد بیاختیار سر حیوان جدا شد، اشکال ندارد; سوم بنابر احتیاط واجب نباید پیش از بیرون آمدن روح، پوست حیوان را بکنند; چهارم بنابر احتیاط واجب نباید پیش از آن که روح از بدن حیوان بیرون رود، مغز حرام او را که در تیره پشت است ببرند; پنجم در جایی حیوان را بکشند که حیوان دیگری آن را ببیند; ششم در شب یا پیش از ظهر روز جمعه سر حیوان را ببرند ولی در صورت احتیاج عیبی ندارد; هفتم خود انسان چهارپایی را که پرورش داده است بکشد.
- اگر چیزی را که روح دارد از حیوان زنده جدا نمایند، مثلاً دنبه یا مقداری گوشت از گوسفند زنده ببرند، نجس وحرام می‌باشد.
- اگر چند میّت را مسّ کند یا یک میّت را چند بار مسّ نماید، یک غسل کافی است.
- اگر چند غسل بر کسی مستحبّ باشد و به نیّت همه یک غسل بجا آورد کافی است.
- اذان واقامه نماز جماعت را باید مرد بگوید ولی در جماعت زنان، اگر زن اذان واقامه بگوید کافی است.
- اگر زن کافره بمیرد وبچه در شکم او مرده باشد، یا هنوز روح به بدن او داخل نشده باشد، چنانچه پدر بچه مسلمان باشد، باید زن را در قبر به پهلویچپ پشت به قبله بخوابانند که روی بچه به طرف قبله باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم (مجرای نفس) و مری (مجرای غذا) و دو شاهرگ را که در دو طرف حلقوم است که به آنها اَوداج اربعه (چهار رگ) گفته می‌شود، از پایین برآمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند و اگر آنها را ّّ بشکافند کافی نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . دستور سر بریدن حیوان آن است که حلقوم (مجرای نفس) و مری (مجرای غذا) و دو شاهرگ را که در دو طرف حلقوم است، که به آنها اوداج اربعه (چهار رگ) گفته می‌شود، از پایین برآمدگی زیر گلو بهطور کامل ببرند، و اگر آنها را بشکافند، کافی نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] دستور سر بریدن حیوان آن است که حُلقوم ( مجرای تنّفس ) و مَری( مجرای غذا) و دو شاهرگ را که در دو طرف حُلقوم است که به این مجموع اَوْداج اَربعه ( چهار رگ ) گفته می شود از پائین بر آمدگی زیر گلو به طور کامل ببرند . اگر آنها را بشکافند کافی نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] گوسفند یا حیوانات دیگر را اگر با کارخانه ها و مکینه هائی که اخیراً در بعض بلاد متعارف شده است ، ذبح کنند در صورتی که تمام شرائطی که برای سر بریدن از قبیل بریدن ( اَوْداجِ اَربَعه ) که مذکور گردید ( که علّت مرگ حیوان این باشد نه قطع تخاع به وسیله برق مثلاً ) و رو به قبله بودن حیوان به نحوی که ذکر شد و رو به قبله بودن ذابح و بردن نام خدا مراعات شود حلال است و گرنه آن حیوان حرام و نجس است . و گوشتهائی که در بازار مسلمانان فروش می رود و احتمال داده می شود که بطور شرعی ذبح شده باشد ، حلال و خرید و فروش آن جائز است .
- [آیت الله بهجت] پیش از بیرون آمدن روح و سرد شدن بدن حیوان، مکروه است، بلکه خلاف احتیاط است پوست حیوان را بکنَند و یا اینکه اعضای بدنش را قطع کنند.
- [آیت الله سیستانی] در تنگی وقت باید تسبیحات اربعه را یک مرتبه بگوید ، و اگر به مقدار آن هم وقت ندارد ، کافی است یک مرتبه (سبحان اللّه) بگوید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در تنگی وقت باید تسبیحات اربعه را یک مرتبه بگوید و در وسعت وقت یک مرتبه کافی است، لکن سزاوار است ترک نشود سه مرتبه مگر در ضرورت.
- [آیت الله مظاهری] سر بریدن حیوانات به وسیله دستگاههای ماشینی، اگر شرایط گذشته در آن رعایت شود جایز است، گرچه سر حیوان را از قفا ببرد و یا یک مرتبه قطع کند و اگر چند مرغ یا حیوان را با هم سر ببرد یک بسم اللَّه برای همه آنها کافی است ولی اگر یک یک سر میبرد باید برای هر کدام نام خدا تکرار شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] سر بریدن حیوان پنج شرط دارد: 1 ذبح کننده بنابر احتیاط واجب باید مسلمان باشد، ناصبی ها یعنی کسانی که با اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه وآله) دشمنی دارند در حکم کفارند. 2 باید سر حیوان را با جسم تیزی که از آهن، یا فلز دیگر باشد ببرند، ولی اگر احتیاج به ذبح باشد و آهن پیدا نشود، یا اگر سر حیوان را نبرند می میرد و دسترسی به آهن نیست، با هر چیز تیزی که رگها را بتواند جدا کند (مانند شیشه و سنگ و چوب تیز) می شود آن را ذبح کرد. 3 در موقع سر بریدن باید جلو بدن حیوان رو به قبله باشد و اگر عمداً رو به قبله نکنند حیوان حرام می شود، ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله یا اشتباه کردن قبله، حیوان را به سمتی غیر از قبله سر ببرند حرام نیست. 4 هنگام سر بریدن باید نام خدا را ببرد همین قدر که بگوید (بسم الله) یا (سبْحان الله) یا بگوید (لا اله الا الله) کافی است و به زبان فارسی یا هر زبان دیگر نیز جایز است، ولی اگر بدون قصد سر بریدن نام خدا را ببرد کافی نیست و در صورتی که از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد. 5 باید حیوان بعد از سر بریدن حرکتی کند اگر چه مثلاً چشم یا دم خود را حرکت دهد یا پای خود را به زمین زند که معلوم شود زنده بوده و احتیاط واجب آن است که خون به مقدار کافی از آن بیرون بریزد.
- [آیت الله سیستانی] سربریدن حیوان چند شرط دارد : اول : کسی که سر حیوان را میبرد چه مرد باشد چه زن باید مسلمان باشد ، و بچه مسلمان هم اگر ممیّز باشد یعنی : خوب و بد را بفهمد میتواند سر حیوان را ببرد . و امّا کسی که از کفّار غیر کتابی ، یا از فرقههائی است که در حکم کفّارند ، مانند نواصب ، اگر سر حیوان را ببرد آن حیوان حلال نمیشود ، بلکه کافر کتابی نیز اگر سر حیوان را ببرد هر چند (بسم اللّه) هم بگوید ، بنابر احتیاط واجب آن حیوان حلال نمیشود . دوم : سر حیوان را در صورت امکان با چیزی ببرند که از آهن باشد ، و بریدن با چاقوی استیل بنابر احتیاط واجب کافی نیست . ولی چنانچه آهن پیدا نشود با چیز تیزی که چهار مجرای آن را جدا کند ، مانند شیشه و سنگ نیز می‌شود سر آن را برید ، هر چند ضرورتی مقتضی سربریدنش نباشد . سوم : در موقع سربریدن ، حیوان رو به قبله باشد ، پس اگر نشسته یا ایستاده باشد رو به قبله بودن آن همانند رو به قبله بودن انسان در نماز است ، و اگر حیوان بر طرف راست یا چپ خوابیده باشد باید محل بریدن و شکم حیوان رو به قبله باشد و لازم نیست پاها و دستها و صورت آن رو به قبله باشد . و کسی که میداند باید رو به قبله سر ببرد اگر عمداً حیوان را رو به قبله نکند ، حیوان حرام می‌شود ، ولی اگر فراموش کند ، یا مسأله را نداند ، یا قبله را اشتباه کند ، اشکال ندارد ، و اگر نداند قبله کدام طرف است ، یا نتواند هر چند با کمک دیگری حیوان را رو به قبله کند ، در صورتی که حیوان چموش باشد ، یا در چاه ، یا چالهای افتاده باشد و ناچار باشد آن را ذبح کند ، به هر طرف ذبح کند اشکال ندارد . و همچنین اگر بترسد معطّلی برای رو به قبله کردن آن موجب مرگش شود . و ذبح مسلمانی که معتقد نیست باید رو به قبله ذبح شود ، صحیح است هر چند رو به قبله نکشد . و احتیاط مستحب آن است که کسی که حیوان را سر میبرد نیز رو به قبله باشد . چهارم : هنگام سربریدن یا پیش از آن در زمان متصل به آن به نیّت سربریدن ، خود ذابح نام خدا را ببرد ، و نام بردن غیر ذابح کافی نیست ، و همینقدر که بگوید : (بسم اللّه) یا (اللّه أکبر) کافی است ، بلکه اگر تنها بگوید : (اللّه) نیز کافی است گر چه خلاف احتیاط است . و اگر بدون قصد سربریدن نام خدا را ببرد ، یا از روی جهل به مسأله نام خدا را نبرد ، آن حیوان حلال نمیشود ، ولی اگر از روی فراموشی نام خدا را نبرد اشکال ندارد . پنجم : حیوان بعد از سربریدن حرکتی بکند ، اگر چه مثلاً چشم ، یا دم خود را حرکت دهد ، یا پای خود را به زمین زند ، و این در صورتی لازم است که زنده بودن آن حیوان در حال ذبح مشکوک باشد و گرنه لازم نیست . ششم : از بدن حیوان به اندازه معمول خون بیرون آید ، پس اگر خون در رگهایش بسته شود و بیرون نیاید و یا آنکه خون بیرون آمده نسبت به نوع آن حیوان کم باشد ، آن حیوان حلال نمیشود ، ولی اگر کم بودن خون از این جهت باشد که حیوان پیش از سربریدن خونریزی کرده است اشکال ندارد . هفتم : آنکه بریده شدن گلو به قصد ذبح باشد ، پس اگر چاقو از دست کسی بیفتد و گلوی حیوان را ناخواسته ببرد ، یا ذابح خواب یا مست یا بیهوش یا کودک یا دیوانه غیر ممیز باشد ، یا برای مقصود دیگری چاقو را بر گلوی حیوان بکشد و اتفاقاً بریده شود ، حلال نمیشود .