وطی به شبهه
مجامعت با كسی كه در واقع بر مكلف حرام است؛ اما يا بخاطر اينكه او را همسر خود می‌پنداشته و يا بخاطر جهل به حكم، مجامعت صورت گرفته است.
شخصی مدّت پنج سال، هشت زن را صیغه کرده و مدّت را در هنگام خواندن صیغه فراموش کرده حکم این زنها چیست؟ آیا عمل جنسی او حرام یا وطی به شبهه بوده است و ارث آنها چه حکمی دارد؟
اگر عدم ذکر مدّت در تمام هشت عقد بوده، بنابر قول مشهور چهار زن اوّلی عقدشان دائمی می‌شود و از پنجم به بعد عقد باطل است و اگر جاهل مقصّر بوده، عمل حرام به جا آورده است و ارث هم فقط مربوط به زنان دائمی می‌باشد، ولی بنظر ما دائمی شدن عقد مورد اشکال است پس وطی آنها با علم به حکم، حرام است مگر در چهارتای اوّل که باید به مجتهد دیگری رجوع نماید که وطی را جایز می‌داند و ارث بردن هم به نظر ما مشکل است.
اگر عدم ذکر مدّت در تمام هشت عقد بوده، بنابر قول مشهور چهار زن اوّلی عقدشان دائمی می‌شود و از پنجم به بعد عقد باطل است و اگر جاهل مقصّر بوده، عمل حرام به جا آورده است و ارث هم فقط مربوط به زنان دائمی می‌باشد، ولی بنظر ما دائمی شدن عقد مورد اشکال است پس وطی آنها با علم به حکم، حرام است مگر در چهارتای اوّل که باید به مجتهد دیگری رجوع نماید که وطی را جایز می‌داند و ارث بردن هم به نظر ما مشکل است.
عنوان سوال:
شخصی مدّت پنج سال، هشت زن را صیغه کرده و مدّت را در هنگام خواندن صیغه فراموش کرده حکم این زنها چیست؟ آیا عمل جنسی او حرام یا وطی به شبهه بوده است و ارث آنها چه حکمی دارد؟
پاسخ:
اگر عدم ذکر مدّت در تمام هشت عقد بوده، بنابر قول مشهور چهار زن اوّلی عقدشان دائمی می‌شود و از پنجم به بعد عقد باطل است و اگر جاهل مقصّر بوده، عمل حرام به جا آورده است و ارث هم فقط مربوط به زنان دائمی می‌باشد، ولی بنظر ما دائمی شدن عقد مورد اشکال است پس وطی آنها با علم به حکم، حرام است مگر در چهارتای اوّل که باید به مجتهد دیگری رجوع نماید که وطی را جایز می‌داند و ارث بردن هم به نظر ما مشکل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مردی زنی را عقد موقّت کرده و مدّت را فراموش نموده بعد مرد و یا زن فوت نمود، آیا از یکدیگر ارث میبرند و آیا بچّههای این زن صیغه‌ای که از شوهر قبل هستند از این شوهر ارث میبرند؟
- زیدی برادرش مرحوم شده است و زن برادرش یعنی زن آن مرحوم 53 سال دارد و سیّده نمیباشد و خود زن میگوید که من حدود پنج سال است که اصلابا شوهرم نزدیکی نکردهام و این زن نازا است حالا برادر این مرحوم خواهان ازدواج با زن برادرش می‌باشد زن مرحوم در حال عدّه وفات شوهر است و بالاخره به یکی از دفاتر ازدواج مراجعه میکنند اتّفاقاسر دفتر ازدواج از اینها سئوال میکند در جواب زن میگوید شوهرم دو ماه قبل مرحوم شده است و من سیّده نمیباشم و 53 سال عمر من می‌باشد سر دفتر صیغه عقد را جاری میکند و خودشان میگویند که ما بعد از عقد نزدیکی کردهایم مرد میگوید من جاهل به مسئله بودم هم عقد صورت گرفته و هم نزدیکی آیا حرمت ابدی دارد یا خیر؟
- زنی ازدواج کرده بعد از هشت سال طلاق گرفت و بعد از اتمام عدّه با مردی ازدواج کرده است بعد از عقد و دخول ، شوهر اوّل میگوید دوست دارم با شما ازدواج کنم زن هم قبول میکند با اینکه زن در عقد دیگری است شوهر اوّل از پیش خودش عقد فضولی را میخواند و مهریه را یک میلیون تومان قرار میدهد به زن خبر میدهد و زن هم قبول میکند شروع میکنند به زندگی و بعد از چند روز زن اعتراض میکند که مهریه کم است و اختلاف بر سر مهریه پیدا میکنند بعد از یک سال از هم جدا میشوند زن ادّعا میکند من شوهر دارم حال اگر زن از شوهر فعلی طلاق بگیرد میتواند با شوهر اوّلی که هشت سال با او زندگی کرده ازدواج کند یا خیر؟
- شخصی زنی را صیغه کرده آیا پس از تمام شدن مدّت، مادر و دختر آن هر چه بالا رود یا پائین حرام است و آنها که با این صیغه محرم شدند آیا صله رحم با آنها واجب است اگر چه مفسده اعظم داشته باشد؟
- شخصی زنی را صیغه کرده و زن دختری دارد و دختر ربیبه مرد است، حال چیزی را به دختر بعنوان هبه داده است آیا این دختر مصداق هبه ذی رحم است یا نه؟
- شخصی به علّت نداشتن فرزند، دختر بچّه شش سالهای که خواهرزاده خودش است به منزل آورده و حالا دختر هفده ساله شده و با شخصی ازدواج کرده، آیا راهی وجود دارد تا شوهر این دختر با زن این شخص که دختر را بزرگ کرده محرم شود یا نه؟ (ضمنامادر این زن یا مرده یا شوهر دارد یعنی شوهر دختر نمیتواند با مادر این زن ازدواج موقّت کند و دخول هم حاصل شود تا با دخترش محرم شود)
- شخصی زنی را صیغه عقد غیر دائم کرده و لکن مدّت در ضمن عقد را فراموش کرده و ضمناایجاب را مرد خوانده است، آیا محرمیّت واقع شده است یا نه اگر محرمیّت واقع شده، بعد از یکسال طرف را نمیشناسد، آیا میتواند طلاق بدهد؟
- شخصی پنج هکتار زمین خریده یا آباد کرده یا به او ارث رسیده و صاحب آن، خمس آن را نداده است حال نماز خواندن در چنین زمینی چه صورت دارد و اگر نداند که خمس نداده است و بعد از گذشت سی سال متوجّه شود، آیا نمازهایش اعاده دارد یا خیر؟
- شخصی هفت سال زن و بچّههای خود را ترک کرده و با زن دوّم ازدواج نموده است و در این مدّت نفقه و مخارج همسر اوّلش را نداده است و بعد از این مدّت آمده آیا همسر اولّش میتواند نفقه خودش و فرزندانش را از شوهرش مطالبه نماید و آیا بعد از این مدّت بر زن تمکین شوهر لازم است و در صورتی که تمکین نکند حکم چیست؟
- شخصی مذهب حنفی دارد و همسرش نیز حنفی می‌باشد بعد از مدّتی زنش را به زبان غیر عربی در یک مجلس سه طلاقه بنحو بائن نمود که بنابر مذهب حنفی طلاق واقع شده و زن بر مرد حرام است و احتیاج به محلّل دارد، بعد از این واقعه مرد به خاطر آن که بدون محلّل بتواند همسرش را نکاح کند مذهب شیعه را انتخاب کرد در حالی که زن به مذهب خود باقی است آیا مرد با این حیله میتواند با زن مطلّقه خود نکاح کند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] عده وطی به شبهه از چه زمانی شروع می‌شود؟ آیا از وقتی متوجه شدیم صیغه باطل بوده شروع می شود؟
- [آیت الله سیستانی] اگر مردی پس از اتمام زمان صیغه موقت مجددا با همان زن صیغه بخوانند ولی اینبار نزدیکی نکنند آیا زن باید عده نگه دارد ؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی خانمی را به مدت هشتاد سال متعه کرده و در وقت اجرای صیغه همان مدت را قید کرده بر فرض مسئله آیا این زن، زنی دائمی حساب می‌شود یا موقت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] سوال اول :زمان نگهداشتن عده در ازدواج موقت چقدر است؟ سوال دوم: آیا بدون نزدیکی کردن باز هم باید زن عده نگهدارد؟ سوال سوم: در صورت منفی بودن پاسخ سوال دوم اگر مردی پس از اتمام زمان صیغه موقت مجددا با همان زن صیغه بخوانند ولی اینبار نزدیکی کنند آیا زن باید عده نگهدارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا خواندن صیغه موقت، در حالی که زن در عادت ماهانه باشد، صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] مسلمانی با زن بهایی از روی جهل به مسأله ازدواج و وطی به شبهه کرده است. آیا مهریه زن به عهده مسلمان است؟
- [سایر] در خارج از کشور آیا می توان با زنان مسیحی یا ادیان دیگر که در زمینه مسائل جنسی امرار معاش می کنند بدون خواندن صیغه نکاح ارتباط جنسی برقرار کرد. در حالی که در مکتب آنها چیزی به نام صیغه وجود ندارد و این کار با رضایت جنسی خودش انجام می شود ودر ازای آن پول می گیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر زن و مردی با هم متعه کنند و بعد از نزدیکی مرد بذل مدت نماید یا مدت صیغه تمام گردد و بعد از چند روز و در طول عدّه زن، مرد به متعه خود رجوع نماید و دوباره زن را متعه نماید و در طول مدت صیغه ی جدید، نزدیکی صورت نگیرد و زن سه بار یا بیشتر عادت ماهانه ببیند، اگر مرد مجدداً بذل مدت نماید با توجه به اینکه نزدیکی صورت نگرفته آیا باز هم زن بعد از بذل مدت باید عدّه نگه دارد؟
- [سایر] عالمان شیعه می گویند: کسی که صیغه نخوانده باشند، ایمان خود را کامل نکرده تا این که صیغه بخواند و صیغه نزد آنان این است که مرد با زن آمیزش (جماع) کند و آن زن با مرد ازدواج کند، بدون شهود یا ولی. آنان معتقدند: کسی که با زن مؤمنه صیغه بخواند گویا کعبه را 70 بار زیارت کرده است. (مصباح المتهجد، طوسی، ص252).
- [آیت الله اردبیلی] ازدواج موقت با زنی که عده نگه نمیدارد، اگر بصورت تفخیذی نزدیکی انجام شود، چه حکمی دارد؟ ازدواج موقت با زنی که روسپی است، اگر بصورت تفخیذی نزدیکی انجام شود، چه حکمی دارد؟ ازدواج موقت با دختری که به حرام بکارتش ازبین رفته، اگر بصورت تفخیذی نزدیکی انجام شود، چه حکمی دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر مرد مدّت صیغه زن را ببخشد، چنانچه با او نزدیکی کرده باید تمام چیزی را که قرار گذاشته به او بدهد و اگر نزدیکی نکرده باید نصف آن را بنابر اظهر بدهد.
- اگر مرد پیش از آن که زنی را برای خود عقد کند، بگوید به واسطه شیر خوردن آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگوید شیر مادر او را خورده، چنانچه تصدیق او ممکن باشد، نمیتواند با آن زن ازدواج کند و اگر بعد از عقد بگوید و خود زن هم حرف او را قبول نماید، عقد باطل است پس اگر مرد با او نزدیکی نکرده باشد، یا نزدیکی کرده باشد ولی در وقت نزدیکی کردن زن بداند بر آن مرد حرام بوده است مهر ندارد و اگر بعد از نزدیکی بفهمد که بر آن مرد حرام بوده شوهر باید مهر او را مطابق زنهایی که مثل او هستند بدهد.
- اگر میّت بیش از یک زن عقدی داشته باشد، چنانچه اولاد نداشته باشد، چهار یک مال، و اگر اولاد داشته باشد، هشت یک مال به شرحی که گفته شد، بطور مساوی بین زنهای او قسمت می‌شود، اگرچه شوهر با هیچیک از آنان یا بعض آنان نزدیکی نکرده باشد، ولی اگر در مرضی که به آن مرض از دنیا رفته، زنی را عقد کرده و با او نزدیکی نکرده است، آن زن از او ارث نمیبرد وحقّ مهر هم ندارد.
- اگر با زنی که در عدّه طلاق رجعی است زنا کند، آن زن بر او حرام می‌شود و اگر با زنی که در عدّه متعه یا طلاق بائن یا عدّه وفات است زنا کند، بعداً میتواند او را عقد نماید اگرچه احتیاط مستحبّ آن است که با او ازدواج نکند ومعنای طلاق رجعی وطلاق بائن وعدّه متعه وعدّه وفات در احکام طلاق گفته خواهد شد.
- ابتدای عدّه طلاق از موقعی است که خواندن صیغه طلاق تمام می‌شود، چه زن بداند طلاقش دادهاند یا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد که او را طلاق دادهاند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.
- اگر صیغه عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند، اوّل زن بگوید: )زَوَّجْتُکَ نَفْسی عَلَی الصِّداقِ المَعْلوم( )یعنی خود را زن تو نمودم به مهری که معیّن شده( پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: )قَبِلْتُ التَّزْویج( )یعنی قبول کردم ازدواج را( عقد صحیح است و اگر دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغه عقد را بخواند، چنانچه مثلاً اسم مرد احمد واسم زن فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: )زَوَّجْتُ مُوَکِّلَتی فاطِمََْ مُوَکِّلَکَ أحْمَدَ عَلی الصِّداقِ المَعْلوُم(، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: )قَبِلْتُ لمِوُکِّلی أحْمَدَ عَلَی الصِّداق(، صحیح می‌باشد و بنابر احتیاط مستحبّ باید لفظی که مرد میگوید با لفظی که زن میگوید مطابق باشد، مثلاً اگر زن )زَوَّجتُ( میگوید، مرد هم )قَبِلْتُ الْتَّزویج( بگوید. دستور خواندن عقد غیر دائم دستور خواندن عقد غیر دائم
- یک نفر میتواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود وامّا زوج بنابر احتیاط واجب نمیتواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود بطور دائم یا غیر دائم عقد کند ولی زن میتواند وکیل از زوج در قبول عقد خود بشود و احتیاط مستحبّ آن است که عقد را دو نفر بخوانند.
- اگر با زنی غیر از عمّه و خاله خود زنا کند، احتیاط واجب آن است که نمیتواند با دختر او ازدواج کند ولی اگر زنی را عقد نماید و با او نزدیکی کند بعد با مادر او زنا کند، آن زن بر او حرام نمیشود و همچنین است اگر پیش از آن که با او نزدیکی کند با مادر او زنا نماید ولی در اینصورت احتیاط واجب آن است که با دادن طلاق از آن زن جدا شود.
- زنی که نه سالش تمام شده ویائسه نیست اگر صیغه شود مثلاً یکماهه، یا یک ساله شوهر کند، چنانچه شوهرش با او نزدیکی نماید ومدّت آن زن تمام شود یا شوهر مدّت را به او ببخشد باید عدّه نگهدارد، پس اگر حیض میبیند باید به مقدار دو حیض عدّه نگهدارد وشوهر نکند و اگر حیض نمیبیند، احتیاط واجب آن است که چهل وپنج روز از شوهر کردن خودداری نماید.
- اگر زنی را دو مرتبه طلاق دهد و به او رجوع کند یا دو مرتبه او را طلاق دهد و بعد از هر طلاق عقدش کند، بعد از طلاق سوم آن زن بر او حرام است ولی اگر بعد از طلاق سوم به دیگری شوهر کند، با چهار شرط به شوهر اوّل حلال می‌شود یعنی میتواند آن زن را دوباره عقد نماید: اوّل آن که عقد شوهر دوم همیشگی باشد و اگر مثلاً یکماهه یا یک ساله او را صیغه کند، بعد از آن که از او جدا شد، شوهر اوّل نمیتواند او را عقد کند; دوم شوهر دوم با او نزدیکی ودخول کند ونزدیکی از جلوی زن باشد; سوم شوهر دوم طلاقش دهد یا بمیرد; چهارم عدّه طلاق یا عدّه وفات شوهر دوم تمام شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] در ازدواج موقّت بین زن و شوهر ارث نیست مگر این که در ضمن عقد شرط کنند که از یکدیگر ارث ببرند و یا فقط مرد از زن و یا فقط زن از مرد ارث ببرد؛ ولی فرزندی که از ازدواج موقّت به دنیا میآید، مانند فرزندان زن دائم ارث میبرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم میتواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود؛ بلکه بچه ممیّز نیز میتواند برای خواندن صیغه وکیل شود.
- [آیت الله مکارم شیرازی] وکالت مرد از طرف زن، یا زن از طرف مرد، برای خواندن صیغه مانعی ندارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بواسطه آن که مرد عنین است و نمی تواند وطی و نزدیکی کند، زن عقد را به هم بزند شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر بواسطه یکی از عیبهای دیگری که گفته شد، مرد یا زن عقد را بهم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده، باید تمام مهر را بدهد. عدّه ای از زنها که ازدواج با آنها حرام است
- [آیت الله مظاهری] زن و مرد در ازدواج موقّت هیچ حقّی جز لذّت جنسی به یکدیگر پیدا نمیکنند، بنابراین زن بدون اجازه شوهر میتواند از خانه بیرون برود، و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد و نفقه هم ندارد گرچه آبستن شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر به واسطه آنکه مرد نمی تواند وطی و نزدیکی کند؛ زن عقد را به هم بزند؛ شوهر باید نصف مهر را بدهد. ولی اگر به واسطه یکی از عیبهای دیگری که گفته شد؛ مرد یا زن عقد را به هم بزند؛ چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد؛ چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده؛ باید تمام مهر را بدهد. عده ای از زنها که ازدواج با آنان حرام است
- [آیت الله نوری همدانی] اگر به واسطة آنکه مرد عِنِّین است و نمی تواند وطی و نزدیکی کند ؛ زن عقد را بهم بزند ، شوهر باید نصف همر را بدهد . ولی اگربه واسطة یکی از عیبهای دیگری که گفته شد مرد یا زن عقد را بهم بزند ، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد ، چیزی بر او نیست و اگر نزدیکی کرده ، باید تمام مِهر را بدهد . عدّه ای از زنها که ازدواج با آنان حرام است
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر موقع خواندن عقد دائم برای دادن مهر زمانی را معین نکرده باشند، زن می تواند پیش از گرفتن مهر از نزدیکی کردن شوهر جلوگیری کند، چه شوهر توانایی دادن مهر را داشته باشد چه نداشته باشد. ولی اگر پیش از گرفتن مهر به نزدیکی راضی شود و شوهر با او نزدیکی کند دیگر نمی تواند برای دریافت مهریه از نزدیکی شوهر جلوگیری نماید. مُتعه یا صیغه
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و شوهری که به ازدواج موقّت به عقد هم درآمدهاند از یکدیگر ارث نمیبرند، مگر در ضمن عقد ازدواج موقّت شرط ارث بردن شده باشد که هر کدام که چنین شرطی برای او شده، همچون زن و شوهر دائمی ارث میبرد.
- [آیت الله خوئی] اگر با زنی غیر از عمه و خال خود زنا کند، احوط و اولی آن است که با دختر او ازدواج نکند، بلکه اگر زنی را عقد نماید و پیش از آنکه با او نزدیکی کند با مادر او زنا کند، بهتر آن است که از آن زن جدا شود ولی اگر با او نزدیکی کند و بعد با مادر او زنا نماید، بی شبهه لازم نیست از آن زن جدا شود. توضیح المسائل 302 عدهای از زنها که ازدواج با آنان حرام است ..... ص : 301