خانه
به محل سکونت خانه می‌گویند و از احکام مرتبط با عنوان خانه در باب‌هاى طهارت، صلات، زکات، خمس، حج، جهاد، تجارت، دین، صلح، اجاره، نکاح، اطعمه و اشربه و دیات سخن گفته‌اند.
آیا در فرض مسئله بالا بنده و خواهرم از آن خانه که یک دانگ سهم ناپدری من می‌باشد سهم می‌بریم یا خیر؟
اگر ناپدری شماست، شما ارث نمی‌برید.
اگر ناپدری شماست، شما ارث نمی‌برید.
عنوان سوال:
آیا در فرض مسئله بالا بنده و خواهرم از آن خانه که یک دانگ سهم ناپدری من می‌باشد سهم می‌بریم یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- با فرض سئوال 2 آیا بنده و خواهرم از مادرمان از آن یک دانگ خانه سهم می‌بریم یا خیر؟
- شخصی در موقع رفتن به مکّه یک دانگ از منزل مسکونی را که چهار دانگ آن را به سیّد علی سادات پور داده بود به مادر بنده که سیّده بود بنام سهم سادات هدیه کرد و یک دانگ از خانه را به ناپدری بنده اهداء نمود حال بفرمائید آیا مادر بنده از آن یک دانگ خانه سهم شوهر مرحوم خود ارث میبرد یا خیر؟
- مراد شما از محلّ که میفرمائید اگر در محلّ خودش مستحقّ پیدا شود الی آخر مسئله چه می‌باشد و آیا فرقی بین تهران و شهرستان و روستا می‌باشد یا خیر؟
- در فرض سئوال پیشین ساختن مسجد و حسینیه و مدرسه و خانه بهداشت و حمّام و منزل مسکونی در زمینهای مذکور چه صورت دارد؟
- پدر وصیت کرده که مادر ما باید در منزل سکونت داشته باشد تا زمان حیات حال اگر طبقه دوّم منزل را اجاره داده باشیم آیا از این کرایه منزل هم مادر ما ارث میبرد یا خیر در ضمن مادر ما از این منزل یک دانگ شریک می‌باشد؟
- در توضیح المسائل مسئله 2581 وارد شده است که: )اگر شخصی مالی پیدا کند که نشانه دارد و از 12/6 نخود نقره سکه دار کمتر است). اگر ممکن است قیمت آن را به روز بفرمائید که چقدر می‌باشد؟
- زنی طلاق داده شده به طلاق رجعی و اکنون در عدّه طلاق می‌باشد، آیا میشود از این زن در عدّه طلاق خواستگاری کرد تا وقتی که عدّهاش تمام شود با او ازدواج کرد، خواهشمندیم حکم مسئله را بیان فرمائید؟
- شخصی مالک منافع، و مستأجر صاحب سرقفلی یک باب هتل می‌باشد که سه دانگ مشاع از شش دانگ عین آن متعلّق به یک شخص حقیقی و سه دانگ باقیمانده وقف عام و درآمد آن صرف امور خیریّه میگردد و مالکین عین هتل حقّ سرقفلی و مالکیت منافع هتل مذکور را که بیش از 44 سال است به شخص مورد بحث واگذار و اجاره محلّ به قدرالسهم به مالکین و متولّی وقف پرداخت میگردد ضمنادر سند اجاره تنظیمی میان متولّی و صاحب سرقفلی (مستأجر) شرط شده است که مستأجر حقّ واگذاری سرقفلی و مالکیت منافع خود در هتل را بدون موافقت متولّی و اداره حجّ و اوقاف و امور خیریّه را به هیچ نحوی از انحاء حتّی به عنوان وکالت یا صلح حقوق یا مشارکت و غیره را ندارد اینک مستأجر مذکور حقوق اجارگی و سرقفلی خود را طی قولنامهای به دیگری واگذار و ضمن عقد قولنامه شرط نموده چنانچه اداره اوقاف (مالک سه دانگ عین) با فروش سهمیه خود موافقت نکرد کلّ این معامله فسخ می‌باشد اکنون با توجّه به اینکه متولّی منصوص به تبع آن اداره محترم اوقاف با انتقال مذکور صراحتامخالفت کرده است لطفانظر فقهی خود را در خصوص وضعیت حقوقی و شرعی معامله و تکلیف بعدی طرفین بیان فرمائید؟
- جهیزیّه دختری که شوهر کرده، پس از مرگ دختر از آنِ کیست بر فرض این که دارای اولاد از همسرش می‌باشد آیا از آنِ ورثه است یا از آنِ پدر و مادر؟
- همسر اینجانب مدّت 3/5 سال است که خانه خود را ترک گفته و به همراه تنها فرزندم به منزل پدرش در شهر دیگری رفته و این در حالی است که بنده از رفتن ایشان رضایت ندارم و از طرفی هیچگونه مشکل مالی، جسمانی یا انحرافات اخلاقی و فکری متوجّه اینجانب نمیباشد، آیا ایشان که بدون رضایت شوهر و هیچگونه کمبودی منزل را ترک کرده ناشزه می‌باشد یا نه؟ در این صورت آیا نماز و روزههای ایشان صحّت دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] زنی فوت نموده دارای چند فرزند می‌باشد و اصل دارائی او دو دانگ خانه مسکونی می‌باشد شوهر متوفی میگوید دو دانگ مادرتان را پس از مرگ به یک فرزندم (مشخص نموده) البته با رضایت اولادهای دیگرم بدهید. در صورتی که ورثه راضی نباشد آیا این وصیت صحیح است؟
- [آیت الله بروجردی] یک نفر زن شش دانگ خانه خود را به شش نفر ورثه - که سه پسر و دو دختر و شوهر باشند - به هر کدام یک دانگ مساوی بدون تفاوت واگذار نموده، ولی منافع آن خانه را تا ده سال برای خود قرار داده و بعد از دو سال وفات نموده، آیا منافع بقیه مدّت باید به نحوی که خود خانه را واگذار نموده تقسیم شود یا کما فرض اللَّه؟
- [آیت الله بهجت] متوفّی در وصیّت نامه اش به شهادت پنج نفر عادل سه دانگ یک ساختمان مسکونی را به همسرش و یک و نیم دانگ آن را به یکی از فرزندانش و یک و نیم دانگ باقیمانده را بین وارثان تقسیم کرده است. اکنون یکی از وارثین به سهم سه دانگ همسر مرحوم و به آن یک و نیم دانگ دیگر اعتراض دارد. آیا اعتراض او شرعا قابل توجه و ملاحظه است؟
- [سایر] یکی از مباحثی که در بیشتر عرفانهای نوظهور مطرح می‌باشد، بحث تناسخ می‌باشد. آیا این مسئله دارای پیشینه تاریخی می‌باشد و مکاتب دیگر نیز به آن اعتقاد داشتند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] من خودم به واسطه سهم الارث واجب الحج شده بودم اما پول خود را صرف خرید خانه کردم .دو سال پیش به نیابت از خواهرم که فوت شده اند ثبت نام حج کردم. آیا این حج صحیح است و میتوانم به نیابت از ایشان بروم یا خیر؟ در حا ل حاضر برای ثبت نام خودم موجودی ندارم.
- [آیت الله مکارم شیرازی] بنده و شوهرم هر دو در تأمین مخارج خانه سهیم هستیم. آیا خمس مال مشمول خمس داخل خانه (مثل مواد خوراکی و ...) تنها بر عهد شوهرم است؟ اگر نه، چگونه سهم هر کس باید محاسبه شود؟ (در ضمن ما از دو مرجع متفاوت تقلید میکنیم)
- [آیت الله مکارم شیرازی] دوشیزه ای بطور رسمی به عقد همسرش در آمد. زوج علاوه بر شروط ضمن عقد نکاح، شرط زیر را نیز متعهّد گردید: (در ضمن عقد خارج لازم شرط شد که هر زمان زوج خانه ملکی تهیّه نمود، دو دانگ آن را به طور رسمی به زوجه انتقال دهد.) علی رغم مرسوم بودن چنین شرطی در محاضر، وکیل زوج ادّعای باطل بودن آن را می نماید. لطفاً در این رابطه بفرمایید: با توجّه به این که مشروط در عقد فوق ملک به عنوان عام نبوده، بلکه به صورت خانه بوده، و آن هم به صورت دو دانگ از شش دانگ تعیین شده است. آیا باز هم شرط مورد نظر مجهول و باطل است؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی وصیّت نموده خانه مسکونی خود را بعد از فوت خود به همسر دائمیش واگذار نماید، امّا همسرش بعد از 16 روز فوت نموده و ایشان وصیت کرده بعد از من در میان این خانه دعای ندبه و زیارت عاشورا و ماه رمضان جلسه قرآن بخوانند و دارای 1 پسر و 1 دختر نیز می‌باشد و پسر میگوید من میخواهم این خانه پدری را بفروشم و دختر قصد فروش خانه را ندارد، حکم مسئله چیست؟
- [آیت الله خوئی] و بر فرض فروش خانه اول و استثنای آن از وجوب خمس، چنانکه ظاهر بعض مسائل توضیح است، آیا لازم است ثمن آن خانه را در خانه دوم صرف کند یا میتواند جزو سرمایه مخمس قرار داده و قیمت خانه دوم را از ارباح بین سال خریداری کند؟ و بر فرض مزبور آیا تمام قیمت خانه دوم مستثنی از وجوب است یا نه؟
- [آیت الله اردبیلی] سه دانگ ملک مغازهای موقوفه می‌باشد که واقف مرقوم نموده درآمد آن را پس از کسر مخارج باید صرف سادات مستمند و ارحام خود واقف نمایند متولی هم نسل به نسل منصوص از جانب واقف می‌باشد. آیا با توجه به موارد فوق این وقف خاص می‌باشد یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- گاهی متعهد سفته پولی در نزد بانک دارد و در آن سفته قید شده است که در سررسیدش به آن بانک مراجعه کند وبانک مبلغ سفته را از حساب او برداشت کرده و به طلبکار نقداً بپردازد و یا در حساب طلبکار منظور نماید واین کار به این معنی است که متعهّد سفته طلبکار خود را به بانک حواله کرده وچون در نزد بانک پول داشته وبانک بدهکار او می‌باشد، عمل حواله صحیح بوده واحتیاج به قبول ندارد. و بر این فرض جائز نیست که بانک برای پرداخت بدهی خود کارمزد دریافت کند وگاهی به طوری که قبلاً اشاره شد، مشتری سفته را بدون این که حوالهای از جانب متعهد شده باشد، جهت وصول به بانک میدهد و گفتیم که گرفتن کارمزد در اینصورت جائز است. وصورت سومی هست و او این که متعهد سفته بدون آن که پولی در بانک داشته باشد وبانک به او بدهکار باشد، مبلغ سفته را به بانک حواله میکندوبانک نیز این حواله را قبول میکند ومبلغ آن را میپردازد وبابت قبولی حواله از متعهد سفته کارمزد میگیرد وگرفتن این کارمزد نیز جائزاست. فروش پولها و ارزهای خارجی و خرید آنها فروش پولها و ارزهای خارجی و خرید آنها از خدمات بانکی خرید وفروش پولهای کشورهای خارجی است واین بدو منظور میشود: یکی در اختیار قرار دادن آن به اندازه کافی بموجب احتیاجات مردم وتقاضای روز ودیگری به دست آوردن سود از راه خرید وفروش آن.
- آنچه از زمین مساجدی که بعد از خیابان کشیدن باقی مانده است اگر به اندازهای باشد که میشود از آنها برای نماز وسایر عبادات استفاده کرد، تمام احکام مساجد بر آن باقیمانده مترتب است و اگر شخص متجاوزی آنجا را دکان و محل کار و یا خانه قرار دهد، آیا جائز است استفاده از آن به همان نحوی که قرار داده شده است؟ در این مورد باید تفصیل قائل شد. اگر استفاده از آن با مسجد بودن منافات ندارد مانند خوردن وخوابیدن در آن محل، در این صورت این نوع استفادهها بیشبهه جائز است، چون مانع از استفاده در جهت مسجدیت مانند اقامه نماز جماعت ومجالس وعظ وتبلیغ از طرف غاصب می‌باشد و با بودن این مانع وعدم امکان استفاده در آن جهات مسجدیت استفاده در جهات دیگر مانع ندارد مانند این است مسجدی که در یک محل متروک قرار گرفته و از آن استفاده مسجدی نمیشود، مانعی ندارد که زمین آن مسجد محل زراعت قرار داده شود، در صورتی که با این عمل از مسجد بودن عرفاً ساقط نگردد ولی جائز نیست در آن محل کارهای منافیبا مسجدیت انجام داد، مانند این که محل بازی و یا محل لهو ولعب ومانند اینها قرار گیرد، اگر متجاوزی آن مسجد را محل برای کاری که منافات با مسجدیت دارد قرار داده باشد استفاده از آنجا برای آن نوع کارها جائز نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] وقف مشاع جایز است، یعنی می توان مثلاً، دو دانگ از خانه یا مزرعه ای را وقف کرد و در صورت لزوم حاکم شرع یا متولی می تواند مال موقوفه را با نظر اهل خبره جدا کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله به همراه یک عمو و یک عمه مادری و یک عمو و یک عمّه پدر و مادری یا پدری باشد، 13 مال را دایی یا خاله میبرد و از 23 باقی مانده هم 13 آن به عمو و عمّه مادری میرسد که به طور مساوی بین آنها قسمت میشود و 23 آن هم به عمو و عمّه پدر و مادری یا پدری میرسد که عمو دو برابر عمّه میبرد، بنابراین سهم دایی یا خاله 927، سهم عموی مادری و عمّه مادری هر یک 327، سهم عموی پدر و مادری 827 و سهم عمّه پدر و مادری 427 می‌باشد. (در این مسأله اگر به جای عمو و عمّه مادری، چند عمو یا چند عمّه باشد، حکم مسأله به همین شکل است). در این مسأله هم برخی از علماء سهم عمو و عمّه را در هر حال یکسان میدانند، لذا احتیاط مستحبّ در این است که مقدار مردّد را مصالحه کنند، بنابراین سهم قطعی عموی مادری و عمّه مادری هر یک 12108 (طبق نظر برخی علماء: 18108) و سهم قطعی عموی پدر و مادری 18108 (طبق نظر صحیح: 32108) و سهم قطعی عمّه پدر و مادری 16108 (طبق نظر برخی علماء: 18108) می‌باشد و اگر مقدارهای مردّد را با مصالحه به طور مساوی قسمت کنند، سهم عموی مادری و عمّه مادری هر یک15108 و سهم عموی پدر و مادری25108 و سهم عمه پدر و مادری 17108 خواهد بود و سهم دایی یا خاله هم بنا بر هر دو نظریه 36108 می‌باشد.
- [آیت الله سیستانی] زنی که در عدّه وفات می‌باشد حرام است لباسی که زینت است بپوشد و سرمه بکشد ، و همچنین کارهای دیگری که زینت حساب میشود بر او حرام می‌باشد ، ولی بیرون رفتن از خانه حرام نیست .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر هیچیک از عمو وعمه و دایی. خاله میت زنده نباشند فرزندان آنان جایگزین آنها شده و سهم الارث آنها را بر فرض اینکه پدرشان زنده باشد می برند منتهی فرزندان عمو وعمه سهم خود رابه نحوی تقسیم می کنند که هر پسر دو برابر دختر ارث ببرد اما بین فرزندان دایی و خاله مال بالسویه تقسیم می شود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر یک یا چند فرزند میت زنده باشند نوه ها ارث نمی برند هر چند پدر آنها فوت شده باشد و آنها حق ندارند ادعای سهم الارث پدر خود را در فرض حیات بکنند. طبقه دوم نسبی
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک دایی یا یک خاله و یک عمو یا یک عمّه مادری به همراه یک عمو یک عمّه پدر و مادری یا پدری باشد، 13 مال را به دایی یا خاله میدهند و 16 باقی مانده را به یک عمو یا یک عمّه مادری و بقیّه را به عمو و عمّههای پدر و مادری یا پدری میدهند و عمو دو برابر عمّه میبرد، بنابراین سهم دایی یا خاله927 و سهم عمو یا عمّه مادری 327 و سهم عموی پدر و مادری یا پدری 1027 و سهم عمّه پدر و مادری یا پدری527 خواهد بود. البتّه از آنجا که برخی از علماء، سهم عمو و عمّه را یکسان دانسته و بین عمو یا عمّه پدر و مادری یا پدری با عمو یا عمّه مادری فرقی نگذاشتهاند، احتیاط مستحبّ آن است که مقدار مردّد را مصالحه کنند، بنابراین سهم قطعی عمو یا عمّه مادری 654 (طبق نظر برخی علماء: 1254) و سهم قطعی عموی پدر و مادری یا پدر 1254 (طبق نظر صحیح: 2054) و سهم قطعی عمّه پدر و مادری یا پدری 1054 (طبق نظر برخی علماء: 1254) می‌باشد و اگر مقدار مردّد بین دو نظریه را با مصالحه به طور مساوی قسمت کنند، سهم عمو یا عمّه مادری 954، سهم عموی پدر و مادری یا پدری 1654 و سهم عمّه پدر و مادری یا پدری 1154 می‌باشد و سهم دایی یا خاله هم بنا بر هر دو نظریه 1854 است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر وارث میّت یک یا چند دایی یا خاله (همه دایی یا همه خاله یا برخی دایی و برخی خاله) به همراه یک یا چند عمو یا عمّه باشند، سهم داییها یا خالهها 13 و بقیّه سهم عموها یا عمّهها می‌باشد، شیوه تقسیم مال بین هر گروه در مسائل آینده توضیح داده میشود.
- [آیت الله مظاهری] باید ابتدا و انتهای هشت فرسخ را از ساختمانهای آخر شهر که متّصل به شهر است حساب نماید نه از خانه یا محلّه خود یا محل کار، و فرقی در این مسئله میان شهرهای بزرگ و کوچک نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیهالسلام واجب است و باید به جماعت خوانده شود و در زمان ما که امام علیهالسلام غایب هستند، مستحب می‌باشد و بنا بر احتیاط، آن را به جماعت نخوانند. (برخی از مسائل آینده که درباره جماعت است، بر فرض مشروعیت جماعت می‌باشد).
- [آیت الله اردبیلی] اگر وارث میّت (یک دایی یا یک خاله) و (عمو وعمّه مادری) و (عمو و عمّه پدر و مادری یا پدری) باشد، مال را سه قسمت میکنند، یک قسمت را دایی یا خاله میبرد و دو قسمت باقیمانده را سه سهم میکنند، یک سهم آن را به عمو وعمّه مادری میدهند که بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه میکنند و دو سهم دیگر را بین عمو وعمّه پدر و مادری یا پدری قسمت مینمایند و عمو دو برابر عمّه میبرد، بنابر این اگر مال را نُه قسمت کنند، سه قسمت آن سهم خاله یا دایی و دو قسمت سهم عمو و عمّه مادری و چهار قسمت سهم عمو و عمّه پدر و مادری یا پدری می‌باشد.