دیه
دیه دارای دو معنی لغوی_ به معنای راندن و رد کردن _و اصطلاحی_ به معنای مالی که در صورت وقوع جنایت باید ادا شود_ است و از آن در معنی اصطلاحی به خون بها و دیه مقدَّر نیز تعبیر می شود.
آیا مهلت پرداخت ارش مثل مهلت پرداخت دیه است؟
ظاهراً تأجیل مخصوص دیه مقدرّه نیست و شامل ارش نیز می شود.
ظاهراً تأجیل مخصوص دیه مقدرّه نیست و شامل ارش نیز می شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- پولی که انسان به عنوان دیه یا ارش دریافت می کند، آیا خمس دارد؟
- در قتل غیر عمدی ناشی از تصادفات رانندگی محکوم علیه پس از انقضای مهلت پرداخت دیه (دو سال) دادخواست اعسار از پرداخت دیه تقدیم دادگاه کنند و پس از بررسی توسط محکمه اعسار وی ثابت گردد و چنین احراز گردد که نامبرده قادر به پرداخت دیه در آتیه هم نخواهد بود و از طرفی هم اولیای دم متوفی چند نفر صغیر هستند که از نظر مالی در مضیقه هستند، آیا می توان حکم به پرداخت دیه از بیت المال را صادر کرد؟ چنانچه نظر مبارک مثبت باشد در صورت امکان مستند حکم را اعلام فرمایید.
- آیا در صدمات وارده بر بدن، حکم ارش با حکم دیه یکی است که در زن اگر به ثلث برسد برمی گردد به نصف؟
- با وجود این که محکوم به دیه دارای امکانات مالی خوبی است، از پرداخت دیه امتناع میورزد، آیا حبس وی برای وادار کردن او به پرداخت دیه، مشروعیت دارد یا خیر؟
- موارد پرداخت دیه از بیت المال را مرقوم فرمایید:
- شخصی در ماه ذی قعده، که دیه زیادتر است، یک نفر را کشته است و اولیاء مقتول به پرداخت دیه راضی شده اند، مقدار دیه را بیان فرمایید.
- مدت پرداخت دیه، در قتل شبیه به عمد چقدر است؟
- چنانچه هر نوع جراحتی بر صورت کسی وارد گردد و جراحت التیام یابد ولی اثر جراحت بر روی پوست صورت مجنی علیه باقی بماند بنحوی که هرکس ببیند متوجه آن اثر گردد و از طرف دیگر نوعی نقص زیبایی ایجاد کند، آیا در چنین حالتی حاکم می تواند علاوه بر محکوم کردن ضارب به پرداخت دیه مقرره ضارب را به پرداخت مبلغی بعنوان ارش تحت عنوان نقص زیبایی محکوم کند؟
- آیا شکستگی استخوانهای ساعد و ساق پا دیه مقدره دارد یا با ارش تعیین می شود؟ و نیز چنانچه در اثر یک ضربه و یا ضربات متعدد چند جا بشکند آیا برای هر شکستگی دیه جداگانه منظور می شود یا مجموعاً دارای یک دیه است؟
- در صدمه ای که با ضرب و زدن و لطم، دیه مقدّره یا ارش ثابت است، آیا ضرب و لطم موضوعیت دارد یا چنانچه با داغ کردن یا سوزاندنِ با نفت و بنزین یا با آب جوش و اسید و امثال آن، جراحت یا تورم و تاول یا سیاهی و کبودی بوجود آید همان دیات مقدّره را دارد یا ارش ثابت است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در مورد ارش بفرمائید: الف - آیا پرداخت ارش همانند پرداخت دیه مؤجل است یا فوری؟
- [آیت الله علوی گرگانی] ارش از حیث مهلت پرداخت بر اصالة الحلول (حالا بودن) باقی است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] از بین بردن دو چشم نابینا دیه دارد، یا ارش؟ در صورتی که باید دیه پرداخت شود، چه مقدار است؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا پرداخت دیه جنایت بر میت به صورت حال است یا مؤجل؟ - در صورت تأجیل، مهلت پرداخت آن چقدر است؟
- [آیت الله بهجت] حکم اعسار در پرداخت دیه که مهلت مضبوط و معیّن دارد، چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شامل اعضای داخلی بدن انسان باشد آیا اعضای داخلی بدن دارای دیه مقدّرهاند یا ارش باید پرداخت شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در مورد تعیین ارش صدمات وارده بر اعضا بفرمایید: الف) آیا محاسبه ارش باید نسبت به کلّ دیه همان عضو باشد، یا دیه کامل انسان؟ ب) در صورت محاسبه ارش نسبت به دیه کامل، آیا مقدار ارش صدمه وارده به عضو می تواند بیش از دیه آن عضو تعیین گردد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] جراحت گردن دیه دارد، یا ارش؟ چنانچه جراحت در زیر چانه باشد، دیه سر و صورت تعلّق می گیرد، یا ارش؟
- [آیت الله سبحانی] در قتل یا جرح خطای محض که مهلت دیه سه سال است، آیا در قتل یا جرح عمدی صبی که عمدش خطا محسوب می شود، دیه در مدت سه سال پرداخت می شود؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اینکه دیه زن چنانچه به ثلث دیه کامل مرد برسد نصف دیه مرد می شود حال چنانچه ارش جراحت زن به ثلث یا مازاد آن برسد همینطور نصف می شود؟ یا قاعده فوق شامل ارش نمی شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر جنسی را نسیه بفروشد، بعد از تمام شدن مدتی که قرار گذاشته اند، می تواند عوض آن را از خریدار مطالبه نماید، ولی اگر خریدار نتواند بپردازد، باید او را مهلت دهد. در هر صورت اگر فروشنده بخواهد زودتر جنس را تحویل دهد می تواند بگیرد، حتی می توانند توافق کنند که فروشنده در قبال گرفتن مبلغی جنس را زودتر تحویل دهد.
- اگر علاوه بر امور واجب نسبت به امور غیر واجب نیز وصیت کرده باشد و تصریح کرده باشد که تمام آن از ثلث پرداخت شود هر دو از ثلث پرداخت می شود و اگر تمام وصیت از ثلث بیشتر شود و ورثه راضی نباشند اول واجبات را انجام می دهند و آنچه از ثلث باقی می ماند صرف امور مستحب شود. و اگر تصریح نکرده باشد که از ثلث پرداخت شود اول واجبات مالی از اصل مال پرداخت می شود و بعد ثلث آنچه باقی مانده صرف امور مستحب مورد وصیت می شود.
- کسی که جنسی را نسیه فروخته و برای گرفتن پول آن مدتی قرار داده، اگر قبل از رسیدن زمان پرداخت، مقداری از طلب خود را کم کند و بقیه را نقد بگیرد اشکال ندارد،ولی اگربخواهدزمان پرداخت را تاخیر بیندازد واضافه بگیردربا وحرام است.
- اگر در صیغه قرض برای پرداخت آن مدتی قرار دهند، طلبکار پیش از تمام شدن آن مدت نمی تواند طلب خود را مطالبه نماید ولی اگر مدت نداشته باشد، طلبکار هر وقت بخواهد، می تواند طلب خود را مطالبه نماید.
- ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، و کسی که قرض ربایی گرفته چنانچه شرط پرداخت سود را قبول کرده کار حرامی مرتکب شده است ولی به هر حال اصل قرض صحیح است و شرط باطل است.
- اگر به چند امر واجب و مستحب به ترتیب وصیت کرده باشد اوّل واجبات پرداخت می شود ولی اگر از جانب میت در امور واجب ترتیب معین شده، باید رعایت شود.
- به طور کلی قرض داشتن مانع تعلق خمس نمی شود. 1 مثلاً کسی که یک میلیون تومان قرض دارد اگر سر سال خمسی یک میلیون تومان درآمد مازاد داشته باشد باید خمس آن را بدهد و نمی تواند آن را بابت بدهی خود کسر کند. 2 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد لازم نیست خمس آن را بدهد. 3 اگر عین پولی که قرض کرده موجود باشد یا آن را تبدیل به چیز دیگری کرده باشد که مؤونه او نیست چنانچه مقداری از قرض خود یا تمام آن را از درآمد خود باز پرداخت کرده باشد باید به میزان باز پرداخت خمس آن را بپردازد. 4 اگر مبلغی را که خرج کرده صرف مؤونه خود کرده باشد یا تلف شده باشد می تواند از درآمد سال بدون پرداخت خمس قرض خود ادا کند.
- هر گاه کسی بر دیگری حقّی داشته باشد (مثلا طلبی یا قصاصی یا دیه ای یا حق دیگری) یا ادعای حقّی کند که دعوی او قابل طرح در دادگاه بوده و امکان اثبات داشته باشد، چنانچه انسان ضامن شود که صاحب حق یا مدعی، شخص متهم را رها کند و هر وقت او را خواست بدست او بسپارد این قرار داد را (کفالت) و به کسی که ضامن این کار می شود (کفیل) گویند.
- اگر کسی شخصی را که از او ارث میبرد بکشد. الف: اگراو را عمدا و به نا حق کشته باشد از او ارث نمیبرد. ب: اگر او راعمدا ولی از روی حق و به حکم حاکم شرع کشته باشد از او ارث میبرد. ج: اگر او را به صورت خطا یا شبه عمد بکشد از اموال دیگر او ارث میبرد ولی از دیه او ارث نمیبرد
- اگر سر کسی حواله بدهد که بدهکار نیست، چنانچه او حواله را قبول کند، پیش از پرداختن حواله نمی تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد و اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند، کسی که حواله را قبول کرده نمی تواند بیش از مقدار پرداخت شده را از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره میریزد، یا نمی‌تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن ونماز خواندن مهلت پیدا میکند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا میکند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتیکه مهلت دارد، فقط کارهای واجب نماز را بجا آورد و کارهای مستحبّ آن مانند اذان واقامه و قنوت را ترک کند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بعد از فرا رسیدن مدت، مشتری نتواند پول را بپردازد باید او را مهلت داد.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره میریزد یا نمی‌تواند از بیرون آمدن باد یا غائط خودداری کند چنانچه یقین دارد که از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا میکند باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا میکند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را به جا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه را ترک نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره می ریزد یا نمی تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند ، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا می کند ، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا می کند بخواند و اگر مهلت او به مقدارکارهای واجب نماز است ، باید در وقتی که مهلت داردفقط کارهای واجب نماز را بجا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه را ترک نماید .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره می ریزد یا نمی تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند، چنان چه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا می کند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا می کند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد، فقط کارهای واجب نماز را به جا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره میریزد، یا نمی‌تواند از بیرون آمدن غائط خود داری کند، چنانچه یقین دارد که از اوّل وقت نماز تا آخر آن، به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا میکند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا میکند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را به جا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره میریزد، یا نمی‌تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا میکند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا میکند بخواند، و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد، فقط کارهای واجب نماز را بهجا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره میریزد، (که به وی مسلوس گفته میشود) یا نمی‌تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند (که به وی مبطون گفته میشود)، چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا میکند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا میکند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را به جا آورد و کارهای مستحب مانند اذان و اقامه و قنوت، بلکه سوره را ترک نماید.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره می ریزد یا نمی تواند از بیرون آمدن غائط خودداری کند چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نمازخواندن مهلت پیدا می کند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا می کند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است، باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را بجا آورد و کارهای مستحب آن مانند اذان و اقامه را ترک کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره می ریزد یا نمی تواند از بیرون امدن غایط خودداری کند چنانچه یقین دارد که از اول وقت نماز تا اخر ان به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا می کند باید وضو و نماز را در وقتی که مهلت پیدا می کند انجام دهد و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب وضو و نماز است باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب وضو و نماز را به جا اورد و کارهای مستحب را ترک نماید