واجب فوری
واجب فاقد جواز تأخیر از اوّل وقت ممکن برای امتثال را واجب فوری گویند.
آیا پس از فروختن منزل، ماشین و مغازه، پرداختن خمس واجب فوری است؟
اگر از مال خمس نداده باشد، یا در وسط سال فروخت و پول آن را تا سر سال نگهداشت، باید خمس آن را بدهد ولی اگر وسط سال وجه را صرف مؤونه کرد، خمس آن مال واجب نیست.
اگر از مال خمس نداده باشد، یا در وسط سال فروخت و پول آن را تا سر سال نگهداشت، باید خمس آن را بدهد ولی اگر وسط سال وجه را صرف مؤونه کرد، خمس آن مال واجب نیست.
پاسخ:
اگر از مال خمس نداده باشد، یا در وسط سال فروخت و پول آن را تا سر سال نگهداشت، باید خمس آن را بدهد ولی اگر وسط سال وجه را صرف مؤونه کرد، خمس آن مال واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا دادن خمس واجب فوری است یا خیر؟
- آیا می‌شود بالای منزل یا مغازه مسجد بنا نمود در صورت جواز آیا بر طبقه پائین احکام مسجد جاری خواهد شد؟
- آیا به جوایزی که از سوی بانکها داده می‌شود، مثل خانه و ماشین، خمس تعلّق میگیرد؟
- شخصی مغازه خود را در وسط سال تعمیر و تزئین میکند، آیا این مخارج جز سرمایه حساب می‌شود و خمس دارد یا جز مخارج و هزینههای کسب؟ اگر موجب افزایش قیمت مغازه گردد، آیا خمس این مقدار افزایش را باید سر سال پرداخت نماید، یا زمانی که مغازه را بفروش میرساند؟
- آیا تلفن منزل و محلّ کار خمس دارد؟
- شخصی مبلغی قرض نموده برای خرید ماشین یا تعمیر خانه و سال خمسی فرا رسیده، آیا خمس دارد؟
- آیا بر تمام اثاثیه منزل، حتّی چیزهای نقدی و خوردنی خمس تعلّق میگیرد؟
- آیا وجوب اداء مدّ طعام فوری است یا تأخیر آن تا آخر ماه رمضان و یا تقدیم آن بعنوان قرض دادن جایز است؟
- ماشین زیر پای انسان که از آن برای رفتن به محلّ کار و یا مسافرت و رسیدگی به حوائج شخصی استفاده میکند آیا خمس دارد؟
- شخصی اصلاحساب سال نداشته و کارمند دولت بوده در سال 60 یک قطعه زمینی خریده به مبلغ 100 هزار تومان، و حالا در سال 80 فروخته 24 میلیون تومان آیا این 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورتی که خمس 100 هزار تومان را داده باشد آیا الان 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورت وجوب خمس اگر با این 24 میلیون تومان منزل مسکونی ساخته باشد تصرّف در این منزل و نماز خواندن در آن چه صورتی دارد و اگر کسی نداند و یا بداند فرقی دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] خمس سرمایه (مانند زمین، مغازه، ماشین و ...) را دادهام؛ ولی پس از چند سال قیمت آن افزایش پیدا کرده است. آیا به قیمت افزوده خمس تعلق میگیرد؟
- [آیت الله اردبیلی] شخصی منزل اضافی داشته و آن را فروخته و برای پسرش ماشین سواری خریده تا با آن امرار معاش کند. آیا این ماشین خمس دارد؟
- [آیت الله سیستانی] به مبلغی که به عنوان رهن که در اجاره مغازه و یا منزل سپرده می شود خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی زمینی میخرد برای ساختن منزل مسکونی با پول غیر مخمّس، موفق به ساختن نمیشود بعد از چند سال میفروشد، و فوری در وسط سال خمس خود منزل مسکونی میخرد ولی فروشنده تا سر سال خمس، تخلیه نمیکند که سکنی بگیرد، آیا باید خمس منزل را بدهد یا نه؟
- [آیت الله بهجت] اگر خانه ام را بفروشم و از پول آن دو باب مغازه خریداری کنم تا آن ها را اجاره داده و با پول اجاره آن ها، منزل مسکونی اجاره نمایم و بقیه درآمد حاصل از اجاره ی مغازه را صرف تأمین زندگی و احیانا تهیه منزل شخصی نمایم. آیا این مغازه ها سرمایه کسب محسوب می شود و مشمول خمس است؟
- [آیت الله بهجت] برای ساختن منزل مسکونی، مقداری از سرمایه ی مغازه را هزینه کردم، ولی بعدا به علت کمی سرمایه نتوانستم مغازه را باز کنم، لذا اجناسش را فروختم و مقداری از آن را برای منزل و بقیّه را برای مایحتاج زندگی هزینه کردم و قسمتی از اجناس مغازه نیز موجود است، به علاوه چند سال قبل از تعطیل شدن مغازه، حساب سال داشتم و بعد به علت ندانستن مسأله و تصوّر این که فرد بدهکار، خمس ندارد، حساب مغازه را نکردم، حال تکلیف چیست؟
- [آیت الله بهجت] اگر فردی منزل مسکونی خود را بفروشد و قبل از رسیدن سال خمسی با وجه مذکور، مغازه ای جهت امرار معاش بخرد، آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی یک اطاق از منزل مسکونی خود را به عنوان مغازه قرار می دهد تا در آن کسب و کار کند، آیا باید خمس آن را بپردازد؟
- [آیت الله خوئی] زیدی از ربح سال جاری میتواند مؤونه سال آینده را از قبیل خوراک، لباس مهمانی، ماشین، منزل، جهیزیه دختر کسر کند و از مازاد خمس بدهد یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] شوهرم 5 میلیون تومان به من هبه کرده و اینجانب آن مبلغ را صرف ثبت نام برای خرید ماشین نمودم، الان ماشین را 7 میلیون تومان میخواهم بفروشم وضعیت خمس این ماشین چگونه است؟ فقط برای فروختن و سود کردن این کار را کردهام و اگر یقین حاصل شود که 5 میلیون هبه شده از طرف شوهرم خمسش داده نشده باشد، چه مبلغی خمس بدهکارم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- آنچه از منافع کسب در بین سال به مصرف خوراک و پوشاک و اثاثیه وخرید منزل و عروسی وجهیزیّه دختر وزیارت ومانند اینها میرساند، در صورتی که از شأن او زیاد نباشد وزیاده روی هم نکرده باشد، خمس ندارد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است وکفّاره ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، چنانچه نتواند همه آن‌ها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکاْ آن واجب شده از بین نرفته باشد، باید خمس وزکاْ بدهد و اگر از بین رفته باشد، میتواند خمس یا زکاْ را بدهد یا کفّاره ونذر وقرض ومانند اینها را ادا نماید.
- اگر مخارج سیّدی که عیال انسان نیست بر انسان واجب باشد بنابر احتیاط واجب، نمیتواند از خمس خوراک وپوشاک او را بدهد، ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف ومخارج غیر واجبه برساند مانعی ندارد.
- اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکاْ گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط مستحبّ باید خمس آن را بدهد امّا صدقه مستحبّه بنابر احتیاط واجب خمس دارد.
- کسی که خمس یا زکاْ بدهکار است ونذر ومانند اینها هم بر او واجب است وقرض هم دارد، اگر بمیرد ومال او برای همه آن‌ها کافی نباشد، چنانچه مالی که خمس و زکاْ آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید خمس یا زکاْ را بدهند وبقیه مال او را به چیزهای دیگری که بر او واجب است قسمت کنند و اگر مالی که خمس وزکاْ آن واجب شده از بین رفته باشد، مال او را به خمس و زکاْ و قرض و نذر ومانند اینها قسمت نمایند مثلاً اگر چهل تومان خمس بر او واجب است وبیست تومان به کسی بدهکار است وهمه مال او سی تومان است، باید بیست تومان بابت خمس وده تومان به دین او بدهند.
- احتیاط واجب آن است که بیشتر از مخارج یکسال به یک سیّد فقیر خمس ندهند.
- کسی که زنش سیّد است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهند که به مصرف مخارج خودش برساند ولی اگر مخارج دیگران بر آن زن واجب باشد ونتواند مخارج آنان را بدهد و آنان واجب النفقه مرد نباشند، جائز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند.
- به سیّدی که در سفر درمانده شده، اگر سفر او سفر معصیت باشد، بنابر احتیاط واجب نباید خمس بدهند.
- به سیّد فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمیتواند مخارج آن سیّد را بدهد، می‌شود خمس داد.
- اگر از کافر، یا کسی که به دادن خمس عقیده ندارد، مالی به دست انسان آید، واجب نیست خمس آن را بدهد مگر زمینی باشد که از ذمّی خریده وخمس آن را ذمّی در وقتی که از مسلمان خریده نداده.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله جوادی آملی] .در تعلّق خمس به معدن، شرط نیست که استخراج کننده آن بالغ و عاقل باشد؛ ولی نوجوان غیر بالغ یا دیوانه, اگر معدنی را استخراج کند، پرداختن خمس بر آنان واجب نیست , بلکه پس از آنکه نوجوان بالغ شده و دیوانه عاقل شده است، پرداختن خمس بر آن‌ها واجب می‌شود.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر از معدنی فقط به مقدار نصاب، استخراج شده و مواد معدنی آن تمام شده باشد، پرداختن خمس آن واجب است. صورتهای معادن خالص طلا
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سرمایه (یعنی هر چه انسان برای کسب درآمد از آن استفاده می کند مثل زمین کشاورزی، گاو و گوسفند، ماشین سواری یا مغازه و خانه برای اجاره دادن) تا مقداری که انسان برای امرار معاش خود به آن نیاز دارد خمس ندارد و لو از درآمد سال خود یا از پولی تهیه شده که اگر باقی بماند، خمس به آن تعلق می گیرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .خمسی که کافر ذمّی باید بپردازد، فقط از عرصه و زمین مزرعه , باغ درختان, خانه و مغازه است؛ اما از اعیانی آن‌ها واجب نیست خمس بپردازد.
- [آیت الله بهجت] اگر از منفعت کسب، پیش از دادن خمس، اثاثیهای برای منزل بخرد که خود آن اثاثیه باقی است، و از آن استفاده مینمایند، خمس آن واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] به جا آوردن کفاره واجب فوری نیست ولی نباید طوری باشد که بگویند کوتاهی می کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر با سودی که از کسب و کار به دست آورده، پیش از پرداختن خُمس، اثاثیه ولوازم منزل یا کتاب و مانند اینها را بخرد، هر وقت به طور کلّی احتیاج او از آن‌ها برطرف شد، تا وقتی آن‌ها را نفروخته، لازم نیست خمس آن‌ها را بدهد و پس از فروش چنانچه پول آن‌ها را در مؤونه دیگری صرف نکند، باید خُمس آن را بپردازد. حکم زیورآلات زنانه نیز اگر وقت زینت کردن با آن‌ها بگذرد همین است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر برای واجب ّ النفقه کسی نیاز ضروری پیش آید که جزء نفقه او شمرده نمیشود، میتواند از خمس مالش برای آن مورد وی بپردازد, پس اگر برای پدر یا فرزند مسافرتی لازم شد؛ یا بدهکاری داشتند، چون پرداختن اینگونه هزینه ها بر شخص واجب نیست، می تواند از خمس مالش برای این موارد بپردازد.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کافر ذمّی زمینی را از مسلمانی خرید و پیش از پرداختن خمس مسلمان شد، در این صورت , خمس از او ساقط نمی شود، مگر آنکه عین آن زمین از راه سیل؛ یا رانش و مانند آن از بین رفته باشد; در این صورت, خمس بر او واجب نیست.