استفتائات آیت الله صافی گلپایگانی
آدرس: https:/

16- در شرایط فعلی که پول حج و عمره، بیش از یک سال در حساب سپرده در بانک میماند، پرداخت خمس آن واجب است یا خیر؟
خمس ندارد، اگر چه احتیاط در پرداخت آن نیکو است.

عنوان سوال:

16- در شرایط فعلی که پول حج و عمره، بیش از یک سال در حساب سپرده در بانک میماند، پرداخت خمس آن واجب است یا خیر؟

پاسخ:

خمس ندارد، اگر چه احتیاط در پرداخت آن نیکو است.

پرسش‌های مرتبط از این مرجع

آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق می‌گیرد؟
4- آیا به سود پولی که در بانک سپرده گذاری شده در صورتی که خمس اصل پول پرداخت شده باشد خمس تعلق میگیرد؟

پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله شبیری زنجانی] آیا اصل پول سپرده برای حج و عمره و همچنین سود آن متعلق خمس هست؟
[آیت الله سیستانی] این جناب سه سال پیش دومیلیون تومان پدرم به من بخشید وآن پول در بانک به صورت سپرده گذاری کوتاه مدت بود ، من ساله خمسی دارم چطور باید خمس این پول وسود آن را حساب کنم؟
[آیت الله مکارم شیرازی] در سالهای اخیر بانک به سپرده های مربوط به حجّ و عمره سود می دهد. لطفاً بفرمایید: الف) گرفتن این سودها چه حکمی دارد؟ ب) آیا به سودهای مذکور که سال خمسی بر آن می گذرد خمس تعلّق می گیرد؟
[آیت الله علوی گرگانی] کسی که سر سال خمس او 20 فرودین است در وسط سال یک میلیون پول واریز کرده برای حجّ واجب یا مستحبّ (عمره) که همان سال برود حجّ یا عمره آیا بعد از سه سال دیگر که نوبت حجّ واجب شود در این صورت خمس دارد یا خیر؟
[آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغی از درآمد میان سال خود را به منظور ثبت نام حجّ تمتّع به بانک پرداخت نموده امّا رفتنش به حجّ به سالهای بعد موکول شده است آیا به این پول خمس تعلّق می‌گیرد؟
[آیت الله مکارم شیرازی] اگر پول در حساب سپرده بانکی بر اساس معامله شرعی در بانک گذاشته شود سودآن را می توان تصرف نمود. بنابراین بفرمایید: 1 منظور از معامله شرعی چیست؟ 2 بانک ها اعلام می نمایند سود سپرده ناشی از مشارکت است. به همین دلیل سود به طور علی الحساب پرداخت گردیده و در پایان سال مالی پس از محاسبه سود مشارکت مابقی سود اعلام و پرداخت می گردد. آیا با توجه به مراتب فوق سود ربا محسوب می گردد؟
[آیت الله سبحانی] در شرایط فعلی که بنا به گزارش رئیس سازمان حج پول زائران حج یا عمره به عنوان مضاربه از طرف آن سازمان مورد استفاده قرار می گیرد و موقع تشرّف هر زائر، سود حاصله، از اصل هزینه کسر می شود یا به خود زائر برگردانده می شود (با اینکه بعضی اشخاص باین مضاربه راضی نیستند) به هر صورت آیا این مبلغ واریز شده حج یا عمره که سال بر آن گذشته خمس دارد؟ با توجه به اینکه در چرخش بوده است.
[آیت الله مظاهری] اخیراً با پول حج یا عمره معاملاتی صورت می گیرد و در موقع اعزام به حج یا عمره به این پول سود تعلق گرفته و از هزینه عمره یا حج کم می شود، آیا به پول پس انداز شده جهت حج یا عمره در صورت گذشتِ سال، خمس تعلق می گیرد؟
[آیت الله اردبیلی] بنده در استخدام دولت هستم، ماه به ماه حقوق مرا در بانک به حساب من میریزند و من در موقع احتیاج، از بانک میگیرم و خرج میکنم و غالبا مقداری اضافه میماند. آیا در آخر سال لازم است از بانک بپرسم و خمس آن را بدهم یا تا نگرفته‌ام، دادن خمس لازم نیست؟
[آیت الله مظاهری] کسی که خمس می دهد، اگر در وسط سال خمسی بخواهد به عمره مفرده مشرّف شود، آیا باید خمس پول عمره را بدهد؟ دراین خصوص آیا تفاوتی می کند که پول عمره را از درآمد آن سالی که در وسط آن است و هنوز نوبت محاسبه خمس آن نشده پرداخت کند یا از در آمد سالهای پیش که خمس آن را پرداخت کرده است؟

مسائل مرتبط از این مرجع

. اگر کسی از پول خمس داده شده سرقفلی ملکی را بخرد چنان چه بخواهد در آخر سال آن را بفروشد، مازاد را باید جزء منافع سال به حساب آورد، و اگر از منافع بین سال برای تجارت، سرقفلی را خریده باشد مانند منافع دیگر تجاری است که باید در آخر سال حق سرقفلی را قیمت کرده و خمس آن را پرداخت کند، قیمت آن زیاد شده باشد یا کم، ولی اگر برای کسب در آن محل خریده چون سرقفلی عین خارجی نیست و ترقی قیمت آن در صورتی که برای کسب در آن محل خریده در نظر عرف ربح حساب نمی شود تا نفروخته خمس همان مقدار که خریده واجب است و ترقی قیمت آن خمس ندارد، بلی هر وقت آن را فروخت زیادی قیمت جزء منافع همان سال است.
. کسی که از کسب و تجارت فایده‌ای برده، اگر مال دیگری هم دارد که خمس آن واجب نیست، می‌تواند مخارج سال خود را فقط از فایده کسب حساب کند.
. پرداخت خمس ماهی و حیوانات دیگری که انسان با فرو رفتن و یا بدون فرو رفتن در دریا می‌گیرد، در صورتی که صرف در مؤونه سال نشده باشد واجب است.

مسائل مرتبط از دیگر مراجع

[آیت الله مظاهری] پولی را که انسان جهت ثبت نام حجّ یا عمره و مانند اینها می‌پردازد، اگر در همان سال برود و سال خمسی هم داشته باشد، خمس ندارد. ولی اگر در همان سال نرود و یا سال خمسی نداشته باشد باید خمس آن را بدهد مگر آن پول خمس نداشته باشد نظیر مهریه یا ارث و مانند اینها.
[آیت الله بهجت] در مسائل قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، و چنانچه در قرارداد وام شرط سود شده باشد ربا و حرام است، و فرق نمی‌کند که پولی که به بانک داده می‌شود به‌صورت (سپرده ثابت) باشد، یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معینی نمی‌تواند از پول خود استفاده کند، یا به‌نحو (حساب در گردش) باشد، که هر موقع بخواهد می‌تواند از پول خود استفاده کند، و در هر دو صورت حرام است.
[آیت الله بهجت] اگر در سال سود عایدش گردید و وقت پرداخت خمس هم قبل از ماه‌های حج باشد، باید خمس آن سود را بدهد، و اگر وقت پرداخت بعد از ماه حج باشد و در همان سال مستطیع شد، می‌تواند این سود را در مخارج حج مصرف کند، و اما اگر سود مربوط به سال‌های قبل باشد، باید خمس آن را بدهد، جز آن مقدار از درآمد این سال که استطاعت او را تکمیل کرده، که از مئونه حساب می‌شود، و اگر از روی معصیت در سال استطاعت حج به‌جا نیاورد، بنابر اظهر باید خمس مالی را که اختصاص به حج داده شده بپردازد، و اگر تخمیس مال موجب به‌جا نیاوردن حجّی شود که بر او مستقر شده، بعید نیست از مئونه سالی حساب شود که در آن می‌تواند حج به‌جا آورد.
[آیت الله شبیری زنجانی] اگر خمس را از خود مال ندهد بلکه پول بدهد، باید به قیمت واقعی حساب کند و نمی‌تواند مال خمس‌دار را ارزانتر از قیمت واقعی حساب کند هر چند مستحقّ به آن قیمت راضی شده باشد، پرداخت جنس دیگر (غیر از پول) به جای مالی که در آن خمس واجب شده، جایز نیست، مگر مجتهد جامع الشرایط به مصلحت دانسته اجازه دهد.
[آیت الله اردبیلی] اگر برای حجّ واجب ناچار باشد از چند سال قبل ثبت نام کند و هزینه را بدهد، خُمس به آن تعلق نمی‌گیرد؛ ولی چنانچه ثبت‌نام برای حجّ، فقط به معنی حقّ اولویّت باشد و پول در ملکیّت او باقی بماند، پس از گذشت سال، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد.
[آیت الله بهجت] اجناس مغازه‌ای که به‌عنوان سرمایه حساب شده و خمس آن پرداخت گردیده، اگر در رأس سال خمسی آینده به‌سبب گران شدن اجناس، قیمت آن بالا رفته باشد، ملاک در حساب سرمایه، قیمت فعلی آن است در صورتی که فروش آن جنس به نرخ روز سودآور باشد.
[آیت الله بهجت] مالیاتی که مردم به دولت پرداخت می‌نمایند بابت خمس حساب نمی‌شود و اگر در بین سال داده شود در حکم مخارج سال است.
[آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط واجب در زمان کنونی که پول طلا و نقره رایج نیست، اگر پول به حدّ نصاب طلا یا نقره برسد و سایر شرایط وجوب زکات (همچون ثابت بودن عین پول در طول سال) را داشته باشد، پرداخت زکات آن لازم است، هر چند از جنس طلا و نقره نباشد.
[آیت الله اردبیلی] اگر از منفعت کسب برای مصرف سال خود آذوقه‌ای بخرد و در آخر سال مقداری از آن زیاد بیاید، باید خُمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد، باید قیمت فعلی آن را حساب کند.
[آیت الله علوی گرگانی] در مسأله قبل گفته شد که حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، چنانچه در قرارداد وام شرط فائده وسود شده باشد ربا وحرام است وفرق نمی‌کند پولی که به بانک داده می‌شود به نحو سپرده ثابت باشد یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدّت معیّنی نمی‌تواند از پول خود استفاده کند یا به نحو حساب در گردش که هر موقع بخواهد می‌تواند از پول خود استفاده کند، ولی چنانچه شرط سود نشده باشد وصاحب پول به این قصد پول خود را به بانک نمی‌دهد که فائده‌ای ازآن عاید او گردد و اگر سودی هم به او ندهند خود را طلبکار نمی‌داند و مطالبه نخواهد کرد، در این صورت گذاشتن پول نزد آن بانک جائز است واشکال ندارد. بانکی که بوسیله دولت سرمایه‌گذاری شده و به سرمایه دولت می‌باشد این بانکها را دولتی می‌نامند.