حکم ثانوی
احکام ثانویه، احکامى هستند که به جهت عروض بعضى حالات خاص، وضع مى‌شوند.
مسافر هر گاه سفر را شغل خود قرار داد، سفر اوّل حکم نماز او قصر و در ثالث اتمام، حکم ثانوی او چه می‌باشد؟
در ثانی احوط جمع است.
در ثانی احوط جمع است.
عنوان سوال:
مسافر هر گاه سفر را شغل خود قرار داد، سفر اوّل حکم نماز او قصر و در ثالث اتمام، حکم ثانوی او چه می‌باشد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کثیر السفر بعد از اقامه عشره در وطن، در سفر اوّل تکلیف او قصر است، همین شخص مسافرت به چهار فرسخی با نیّت بیتوته شب کرده و بنا بر فرمایش حضرت عالی در فرض مزبور وجوب اتمام خالی از رجحان نیست و هم چنین صوم، این شخص عمل کرده دوباره میخواهد سفر کند به قدر مسافت، تکلیف این شخص چیست؟ مرقوم فرمایید. به عبارة اخری: بعد از اقامه عشره در سفر اوّل قصر خواندن نماز موضوعیّت دارد یا ندارد، بلکه مجرّد صدق سفر در اوّلی کفایت میکند در اتمام نماز بعدی و لو این که در اوّلی نماز را نخوانده و یا جاهل به حکم بوده تمام خوانده است؟
- کسی که اقامه ده روز و یا بیشتر برای تحصیل و غیره نموده و در بین اقامه از محل اقامه به دو فرسخی {سفر} مینماید، آیا نماز او در مسافرت و بعد از برگشتن به محل اقامه - که دیگر بعد از برگشتن، اقامه نخواهد نمود – قصر بخواند یا اتمام؟
- شخصی در وطن خود مشغول به تجارت یا صناعت است، ولی برای خرید جنس و لوازم کسب، محتاج است در هر چند روز یک مرتبه مسافرت کند، به طوری که هیچ وقت نه در وطن و نه در مقصد، ده روز باقی نمیماند. و به عبارت دیگر: شخصیست که دایم السفر بر او صادق است، ولی شغل او در وطن است، آیا چنین کسی نماز و روزهاش قصر است یا تمام و اگر چنین شخصی سفرش سفر تلفیقی باشد، تکلیفش چیست؟
- چه میفرمایید در باب کسی که رعیّت است یا کار دیگر دارد و در محل مخصوص اتّفاقاً سه مرتبه سفر کرده به اندازه مسافت شرعیّه و در بین ده روز در محل خود، یا در جای دیگر اقامت نکرده، در بار سوّم وظیفه همین شخص قصر است یا اتمام؟ و این شخص مزبور نه مکاری و نه شوفر و نه از کسانی است که مثل کشتی بان و غیره باشد؟
- اشخاصی که شغل آنها بزّازی و دوره گرد هستند و در یک فرسخی تا الی ده فرسخی اطراف وطن خود رفت و آمد میکنند و بسیار می‌شود که ده روز یک مرتبه در وطن خود یا در آبادی بزرگ میمانند، تکلیف آنها در نماز و روزه چیست، باید تمام بخوانند یا قصر؟
- محصّلین علوم دینیّه قم مسافرت به یک فرسخی مینمایند، از قبیل جمکران و شاه زاده جمال، پس از مراجعت قصد عشره ندارند و مردّدند، وبعضیها قطع دارند که قبل از ده روز مسافرت میکنند، تکلیف شان دربارهی قصر و اتمام نماز چیست؟
- زیدی از وطن اصلی خود اعراض کرده و کربلای معلّی را وطن خود قرار داده، ولی اخیراً چون کسب او در کاظمین و بغداد بهتر بوده، آمده است به کاظمین خانهای اجاره نموده و سه ماه است که در آن جا مانده است، ولی کسب او در بغداد است، در این مدّت و هم چنین در ازمنه بعد که میماند، روزها میرود به بغداد و شبها در کاظمین است و هنوز نتوانسته است که روز درکاظمین بماند و بعداً هم حال او همین است که شب در کاظمین و روز در بغداداست، آیا از جهت قصر و اتمام نماز و روزه او تکلیف چیست؟
- چون اختلاف از فتاوی حضرت آیت اللَّه نسبت به این مسأله نقل شده که هرگاه کسی در بلدی قصد اقامه ده روز کرد و در بین یا بعد از ده روز برود سَرِ دو فرسخی یا سه فرسخی و برگردد و نمیداند ده روز دیگر اقامه او در بلد محل اقامه طول میکشد یا نه و فرض اینست که بلد اقامه در طول سفر نیست، بلکه باید از بلداقامه انشای سفر کند، نماز و روزه او در اِیاب و ذهاب و مقصد، قصر است یا تمام؟
- چون عدّهای از عشایر آذربایجان شش ماه - تقریباً - در مکانی زمستان و چهار ماه - مثلاً - در جایی ییلاق و بقیّه را در اِیاب و ذهاب صرف میکنند و اگر سالی اتّفاقاً در یکی از مکانَین قطحی روی داد لابد جای دیگر را اختیار و آن جا میمانند و دسته ای هم در آن دو مکان هستند و جایی را اختیار نمیکنند و علی ای تقدیر کثیری از ایشان به فاصله دو فرسخ یا پنج فرسخ مثلاً تغییر مکان میکنند، قصر و اتمام صوم و صلات ایشان را معیّن کنید؟
- اگر شخصی در تابستان در وطن خود مشغول بنّایی باشد و در سه ماه زمستان نظر به رواج نبودن کار بنّایی بخواهد شغلش را در سفر قرار دهد، در صورتی که ده روز هم وطنش نماند، تکلیف او در نماز و روزه چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] در مسجد النبی و مسجد الحرام که مسافر بین خواندن نماز قصر و اتمام، مخیّر است، حدود آن را مشخص نمایید!
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در مکه و مدینه که مسافر مخیّر بین قصر و اتمام است، اگر تمام را اختیار کرد، آیا می تواند نوافل نهاریه را بخواند؟
- [آیت الله خوئی] در صورتی که فرزندی بدون رضایت و یا با نهی والدین مسافرت کند (به سفر غیر واجب) آیا وظیفهاش جمع صلاة است بین قصر و اتمام و یا قصر، همچنین زن نسبت به عدم اذن شوهر یا نهی او؟
- [آیت الله بهجت] نیّت نماز مسافر چگونه است؟ آیا ذکر قصر یا اتمام، در نیّت لازم است؟
- [امام خمینی] شخصی یک شغل ثابتی در ادارات دولتی دارد، و یکی دو روز شغلش رانندگی است به این معنی که دو روز در حضر و وطن می‌باشد و یک روز یا دو روز در سفر به شغل رانندگی اشتغال دارد آیا در مدت مسافرت نمازش قصر است یا تمام؟
- [آیت الله سبحانی] سفر برای زیارت یا تفریح یا صرفاً همراهی با یک مسافر دیگر که در مدت نسبتاً متمادی انجام می گیرد،آیا موجب قصر و افطار است؟
- [آیت الله خوئی] کسی که شغلش سفر است مانند سائق اگر مثلاً سیارهاش را تعمیر میکنند و سیاره رفیقش را مجاناً یا با مزد به مسافرت (حمل بار یا مسافر) برده آیا در این سفر نمازش و روزهاش قصر است یا تمام؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] با توجه به توسعه فعلی مکه و مدینه مسافر در چه قسمتی از این دو شهر مخیر بین قصر و اتمام است و آیا فرقی بین نایب و غیره هست؟
- [آیت الله جوادی آملی] اگر تهران از بلاد کبیره باشد، در چه صورتی نماز قصر می‌شود و روزه، حکم روزهی مسافر مییابد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] راننده ای در بین راه ماشینش خراب شده و مجبور است برای تهیّه وسایل یدکی، با ماشین دیگری به شهرستانی در پنج فرسخی برود و برگردد. با توجه به اینکه ماشین، وسیله شغل و کار او می باشد، آیا در این سفر، که برای تهیّه لوازم ماشین سفر کرده نمازش قصر می شود یا این سفر جزء سفر شغلی محسوب می شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- راننده و دوره گردی که در دو سه فرسخی شهر رفت و آمد میکند، چنانچه اتفاقاً سفر هشت فرسخی برود، باید نماز را شکسته بخواند؛ ولی اگر مردم بگویند شغل او مسافرت است، در صورتی که سفر هشت فرسخی برود، بنا بر احتیاط واجب باید نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.
- اگر از مسافری که باید نماز را شکسته بخواند، نماز ظهر یا عصر یا عشا قضا شود، باید آن را دو رکعتی قضا نماید، اگر چه در غیر سفر بخواهد قضای آن را به جا آورد و اگر از کسی که مسافر نیست یکی از این سه نماز قضا شود، باید چهار رکعتی قضا نماید، اگر چه در سفر بخواهد آن را قضا نماید.
- مسافری که نماز نخوانده، اگر پیش از تمام شدن وقت به وطنش برسد یا به جایی برسد که میخواهد ده روز در آن جا بماند، باید نماز را تمام بخواند و کسی که مسافر نیست، اگر در اوّل وقت نماز نخواند و مسافرت کند، در سفر باید نماز را شکسته بخواند.
- مسافر در صورتی باید نماز را شکسته بخواند که تصمیم داشته باشد هشت فرسخ برود، پس کسی که از شهر بیرون میرود و مثلاً قصدش اینست که اگر رفیق پیدا کند، سفر هشت فرسخی برود، چنانچه اطمینان دارد که رفیق پیدا میکند، باید نماز را شکسته بخواند و اگر اطمینان ندارد باید تمام بخواند.
- اگر مشغول نماز چهار رکعتی شود و در بین نماز یادش بیاید که مسافر است، یا ملتفت شود که سفر او هشت فرسخ است، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته، باید نماز را دو رکعتی تمام کند و اگر به رکوع رکعت سوم رفته نمازش باطل است و در صورتی که به مقدار خواندن یک رکعت هم وقت داشته باشد، باید نماز را شکسته بخواند.
- کافر یعنی؛ کسی که منکر خدا است، یا برای خدا شریک قرار میدهد، یا پیغمبری حضرت خاتم الانبیاء محمّد بن عبدالله (ص) را قبول ندارد، نجس است و نیز کسی که ضروری دین (یعنی چیزی را که مثل نماز و روزهی مسلمانان جزءِ دین اسلام میدانند) منکر شود، چنانچه بداند آن چیز ضروری دین است، نجس می‌باشد و اگر نداند احتیاطاً باید از او اجتناب کرد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر فراموش کند که مسافر است ، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل می‌باشد و در سفر روزه بگیرد ، روزه او بنابر احتیاط باطل است .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روزه مسافر باطل می‌باشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او باطل است.
- [آیت الله مظاهری] اگر فراموش کند که مسافر است یا فراموش کند که روزه مسافر باطل می‌باشد و در سفر روزه بگیرد روزه او باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر فراموش کند که مسافر است، یا فراموش کند که روز مسافر باطل می‌باشد و در سفر روزه بگیرد، روز او باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر فراموش کند که مسافر است یا فراموش کند که روزه مسافر باطل می‌باشد و در سفر روزه بگیرد، روزه او باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را تمام بخواند، خصوصاً اگر با همان چادر و اثاثیه سفر کند. شرط هفتم: سفر برای شغل نباشد شغل و کار او مسافرت نباشد کسانی که دارای چنین شرطی نیستند به سه گروه تقسیم می شوند: 1. راننده ها و خلبان ها و کشتیبان ها و ساربان ها و مانند آنها سفر شغل آنها است باید نماز را تمام بخوانند. 2. کسی که سفر شغل او نیست ولی سفر مقدّمه شغل او است یعنی برای انجام به طور مرتب سفر کند مانند معلمی که باید هر روز یا غالباً به مقدار مسافت شرعی سفر می کند، و پس از تدریس به وطن بازمی گردد و همچنین است محصل و بیله وری که برای خرید و یا فروش باید به مقدار مسافت شرعی سفر کند سپس برگردد آن گروه نیز باید نماز خود را تمام بخواند. 3. کسی که سفر شغل او و یا مقدمه شغل او نیست، ولی برای زیارت هر هفته مرتب سفر می کند، این گروه نیز باید نماز را تمام و روزه را بگیرند خلاصه کسانی که سفر برای آنان به صورت یک امر عادی درآید، نماز آنان تمام و روزه را باید بگیرند.
- [آیت الله بهجت] مسافرتهایی که همیشه لازمه شغل انسان است، مثل سفر برای پیدا کردن منزل قبل از حرکت کاروان، مانند همان شغل است، بهخلاف مسافرتهای اتفاقی که نماز در آن شکسته است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قضاء نمازهای واجب را در هر وقتی از شبانه روز می توان انجام داد چه در سفر و چه در حضر، لکن در حضر چنانچه بخواهد نماز در سفر را قضا کند باید به صورت قصر قضا کند و برعکس چنانچه بخواهد در سفر نماز قضا شده در حضر را انجام دهد باید به صورت تمام قضا کند.
- [آیت الله بهجت] راننده و دورهگردی که در دو سه فرسخی شهر رفتوآمد میکند، چنانچه اتفاقاً سفر هشت فرسخی برود، ولی این سفر جزء شغل او باشد، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که شغلش مسافرت است، اگر در وطن یا غیر وطن خود ده روز بماند، در سفر اولی که بعد از ده روز میرود، مانند سفر اولی است که این شغل را در ابتدا شروع کرده بود و بنابراین تا زمانی که این سفر، عرفاً شغل او حساب نمیشود، باید نماز را شکسته بخواند. بلی ماندن ده روز متصل در غیر وطن، باید با قصد اقامه باشد، ولی در وطن اگرچه بدون قصد هم باشد، همین حکم را دارد.