حلق در حج - که از اعمال منی میباشد - اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله ترک شود موجب بطلان حج نمیشود، هر وقت عالم شد به همان نیّت حلق نماید، اگر متمکّن نباشد از برگشتن به منی، اگر ممکن باشد موی خود را به منی بفرستد و اِلّا لازم نیست. و راجع به تقصیر در عمره تمتّع، اگر فراموش شود و احرام ببندد به احرام حج، عمره و حج او باطل نیست و اگر عالماً و عامداً ترک کند تقصیر را و احرام ببندد به احرام حج، مسأله محل خلاف است، مشهور بین فقهای ما اینست که حج او مبدّل به اِفرادمی شود و ابن ادریس و علّامه در (تلخیص) و شهید اوّل در (دروس) قائل شدهاند به این که احرام حج باطل واقع شده و موجب بطلان عمره نمیشود (85) و مستند مشهور روایتیست که ابو بصیر از حضرت صادق أبا عبداللَّه عَلَیْهِ السَّلَام روایت کرده (86) و اشکالاتی در این روایت هست که فتوا بر طبق آن مشکل است و بر فرض آن که عمل کنیم، کفایت آن حج - بعد از تبدّل به اِفراد - از حج تمتّع که مکلّف به آن بوده، دلیلی ندارد. و بنا بر قول دیگر که ذکر شد بر این که احرام حج باطل باشد به آن چیزی که در سؤال فرض شده که این شخص تقصیر را - که از اعمال عمره است - به جا نیاورده، دلیلی برصحّت عمره و حج تمتّع نداریم، اگر چه ممکن است از ادلّه که در باب ترک حلق در حج وارد شده (87) اصطیاد کنیم صحّت عمره را در صورتی که ترک تقصیر از روی جهل باشد، ولکن این هم خالی از اشکال نیست. لذا شخص مذکور دو باره به حج رود و عمره تمتّع و حج را به جا آورد و احوط آن است که بعد از این عمل، عمره مفرده هم به قصد احتیاط به جا آورد.
حلق در حج - که از اعمال منی میباشد - اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله ترک شود موجب بطلان حج نمیشود، هر وقت عالم شد به همان نیّت حلق نماید، اگر متمکّن نباشد از برگشتن به منی، اگر ممکن باشد موی خود را به منی بفرستد و اِلّا لازم نیست.
و راجع به تقصیر در عمره تمتّع، اگر فراموش شود و احرام ببندد به احرام حج، عمره و حج او باطل نیست و اگر عالماً و عامداً ترک کند تقصیر را و احرام ببندد به احرام حج، مسأله محل خلاف است، مشهور بین فقهای ما اینست که حج او مبدّل به اِفرادمی شود و ابن ادریس و علّامه در (تلخیص) و شهید اوّل در (دروس) قائل شدهاند به این که احرام حج باطل واقع شده و موجب بطلان عمره نمیشود (85)
و مستند مشهور روایتیست که ابو بصیر از حضرت صادق أبا عبداللَّه عَلَیْهِ السَّلَام روایت کرده (86) و اشکالاتی در این روایت هست که فتوا بر طبق آن مشکل است و بر فرض آن که عمل کنیم، کفایت آن حج - بعد از تبدّل به اِفراد - از حج تمتّع که مکلّف به آن بوده، دلیلی ندارد.
و بنا بر قول دیگر که ذکر شد بر این که احرام حج باطل باشد به آن چیزی که در سؤال فرض شده که این شخص تقصیر را - که از اعمال عمره است - به جا نیاورده، دلیلی برصحّت عمره و حج تمتّع نداریم، اگر چه ممکن است از ادلّه که در باب ترک حلق در حج وارد شده (87) اصطیاد کنیم صحّت عمره را در صورتی که ترک تقصیر از روی جهل باشد، ولکن این هم خالی از اشکال نیست.
لذا شخص مذکور دو باره به حج رود و عمره تمتّع و حج را به جا آورد و احوط آن است که بعد از این عمل، عمره مفرده هم به قصد احتیاط به جا آورد.
- هرگاه صروری عمداً حلق نکند و تقصیر را اختیار کند چه صورت دارد؟ و آیا احتیاط در باب حلق صروری مطلق است یا مستحبّ؟
- شخصی نماز طواف زیارت و نماز طواف نساء را از راه جهل به مسأله نخوانده، تکلیف او چیست؟
- شخصی در سفر اوّل حج در منی حلق نکرده بلکه تقصیر کرده، آیا موجب کفّاره میشود؟ و اگر بعد از ایّام تشریق که در مکّه آمده و در آن جا حلق نموده جبران کفّاره میشود یا خیر؟
- شخصی در سال گذشته حج به جا آورده و حج اوّل او بوده و خیال میکرده حلق رأس احتیاط مستحب است، بدین جهت حلق نکرده و اکتفاء به تقصیر نموده، آیا حج او صحیح است یا خیر؟
- شخصی در سفرِ اوّلِ حج در مقام تقصیر، مو از بدن خود کنده است، آیا کفایت از تراشیدن سر و یا مقراض نمودن میکند یا خیر؟
- شخصی در مسجد شجره مُحرِم شده، به علّت ضیق وقت تا جدّه در هواپیما سوار شده و برای تقصیر گوسفندی که باید بکشد چون در مکّه وسیله فراهم نبود که تمام آن را به صدقه بدهد لذا هنوز گوسفند را نکشته، تکلیف او در این صُوَر چیست؟
- میّتی را قبل از تکفین چادری بر او انداختن نماز بر او خواندند از باب جهل به مسأله، بعد از دفن معلوم شد که نماز بعد از تکفین باید بر آن خوانده شده باشد، آیا جایز است برای اعاده نماز نبش قبر نمایند؟
- کسی که قبل از رسیدن به سن پانزده سالگی جنب شده و بعد از رسیدن به پانزده سالگی از باب جهل به مسأله غسل نکرد و دو رمضان روزه گرفت و بعد عالم به حکم شد، آیا قضای آن دو رمضان واجب است یا خیر؟
- در طواف عمره از باب جهل به حکم، ابتداء به حجر الاسود نکرده، بلکه از طرف مستجار ابتداء به حِجر اسماعیل کرده و پس از خاتمه اعمال حج که متوجّه شده عمره مفرده به جا آورده، آیا بدون احرام مجزی است؟
- از محل سکونت، تا مشهد شش فرسخ میباشد، برای زیارت یا انجام کاری به مشهد میرویم، در باب نماز و روزه تکلیف ما چیست؟
- [آیت الله سیستانی] اگر حاجی در کشتارگاه جدید واقع شده در خارج از حدود منی پس از ذبح با علم به این که تقصیر باید در منی باشد و یا بر اثر جهل به مسأله، تقصیر کرد، حکمش چیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی به اعتماد نایب خود در رمی ذبح کرده و حلق نموده است بعد معلوم شده که نایب از جانب او رمی ننموده است ایا ذبح و حلق او صحیح است
- [آیت الله اردبیلی] کسی به خاطر جهل به مسأله و یا غفلت و نسیان، حلق و تقصیر را در غیر سرزمین منی انجام داده؛ ولی هنوز اعمال مکه را به جا نیاورده است. آیا با وجود فرصت، تکرار حلق و تقصیر در منی لازم است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی بعد از اعمال منی یقین کرده است در عمره تمتع تقصیر نکرده بود تکلیف او چیست؟ و اگر چنانچه تقصیر در حج را فراموش نماید وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شخصی بر اثر جهل و بی اطّلاعی از مسأله، یا از روی نسیان و فراموشی، یا عمد، تقصیر عمره مفرده را ترک کند، و طواف نساء و نماز آن را به جا آورد، چه وظیفه ای دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر وظیفه شخصی حلق نمودن باشد نه تقصیر، و حلق نمودن، باعث خونریزی شود، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شخصی بر اثر جهل یا فراموشی دو بار تقصیر کند : یک بار پس از نماز طواف و دیگری پس از سعی، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر شخصی بر اثر جهل یا فراموشی در عمره مفرده طواف النساء را قبل از تقصیر به جای آورد، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی که خود محرم است دیگری را حلق یا تقصیر می کند، آیا کفایت می کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که وظیفه اش حلق است، از روی ندانستن مسأله، تقصیر می کند. چه حکمی دارد؟
- اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمیرسد، روزهاش صحیح است و اگر گمان میکرده که به حلق نمیرسد، بنا بر احتیاط واجب باید آن روزه را قضا کند.
- رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل میکند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک و بنا بر احتیاط واجب باید غباری را هم که غلیظ نیست به حلق نرساند.
- اگر به واسطهی باد، غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است، مواظبت نکند و به حلق برسد، روزهاش باطل میشود.
- اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بیاختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزهاش باطل نمیشود و چنانچه ممکن است باید آن را بیرون آورد.
- اگر زن در کارهایی که در مسألة پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند گناهکار است و حق غذا و لباس و منزل و همخوابی ندارد، ولی مَهر او از بین نمیرود.
- اگر زنی بچهای را با شرایطی که در مسأله (2483) گفته میشود، شیر دهد، شوهر آن زن که صاحب شیر است به خواهرهای آن بچه محرم نمیشود، ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج ننماید و نیز خویشان شوهر به خواهر و برادر آن بچّه محرم نمیشوند.
- اگر کسی بخواهد زن برادرش به او محرم شود، باید دختر شیر خواری را مثلاً دو روزه برای خود صیغه کند و در آن دو روز با شرایطی که در مسأله (2483) گفته شد زن برادرش آن دختر را شیر دهد.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است به دو چیز ثابت میشود:اوّل:خبر دادن عدّهای که انسان از گفتهی آنان یقین پیدا کند.دوم:شهادت دو مرد عادل یا چهار زن که عادل باشند، ولی باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلاً بگویند:ما دیدهایم که فلان بچه بیست و چهار ساعت از پستان فلان زن شیر خورده و چیزی هم در بین نخورده و همچنین سایر شرطها را که در مسأله (2483) گفته شد شرح دهند.
- شیر دادنی که علت محرم شدن است هشت شرط دارد:اوّل:بچه شیر زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، فایده ندارد.دوم:شیر آن زن از حرام نباشد، پس اگر شیر بچهای را که از زنا به دنیا آمده به بچه دیگر بدهند، به واسطهی آن شیر بچه به کسی محرم نمیشود.سوم:بچه شیر را از پستان بمکد، پس اگر شیر را در گلوی او بریزند نتیجه ندارد.چهارم:شیر خالص و با چیز دیگر مخلوط نباشد.پنجم:شیر از یک شوهر باشد، پس اگر زن شیر دهی را طلاق دهند، بعد شوهر دیگری کند و از او آبستن شود و تا موقع زائیدن شیری که از شوهر اوّل داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زاییدن از شیر شوهر اوّل و هفت دفعه بعد از زاییدن از شیر شوهر دوم به بچّهای بدهد، آن بچّه به کسی محرم نمیشود.ششم:بچّه به واسطهی مرض شیر را قی نکند و اگر قی کند بنا بر احتیاط واجب کسانی که به واسطهی شیر خوردن به آن بچّه محرم میشوند، باید با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.هفتم:پانزده مرتبه، یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد گفته میشود شیر سیر بخورد، یا مقداری شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است، بلکه اگر ده مرتبه هم به او شیر دهند، احتیاط مستحب آن است کسانی که به واسطهی شیر خوردن او، به او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.هشتم:دو سال بچّه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شیر دهند به کسی محرم نمیشود، بلکه اگر مثلاً پیش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن، یک مرتبه شیر بخورد به کسی محرم نمیشود، ولی چنانچه از موقع زاییدنِ زن شیر ده، بیشتر از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچهای را شیر دهد، آن بچه به کسانی که گفته شد محرم میشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جویدن غذا برای بچه یا پرنده و چشیدن غذا و مانند اینها که معمولاً به حلق نمیرسد، اگر چه اتفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمیکند؛ ولی اگر انسان از اول بداند که به حلق میرسد، روزهاش باطل میشود هر چند به حلق نرسد و باید قضای آن را بگیرد، و اگر به حلق رسیده، کفاره هم بر او واجب است.
- [امام خمینی] اگر به واسطه تقصیر در ندانستن مساله، چیز نجسی را نداند نجس است، مثلا نداند عرق شتر نجاستخوار نجس است و با آن نماز بخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر به واسط ندانستن مساله از روی تقصیر چیز نجس را نداند نجس است، مثلًا نداند عرق کافر نجس است و با آن نماز بخواند نمازش باطل است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود؛ چنانچه یقین یا اطمینان داشته که به حلق نمی رسد روزه اش صحیح است و همچنین اگر گمان می کرده که به حلق نمی رسد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به واسطه ندانستن مسأله کاری انجام دهد که روزه را باطل می کند چنان چه در یاد گرفتن مسأله تقصیر کرده و در وقت به جا آوردن آن کار احتمال مفطر بودن آن را می داده کفاره بر او واجب می شود و اگر در وقت به جا آوردن آن غفلت داشته بنابر احتیاط کفاره لازم است ولی اگر در یاد گرفتن مسأله تقصیر نکرده باشد کفاره واجب نیست.
- [امام خمینی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود،چنانچه یقین داشته که به حلق نمی رسد روزه اش صحیح است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه اطمینان داشته که به حلق نمیرسد، روزهاش صحیح است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود ، چنانچه اطمینان داشته که به حلق نمی رسد روزه اش صحیح است .
- [آیت الله سبحانی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمی رسد، روزه اش صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند آنها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمیرسد، روزه او صحیح است.