احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
شخصی در سال گذشته حج به جا آورده و حج اوّل او بوده و خیال می‌کرده حلق رأس احتیاط مستحب است، بدین جهت حلق نکرده و اکتفاء به تقصیر نموده، آیا حج او صحیح است یا خیر؟
در مفروض سؤال، حج او صحیح است و احوط برای کسی که حج اوّل اوست حلق با تیغ است.
در مفروض سؤال، حج او صحیح است و احوط برای کسی که حج اوّل اوست حلق با تیغ است.
عنوان سوال:
شخصی در سال گذشته حج به جا آورده و حج اوّل او بوده و خیال می‌کرده حلق رأس احتیاط مستحب است، بدین جهت حلق نکرده و اکتفاء به تقصیر نموده، آیا حج او صحیح است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی در سفر اوّل حج در منی حلق نکرده بلکه تقصیر کرده، آیا موجب کفّاره می‌شود؟ و اگر بعد از ایّام تشریق که در مکّه آمده و در آن جا حلق نموده جبران کفّاره می‌شود یا خیر؟
- هرگاه صروری عمداً حلق نکند و تقصیر را اختیار کند چه صورت دارد؟ و آیا احتیاط در باب حلق صروری مطلق است یا مستحبّ؟
- شخصی در سفرِ اوّلِ حج در مقام تقصیر، مو از بدن خود کنده است، آیا کفایت از تراشیدن سر و یا مقراض نمودن میکند یا خیر؟
- در (مناسک) احتیاط حلق در منی نسبت به صروره (93) و جو بیست یا استحبابی؟
- هرگاه کسی بعد از سعی تقصیر را فراموش نمود، آیا عمره و حج او هر دو صحیح است، یا هر دو باطل است، یا حجِ تنها باطل است؟
- شخصی در چند سال قبل به عنوان نوکری و خادمی به مکّه معظّمه مشرّف شده و اعمال عمره تمتّع را بتمامها به جا آورده، ولی در روز ترویه که به منی رفتند و روز نهم در عرفه و شب عید هم در مشعر بسر برده و اعمال روزعید را هم در منی به جا آورده رمی جمره عقبه و تضحیه و حلق رأس و روزیازدهم و دوازدهم هم رمی جمرات نموده، ولی برای طواف و نماز آن و سعی و طواف نساء و نماز آن به مکّه نیامده و به جا نیاورده و بعداً هم متأهّل شده و امسال ملتفت شده که خطا نموده از زوجه خود عزلت اختیار نموده و خود او هم مقتدر به رفتن مکّه نبوده نایب گرفته و اعمال مزبوره را نایب عوض او به جا آورده، آیا حج او صحیح است یا خیر؟ و در صورت فاسد بودن، آیا بعد از به جا آوردن نایب طواف نساء را میتواند با زوجه خود مباشرت کند، یا خیر؟
- زیدی مشرّف شده است مکّه معظّمه طواف نکرده است و نماز طواف را نخوانده، هفت شوط از مروه به صفا نموده است و تقصیر کرده و لباس پوشیده، روز بعد ملتفت شده دوباره مُحرِم شده از خود مکّه طواف و نماز وسعی بین صفا و مروه کرده است، آیا حج او صحیح است یا خیر؟ و بر فرض صحّت، باید فدیه بدهد یا خیر؟
- شخصی چند سال غسل جنابت کرده و نمیدانسته باید غسل ترتیبی و یا ارتماسی کند، فقط نیّت غسل جنابت می‌کرده و سه مرتبه زیر آب میرفته، عبادات مشروطه به طهارت را با چنین غسلی به جا آورده صحیح است یا خیر؟
- شخصی در عمره تمتّع در وقت طواف هشت ذراع تا دیوار حِجر اسماعیل فاصله داشته، طواف را به جا آورده و حال آن که در (مناسک) خوانده بود که: فاصله بیش از شش ذراع نباید باشد (83) و این را فراموش کرده بود، پس از تقصیر متذکّر شده، در روز هشتم ذیحجّه که باید عصر آن روز به منی برود با خود فکر نموده اگر بخواهد مُحرِم شود وقت باقی نیست که به جُحفه رود و مُحرِم شود و طواف را اعاده نماید، ناچار عصر آن روز برای انجام حج تمتّع مُحرِم شده و انجام وقوفین با طواف نموده، تکلیف این شخص چیست؟
- چه میفرمایید در این مسأله شرعیّه در شب دوشنبه که غرّه ذیحجّه بوده، اهل حاج از ایرانیها رؤیت هلال را نموده ولی در نزد سعودیها شب یک شنبه را غرّه ذیحجّه قرار دادند، از همان لحاظ حُجّاج ایرانی را یوم هفتم ذیحجّه از مکّه حرکت داده یک سره وارد عرفات نموده که لیله هشتم را در عرفات بودند و روز هشتم ذیحجّه را، چون سعودیها روز نهم قرار دادند اعمال عرفه را در یوم هشتم در زمین عرفات به جا آورده، لیله نهم - که لیله عرفه باشد - اهل حاج را کوچانیده به مشعر الحرام و روز عرفه از مشعر حرکت داده وارد منی کرده چون سعودیها روز نهم را که وارد منی شدند اوّل رمی جمار و بعد حلق رأس و قربانی کردهاند. بعضی از حُجّاج نظر به رؤیت هلال شب دوشنبه، دو مرتبه بدون رمی جمار وحلق رأس و قربانی با ماشین، مراجعت به عرفات نموده در روز عرفه وقوف اختیاری عرفات را تا غروب به هر نحو بوده درک نمودند، شُرطه از طرف سعودیها حُجّاجی را که در یوم عرفه در عرفات بودند عودت به منی داده، پس از ورود به منی باز حُجّاج را مراجعت به مشعر داده و وقوف اختیاری مشعرالحرام را هم درک نموده تا صبح. ولی بعض از حُجّاج ایرانی، عالماً عامداً وقوفین را که وقوف عرفات و مشعرباشد نه اختیاری و نه اضطراری درک نکردند، همان روز عرفه را، تأسّیاً به سعودیها روز عید قرار داده رمی جمار و حلق رأس و قربانی نمودند، چون که وقوفین را به هیچ نحو به جا نیاورده، حج خودشان را هم بدل به عمره نکردهاند بیان فرمایید: اشخاص اخیر بری الذمّه از حَجّة الاسلام میباشند، یا در احرام خودشان - 24 چیز که بر آنها حرام است - باقی هستند که باید در سال دیگربروند حج خودشان را صحیحاً بجا بیاورند یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] قربانی و حلق و تقصیر در اعمال حج و عمره (تمتع و مستحب) در شب چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] قربانی و حلق و تقصیر در اعمال حج و عمره (تمتع و مستحب) در شب چه حکمی دارد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] شخصی به اعتماد نایب خود در رمی ذبح کرده و حلق نموده است بعد معلوم شده که نایب از جانب او رمی ننموده است ایا ذبح و حلق او صحیح است
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی که معذور از رمی جمره عقبه بوده به کسی نیابت داده، سپس به اعتماد نایبش ذبح کرده، و پس از آن تقصیر نموده است. سپس معلوم شده که نایب رمی نکرده است. آیا قربانی و تقصیر او صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی که در حج مخیر بین حلق و تقصیر بوده است، حلق را انتخاب کرده و مشغول حلق می شود. بعد از اینکه مقداری از سر را حلق کرد، پشیمان می شود و می خواهد حلق را قطع کرده و با تقصیر از احرام خارج شود. بفرمایید که آیا در این صورت باز هم تخییر باقی است و این مرد با تقصیر از احرام خارج می شود یا اینکه حلق تعیین شده و باید حلق را تمام کند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی بعد از اعمال منی یقین کرده است در عمره تمتع تقصیر نکرده بود تکلیف او چیست؟ و اگر چنانچه تقصیر در حج را فراموش نماید وظیفه چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی که در حج مخیّر بین حلق و تقصیر بود حلق را اختیار کرد، ولی به جای تیغ، سرش را با ماشین ته زن، ماشین کرد، آیا کفایت می کند؟
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که سال قبل هم به حج مشرف شده و حلق را در خارج منی انجام داده است و امسال هم حلق را در خارج منی نموده چه وظیفه ای دارد و اگر اعمال مکه را انجام داده صحیح است یا خیر
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی بعد از احرام حج در عرفات یقین کرده در عمره تقصیر نکرده است، چه کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] شخصی سال گذشته قربانی و تقصیر را در خارج از منی انجام داده، و به ایران بازگشته است. امسال نیز قصد حج دارد، وظیفه اش چیست؟
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] درجایی که احتمال می دهد غبار یا دود به حلق برسد باید احتیاط کند، ولی اگر یقین یا گمان داشته باشد به حلق نمی رسد روزه اش صحیح است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر مواظبت نکند و غبار یا دود یا بخار غلیظ و مانند اینها داخل حلق شود چنانچه یقین یا اطمینان داشته که به حلق نمی رسد روزه اش اشکال ندارد و اگر گمان می کرده که به حلق نمی رسد بنابر احتیاط مستحب ان روزه را قضا کند
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر مواظبت نکند وغبار یا بخار یا دود ومانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمیرسد، روزهاش صحیح است و همچنین است اگر اطمینان داشت که به حلق نمیرسد ولی در صورت گمان احتیاط واجب روزه را قضا نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی در حال احرام بمیرد، نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش بدهند، مگر این که در احرام حج بوده و حلق یا تقصیر و سعی بین صفا و مروه کرده باشد یا در احرام عمره مفرده بوده و حلق یا تقصیر نموده باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر به واسطه باد، غباری پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، بنا بر احتیاط مستحب روزهاش باطل می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه اطمینان داشته که به حلق نمیرسد روزهاش صحیح است و اگر احتمال عقلایی میداده که به حلق میرسد، بنا بر احتیاط مستحب آن روزه باطل می‌باشد و اگر غبار و مانند آن به نحوی باشد که به فرو بردن آن خوردن گفته شود و آن را هم احتمال میداده، چنانچه تمام کردن روزه لازم باشد، بنا بر احتیاط آن را تمام کند و چنانچه قضای آن در صورت بطلان لازم است بنا بر احتیاط آن را قضا هم بنماید.
- [آیت الله بهجت] جویدن غذا برای بچه یا پرنده و چشیدن غذا و مانند اینها که معمولاً به حلق نمیرسد، اگرچه اتفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمیکند و احتیاط مستحب است که این امور را در صورت عدم حاجت و ضرورت ترک کنند.
- [آیت الله اردبیلی] از جمله مستحبّات مؤکّد که در روایات از آن به (حجّ اصغر) تعبیر شده (عمره مفرده) است؛ بلکه کسی که استطاعت برای حج را ندارد، ولی میتواند عمره مفرده به جا آورد، بنابر احتیاط واجب باید آن را به جا آورد و در همه اوقات سال میتوان آن را بجا آورد، ولی در یک ماه قمری بیش از یک عمره مفرده نمیتوان به نیت یک نفر انجام داد و نسبت به عمره ماه رجب تأکید بسیار شده است. واجبات عمره مفرده که باید در آنها قصد قربت داشته باشد عبارت از هفت مورد زیر است: (اِحرام)، (طواف خانه خدا)، (نماز طواف)، (سعی بین صفا و مروه)، (تراشیدن سر یا تقصیر)، (طواف نساء) و (نماز طواف نساء). =============================================================================== تفصیل و احکام هر یک از موارد و احکام حجّ و عمره در کتاب (مناسک حجّ و عمره) بیان شده است، و باید بدانجا مراجعه شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] رساندن غبار غلیظ به حلق، روزه را باطل میکند چه غبار چیزیباشد که خوردن آن حلال است مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است مثل خاک، و بنابر احتیاط واجب باید غباری را هم که غلیظ نیست به حلق نرساند مگر در صورتی که اجتناب از او مشکل وسخت باشد که در این صورت، روزه او صحیح است.
- [آیت الله بهجت] اگر بهعلت رسیدن مال به حدّ نصاب، مستطیع شود و رسیدن سالِ زکات بعد از زمان حج باشد، حج واجب می‌شود، و اگر از روی معصیت حج بهجا نیاورد تا سال زکات فرا برسد، زکات واجب می‌شود، اگرچه بهسبب تقصیر در انجام حج و پرداخت زکات استطاعت او برای حج، در سالهای آینده از بین برود، و اگر فرارسیدن سال زکات قبل از اولین ماه از ماههای سه گانه حج (شوال، ذیقعده و ذیحجه) باشد در این صورت زکات واجب است و حج واجب نمیشود، مگر آنکه با بقیه مال مستطیع برای حج باشد.