شب قدر شبی است که قرآن در آن نازل شده است
(إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ [قدر/1] ما آن [قرآن] را در شب قدر نازل کردیم!)
و این شب از هزار ماه بهتر است:
(لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ[قدر/3] شب قدر بهتر از هزار ماه است!)
شاید این دو ویژگی، ویژگی هایی باشند که قبل از اسلام وجود نداشته است. چون قطعا قرآن قبل از پیامبر خاتم (ص) نازل نشده بود و شاید به برکت همین نزول قرآن، ارج و شرافت شب قدر، تا بدین حد شده که از هزار ماه بهتر باشد. از همین رو بعضی مطابق حدیثی معتقد هستند که شب قدر مخصوص امت آخر الزمان است.
در تفسیر نمونه می گوید: (صریح روایات متعددی این است که این از مواهب الهی بر این امت می باشد، چنان که در حدیثی از پیغمبر اکرم ص آمده است که فرمود: ان اللَّه وهب لامتی لیلة القدر لم یعطها من کان قبلهم: خداوند به امت من شب قدر را بخشیده و احدی از امتهای پیشین از این موهبت برخوردار نبودند.[1])[2]
لازم به ذکر است که بعد از پیامبر (ص) و نزول قرآن نیز شب قدر، هر ساله تکرار می شود. در تفسیر نمونه می گوید: )تعبیر به فعل مضارع (تنزل) که دلالت بر استمرار دارد، و همچنین تعبیر به جمله اسمیه"سَلامٌ هِیَ حَتَّی مَطْلَعِ الْفَجْرِ" که نشانه دوام است نیز گواه بر این معنی است. بعلاوه روایات بسیاری که شاید در حد تواتر باشد نیز این معنی را تایید می کند.)[3]
اما شب قدر خصائص دیگری دارد که منحصر به امت آخر الزمان نیست. بلکه برای هر دوره ای لازم است. مثل مقدر شدن سرنوشت بندگان، یا نزول فرشتگان بر حجت الهی، از این رو در احادیث به این نکته اشاره شده است که شب قدر از ابتدای خلقت وجود داشته است:
امام جواد علیه السلام می فرماید: خدای- جل ذکره- شب قدر را در ابتدای خلقت دنیا آفرید و در آن شب نخستین پیغمبر و نخستین وصیی که باید باشد (آدم و شیث را) آفرید [وجود آنها را مقدر ساخت] و حکم فرمود که در هر سالی شبی باشد که در آن شب تفسیر و بیان امور تا چنان شبی در سال آینده فرود آید، هر که آن شب را انکار کند، علم خدای عز و جل را رد کرده، زیرا پیغمبران و رسولان و محدثان جز بوسیله حجتی که درآن شب به آنها میرسد با حجتی که جبرئیل علیه السلام (در غیر آن شب) برای آنها می آورد، قائم نشوند و به پا نایستند (زیرا برنامه رهبری خلق و علم بدون اختلاف را در آن شب بدست می آورند)
راوی گوید: عرض کردم: جبرئیل یا ملائکه دیگر نزد محدثان هم می آیند؟ فرمود: اما نسبت به پیغمبران و رسولان صلّی اللَّه علیهم که شکی نیست و نسبت به غیر ایشان، ناچار باید از نخستین روز آفرینش زمین، تا پایان جهان حجتی برای اهل زمین بوده باشد که خدای تعالی تفسیر امور را درآن شب بر محبوبترین بندگانش نازل فرماید. به خدا سوگند که جبرئیل و ملائکه در شب قدر آن امر را برای آدم آوردند و به خدا سوگند که آدم نمرد، جز اینکه برای او وصیی بود و برای همه پیغمبران پس از آدم امر خدا در شب قدر می‌آمد، و برای وصی پس از او هم مقرر شد. بخدا سوگند که هر پیغمبری از آدم تا محمد صلّی اللَّه علیه و آله در آن شب مأمور میگشت که بفلان کس وصیت کند (شخصی را وصی خود کند.)[4]
[1]. در المنثور" جلد 6 صفحه 371.
[2]. تفسیر نمونه، ج27، ص: 190.
[3]. تفسیر نمونه، ج27، ص: 190.
[4]. الکافی، ج1، ص: 250.
