آیا تعداد پیامبران 124000 نفر بوده ؟چگونه در مدت 7000 سال این همه پیامبر آمده اند؟

راههای علم و آگاهی پیدا کردن نسبت به حقائق، مختلف است، بعضی مطالب با براهین و استدلال‌های عقلی و برخی نیز با تجربه و مشاهده معلوم و ثابت می‌شوند؛ امّا نباید فراموش کرد که تنها راه علم و آگاهی پیدا کردن به یک حقیقت، تعقّل و اندیشیدن و یا تجربه نیست. چه بسا مطالبی که قابل تجربه نبوده و با براهین و ادله عقلی نیز ثابت نمی‌شوند همانند تاریخ و سرگذشت پیشینیان.

به خوبی روشن است که کسی از راه تجربه و یا تفکّر و اندیشیدن نمی‌تواند نسبت به تاریخ گذشته آگاهی پیدا کند در این‌گونه موارد تنها راه کسب اطّلاعات و آگاهی، گوش سپردن به گفته تاریخ نگاران و یا کسانی است که از گذشته به هر طریقی آگاهی دارند و راستگویی آنها مُبَرهن است.
مسأله تعداد انبیاء و همچنین تعداد امامان و اینکه چه کسانی پیامبر یا امام بوده‌اند. از جمله مواردی اند که با حس، تجربه و عقل ثابت نمی‌شود.

البته اصل ضرورت بعثت انبیاء و امامت و مسائلی همچون لزوم عصمت انبیاء و امامان و همچنین نیازمندی جامعه بشری به انبیا و امامان متعدد، با ادلة عقلی ثابت می‌شوند، چنانکه علمای علم کلام این ادله را ذکر نموده‌اند[1] و در روایات هم بر این ادله عقلی تأکید شده است و معصومین علیهم السّلام نیز در موارد متعدد به این ادله عقلی استدلال نموده‌اند.[2]

امّا اینکه پیامبران و امامان چند نفر و چه کسانی بوده‌اند مسلّماً خارج از حوزة عقل و تجربه است. تنها راه آگاهی از این مسأله گوش سپردن به گفته های مورّخین و کتب تاریخی و یا گوش سپردن به کسانی است که خداوند آگاهی و دانش این مطالب را به آنها ارزانی داشته است.
در مورد تعداد پیامبران،قرآن کریم،علاوه بر ذکر نام تعدادی از پیامبران بزرگ الهی،به این واقعیت هم اشاره می کند که تعداد پیامبران،بیشتر از آن است که نام آنها در قرآن آمده است، خداوند به این موضوع در آیه 78 سوره غافر اشاره کرده و می فرماید:
(وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِکَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنَا عَلَیکَ وَمِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَیکَ؛ ما پیش از تو رسولانی فرستادیم؛ سرگذشت گروهی از آنان را برای تو بازگفته، و گروهی را برای تو بازگو نکرده‌ایم) و همچنین در آیه 36 سوره نحل هم می فرماید:(وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولا: ما در هر امتی رسولی برانگیختیم).
پس آنچه از قرآن بدست می آید این است که پیامبران متعددی برای راهنمایی بشر از سوی خدا به پیامبری مبعوث شده اند.

بنابراین در قرآن کریم به تعداد دقیق پیامبران الهی اشاره ای نشده است، لذا باید برای یافتن پاسخ به این سوال که تعداد پیامبران الهی،چند نفر بوده است،به روایات نقل شده از معصومین(علیهم السلام) مراجعه کنیم:

در بحار الانوار روایاتی نقل شده است که تعداد پیامبران را 124 هزار نفر ذکر کرده است . شماری از این روایات عبارت است از:
1 . حضرت رسول می فرماید: (خداوند 124 هزار پیامبر آفریده و من گرامی ترین آنان نزد خداوند هستم . . . و 124 هزار وصی آفریده که علی (ع) گرامی ترین آن ها نزد خداوند و بهترین ایشان است .)[3]

2 . امام زین العابدین (ع) فرمود: (هر کس دوست دارد 124 هزار پیامبر با او مصافحه کنند، امام حسین (ع) را در نیمه شعبان زیارت کند; چرا که ارواح پیامبران از خداوند برای زیارت حضرتش اذن می گیرند و به آنان اجازه داده می شود و پنج نفر از ایشان اولوالعزم هستند).[4]

3 . ابوذر (ره) از پیامبر خدا (ص) سؤال کرد: پیامبران چند نفرند؟ حضرت (ص) فرمود: (124 هزار پیامبر . . . .)[5]

4 . شیخ صدوق (ره) در کتاب اعتقادات می فرماید: (عقیده ما (شیعه امامیه) در تعداد انبیا این است که آنان 124 هزار نفرند و هر کدامشان وصی ای دارند .)[6]

مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر (المیزان ) ، بعد از ذکر روایت ابوذر (ره) در تعداد انبیا، می فرماید: (قسمت اول این حدیث که مشتمل بر تعداد پیامبران است، از مشهورات است که شیعه و سنی در کتبشان نقل کرده اند . صدوق در (خصال ) و (امالی ) از حضرت رضا (ع) از پیامبر خدا (ص) و از زید بن علی از اجدادش از امیرالمؤمنین (ع) و ابن قولویه در (کامل الزیارة ) و سید در (اقبال ) از امام سجاد (ع) و در (بصایر الدرجات ) از امام باقر (ع) روایت کرده اند.[7]
بنابراین، منشا شهرت چنین تعدادی روایات یاد شده است.

اما در منابع موجود نام تعداد بسیار اندکی از پیامبران به چشم می خورد. شماری از علل این مساله عبارت است از:
1 . اکثر انبیا شریعت مستقل نداشتند و به شریعت پیامبر دیگر دعوت می کردند; مثل حضرت لوط در زمان حضرت ابراهیم. این پیامبران خودشان به طور مستقیم از خداوند وحی دریافت می کردند; ولی از سوی وی مامور به شریعت پیامبر دیگری بودند.
2 . بسیاری از انبیا معروف نبودند و براساس روایات، بر یک شهر یا روستا و یا حتی یک خانواده مبعوث شدند.

در مورد اینکه چگونه در این مدت 124000پیامبر آمده اند باید عرض کنم:
آنچه مسلم است این است که همه این انبیاء پشت سر هم نیامده اند بلکه بسیاری از آنها در یک زمان و در مناطق مختلف مشغول تبلیغ دین بوده اند.شاهد این ادعا آن است که طبق آیات قرآن کریم حضرت لوط و حضرت ابراهیم (علیهما السلام) در یک زمان بوده اند.

همچنین روایات مختلفی داریم که نشان می دهد چندین پیامبر در یک زمان مشغول به تبلیغ بوده اند. از جمله در روایات متعددی آمده است که بیان می کند بنی اسرائیل در یک روز دو، یا سه ،یا چهار پیامبر و یا حتی هفتاد پیامبر را (در یک روز) به شهادت رسانیدند، بدون آن که در آن روز بازار و کسب و تجارت خود را تعطیل کرده باشند..... فَکَانَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ تَقْتُلُ فِی الْیَوْمِ نَبِیَّیْنِ وَ ثَلَاثَةً وَ أَرْبَعَةً حَتَّی إِنَّهُ کَانَ یُقْتَلُ فِی الْیَوْمِ الْوَاحِدِ سَبْعُونَ نَبِیّاً وَ ... .[8]

[1]. ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقائد، ج2-1.
[2]. فیض کاشانی، ملامحسن، الوافی، اصفهان، چاپ مؤسسة امیر المؤمنین، ص 21، باب اضطرار الی الحجة، ح 1.
[3]. بحارالانوار، مجلسی، ج 11، ص 30.
[4]. همان، ص 58.
[5]. همان، ص 32.
[6]. همان، ص 28.
[7]. المیزان، ج 2، ص 144.
[8]. بحارالانوار، ج11، ص47.