ابتدا
اِبْتِداء، مصدرِ باب افتعال از ریشۀ بدأ می باشد.
چرا تعداد شیعه ها از همان ابتدا کم بوده است؟
اصل اولی و اساسی ای که باید مد نظر قرار گیرد، این است که میزان جمعیت ملاک حق یا باطل بودن نیست. اگر روزی تنها یک نفر از میلیون ها نفر ادعا می کرد که زمین ثابت نیست بلکه به دور خورشید می گردد و همه با او مخالفت می کردند، مخالفت همگانی تاثیر در بطلان ادعای او نداشته است. از همین رو حضرت علی (ع) می فرمایند: (أَیُّهَا النَّاسُ لَا تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیقِ الْهُدَی لِقِلَّةِ أَهْلِهِ[1] ای مردم در راه راست، از کمی روندگان نهراسید.) اما با این حال کمی و بسیاری گروهها خود عواملی دارد که آنها قابل بررسی می باشد. از این رو باید به این مساله توجه کرد که چرا جمعیت شیعه از ابتدا کم بوده است! البته در پذیرفتن صورت مساله، باید اندکی تسامح به خرج داد. و الا نمی توان ادعا کرد که شیعیان نسبت به سایر گروههای مسلمان از جمعیت کمتری برخوردارند. چون تمام غیر شیعیان از مسلمانان، در یک دسته جای نمی گیرند. بلکه خود آنها نیز به گروههای مختلف تقسیم می شوند. مثلا امروزه، غیر شیعیان در سه دسته وهابیون، اهل سنت و صوفیه می توانند جای گیرند. یا در دورانی غیر شیعه به دو گروه معتزله و اشاعره تقسیم می شدند که اختلاف و نزاعی بسیار شدید نیز در بین شان وجود داشته است. به گونه ای که در دو دوران که در بینشان دست به دست شده و قدرت به دیگری رسیده، کشتار بزرگی از طرف مقابل کرده اند! یا اینکه چهار گروه حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی در بین اهل سنت وجود دارد که در بعضی از مقاطع این گروهها یکدیگر را به کفر متهم کرده اند! و در یک جمله می توان گفت که امت اسلامی به 73 فرقه تبدیل شده اند: انس بن مالک از پیامبر خدا (ص) نقل می کند که فرمود: بنی اسرائیل پس از حضرت عیسی، به هفتاد و یک گروه پراکنده شدند که هفتاد گروه از آنان نابود و گروهی رهایی یافتند و به راستی که امّت من به زودی به هفتاد و سه فرقه پراکنده خواهند شد که هفتاد و یک گروه از آنان نابود شده و یک گروه نجات خواهند یافت.[2] بنابراین نمی توان گفت شیعه اقلیتی در بین مسلمانان است. با این حال عواملی سبب شده که جمعیت شیعه در طی تاریخ آن گونه که باید می بوده، نبوده است! قطعا یکی از این عوامل قدرت حاکم و حکومت ها می باشند. به عنوان نمونه زمانی که افراد به جرم محبت حضرت علی (ع) اعدام می شدند (در زمان بنی امیه) و بر بالای منابر حضرت علی (ع) مورد اهانت قرار می گرفته است، طبیعی است که از سویی جمعیت شیعیان با کشتار کم شود و از سویی نیز تبلیغات سوء در نسل های جدید اثر گذاشته و مانع تمایل آنها به مکتب شیعه شود. همچنین امکانات نیز بسیار مهم است. امروزه اکثر کسانی که در کشورهای دیگر مسلمان می شوند با امکانات و تبلیغات اهل تسنن مسلمان می شوند و شیعه امکانات تبلیغی بسیار کمتری از اهل تسنن دارد. تا جایی که بنا بر خاطره یکی از افراد مسلمان شده، اهل تسنن کتاب های شهید مطهری را به او می دادند تا اسلام را بشناسد اما وجود مکتب تشیع و شیعه بودن شهید مطهری را از او مخفی می کردند. عوامل دیگری نیز می توان برای این مساله برشمرد که بهتر است هر مقطع تاریخی و هر نقطه جغرافیایی جداگانه مد نظر قرار گیرد و عوامل موثر کشف شود. [1]. نهج البلاغه، خطبه 201. [2]. الخصال، ج2، ص: 585.
اصل اولی و اساسی ای که باید مد نظر قرار گیرد، این است که میزان جمعیت ملاک حق یا باطل بودن نیست. اگر روزی تنها یک نفر از میلیون ها نفر ادعا می کرد که زمین ثابت نیست بلکه به دور خورشید می گردد و همه با او مخالفت می کردند، مخالفت همگانی تاثیر در بطلان ادعای او نداشته است. از همین رو حضرت علی (ع) می فرمایند: (أَیُّهَا النَّاسُ لَا تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیقِ الْهُدَی لِقِلَّةِ أَهْلِهِ[1] ای مردم در راه راست، از کمی روندگان نهراسید.) اما با این حال کمی و بسیاری گروهها خود عواملی دارد که آنها قابل بررسی می باشد. از این رو باید به این مساله توجه کرد که چرا جمعیت شیعه از ابتدا کم بوده است! البته در پذیرفتن صورت مساله، باید اندکی تسامح به خرج داد. و الا نمی توان ادعا کرد که شیعیان نسبت به سایر گروههای مسلمان از جمعیت کمتری برخوردارند. چون تمام غیر شیعیان از مسلمانان، در یک دسته جای نمی گیرند. بلکه خود آنها نیز به گروههای مختلف تقسیم می شوند. مثلا امروزه، غیر شیعیان در سه دسته وهابیون، اهل سنت و صوفیه می توانند جای گیرند. یا در دورانی غیر شیعه به دو گروه معتزله و اشاعره تقسیم می شدند که اختلاف و نزاعی بسیار شدید نیز در بین شان وجود داشته است. به گونه ای که در دو دوران که در بینشان دست به دست شده و قدرت به دیگری رسیده، کشتار بزرگی از طرف مقابل کرده اند! یا اینکه چهار گروه حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی در بین اهل سنت وجود دارد که در بعضی از مقاطع این گروهها یکدیگر را به کفر متهم کرده اند! و در یک جمله می توان گفت که امت اسلامی به 73 فرقه تبدیل شده اند: انس بن مالک از پیامبر خدا (ص) نقل می کند که فرمود: بنی اسرائیل پس از حضرت عیسی، به هفتاد و یک گروه پراکنده شدند که هفتاد گروه از آنان نابود و گروهی رهایی یافتند و به راستی که امّت من به زودی به هفتاد و سه فرقه پراکنده خواهند شد که هفتاد و یک گروه از آنان نابود شده و یک گروه نجات خواهند یافت.[2] بنابراین نمی توان گفت شیعه اقلیتی در بین مسلمانان است. با این حال عواملی سبب شده که جمعیت شیعه در طی تاریخ آن گونه که باید می بوده، نبوده است! قطعا یکی از این عوامل قدرت حاکم و حکومت ها می باشند. به عنوان نمونه زمانی که افراد به جرم محبت حضرت علی (ع) اعدام می شدند (در زمان بنی امیه) و بر بالای منابر حضرت علی (ع) مورد اهانت قرار می گرفته است، طبیعی است که از سویی جمعیت شیعیان با کشتار کم شود و از سویی نیز تبلیغات سوء در نسل های جدید اثر گذاشته و مانع تمایل آنها به مکتب شیعه شود. همچنین امکانات نیز بسیار مهم است. امروزه اکثر کسانی که در کشورهای دیگر مسلمان می شوند با امکانات و تبلیغات اهل تسنن مسلمان می شوند و شیعه امکانات تبلیغی بسیار کمتری از اهل تسنن دارد. تا جایی که بنا بر خاطره یکی از افراد مسلمان شده، اهل تسنن کتاب های شهید مطهری را به او می دادند تا اسلام را بشناسد اما وجود مکتب تشیع و شیعه بودن شهید مطهری را از او مخفی می کردند. عوامل دیگری نیز می توان برای این مساله برشمرد که بهتر است هر مقطع تاریخی و هر نقطه جغرافیایی جداگانه مد نظر قرار گیرد و عوامل موثر کشف شود. [1]. نهج البلاغه، خطبه 201. [2]. الخصال، ج2، ص: 585.
پاسخ:
اصل اولی و اساسی ای که باید مد نظر قرار گیرد، این است که میزان جمعیت ملاک حق یا باطل بودن نیست. اگر روزی تنها یک نفر از میلیون ها نفر ادعا می کرد که زمین ثابت نیست بلکه به دور خورشید می گردد و همه با او مخالفت می کردند، مخالفت همگانی تاثیر در بطلان ادعای او نداشته است. از همین رو حضرت علی (ع) می فرمایند:
(أَیُّهَا النَّاسُ لَا تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیقِ الْهُدَی لِقِلَّةِ أَهْلِهِ[1] ای مردم در راه راست، از کمی روندگان نهراسید.)
اما با این حال کمی و بسیاری گروهها خود عواملی دارد که آنها قابل بررسی می باشد. از این رو باید به این مساله توجه کرد که چرا جمعیت شیعه از ابتدا کم بوده است!
البته در پذیرفتن صورت مساله، باید اندکی تسامح به خرج داد. و الا نمی توان ادعا کرد که شیعیان نسبت به سایر گروههای مسلمان از جمعیت کمتری برخوردارند. چون تمام غیر شیعیان از مسلمانان، در یک دسته جای نمی گیرند. بلکه خود آنها نیز به گروههای مختلف تقسیم می شوند. مثلا امروزه، غیر شیعیان در سه دسته وهابیون، اهل سنت و صوفیه می توانند جای گیرند. یا در دورانی غیر شیعه به دو گروه معتزله و اشاعره تقسیم می شدند که اختلاف و نزاعی بسیار شدید نیز در بین شان وجود داشته است. به گونه ای که در دو دوران که در بینشان دست به دست شده و قدرت به دیگری رسیده، کشتار بزرگی از طرف مقابل کرده اند! یا اینکه چهار گروه حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی در بین اهل سنت وجود دارد که در بعضی از مقاطع این گروهها یکدیگر را به کفر متهم کرده اند! و در یک جمله می توان گفت که امت اسلامی به 73 فرقه تبدیل شده اند:
انس بن مالک از پیامبر خدا (ص) نقل می کند که فرمود: بنی اسرائیل پس از حضرت عیسی، به هفتاد و یک گروه پراکنده شدند که هفتاد گروه از آنان نابود و گروهی رهایی یافتند و به راستی که امّت من به زودی به هفتاد و سه فرقه پراکنده خواهند شد که هفتاد و یک گروه از آنان نابود شده و یک گروه نجات خواهند یافت.[2]
بنابراین نمی توان گفت شیعه اقلیتی در بین مسلمانان است.
با این حال عواملی سبب شده که جمعیت شیعه در طی تاریخ آن گونه که باید می بوده، نبوده است! قطعا یکی از این عوامل قدرت حاکم و حکومت ها می باشند. به عنوان نمونه زمانی که افراد به جرم محبت حضرت علی (ع) اعدام می شدند (در زمان بنی امیه) و بر بالای منابر حضرت علی (ع) مورد اهانت قرار می گرفته است، طبیعی است که از سویی جمعیت شیعیان با کشتار کم شود و از سویی نیز تبلیغات سوء در نسل های جدید اثر گذاشته و مانع تمایل آنها به مکتب شیعه شود.
همچنین امکانات نیز بسیار مهم است. امروزه اکثر کسانی که در کشورهای دیگر مسلمان می شوند با امکانات و تبلیغات اهل تسنن مسلمان می شوند و شیعه امکانات تبلیغی بسیار کمتری از اهل تسنن دارد. تا جایی که بنا بر خاطره یکی از افراد مسلمان شده، اهل تسنن کتاب های شهید مطهری را به او می دادند تا اسلام را بشناسد اما وجود مکتب تشیع و شیعه بودن شهید مطهری را از او مخفی می کردند.
عوامل دیگری نیز می توان برای این مساله برشمرد که بهتر است هر مقطع تاریخی و هر نقطه جغرافیایی جداگانه مد نظر قرار گیرد و عوامل موثر کشف شود.
[1]. نهج البلاغه، خطبه 201.
[2]. الخصال، ج2، ص: 585.
- [سایر] اگر ممکن است تعداد فرق اساسی شیعه را بیان فرمایید؟
- [سایر] آیا قرآن و روایات به تعداد امامان اشاره ای دارند؟
- [سایر] از چه زمانی مسلمین به شیعه و سنی تقسیم شدند و چرا تعداد سنی ها از شیعیان بیشتر است؟
- [سایر] چرا اسلام و چرا تشیع ابتدا برای یقینم خودم و بعد جهت کمک به دوستان خودم؟
- [سایر] آیا بیشتر بودن تعداد اهل سنت از شیعیان دلیل بر حقانیت آنان نیست؟
- [سایر] لطفاً تمام کتبی را که بر معرفی یا دفاع شیعه از ابتدا تا اکنون نوشته شده را ذکر بفرمایید؟
- [سایر] در زمان رجعت حضرت مهدی (عج) چه تعداد از پیامبران و امامان (علیهم السلام) ظهور خواهند کرد؟
- [سایر] در زمان رجعت حضرت مهدی (عج) چه تعداد از پیامبران و امامان (علیهم السلام) ظهور خواهند کرد؟
- [سایر] شیعه معتقدند که اغلب صحابه به جز تعداد بسیار اندکی منافق و کافر بوده اند، اگر چنین است، پس چرا این کافران آن تعداد اندکی را که با پیامبر بودند نابود نکردند؟! اگر شیعه بگویند: اصحاب بعد از وفات پیامبر همه مرتد شدند و فقط هفت نفر بر اسلام باقی ماندند، می پرسیم پس چرا آنها این تعداد اندک را از بین نبردند و وضعیت را به دوران پدران و نیاکانشان بر نگرداندند؟!
- [سایر] آیا امام حسین (علیه السلام ) را شیعیان کشتند؟ ابتدا نامه نوشتند و به ایشان محبت داشتند ولی در کربلا بر روی ایشان شمشیر کشیدند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جنس هایی را که با وزن و پیمانه نمی فروشند بلکه با عدد و متر می فروشند مانند تخم مرغ و پارچه و بسیاری از ظروف و یا با مشاهده می فروشند مانند بسیاری از حیوانات، اگر تعداد کمتر را به تعداد بیشتر بفروشند اشکال ندارد.
- [آیت الله سبحانی] جنس هایی را که با وزن و پیمانه نمی فروشند بلکه با عدد و متر می فروشند مانند تخم مرغ و پارچه و بسیاری از ظروف و یا با مشاهده می فروشند مانند بسیاری از حیوانات، اگر تعداد کمتر را به تعداد بیشتر بفروشند اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] در حنوط میّت، بنا بر احتیاط واجب باید ابتدا کافور را به پیشانی میّت بمالند، ولی مراعات ترتیب در بقیه اعضای سجده لازم نیست.
- [آیت الله مظاهری] کسی که چند نماز از او قضا شده و تعداد آنها را نمیداند، مثلاً نمیداند چهار تا بوده یا پنج تا، چنانچه مقدار کمتر را بخواند کافی است.
- [آیت الله اردبیلی] عاریه یک چیز به چند شخص معیّن صحیح است، ولی عاریه دادن آن به جماعتی که تعداد آنها معلوم نیست، اشکال دارد.
- [آیت الله مظاهری] مرد شیعه میتواند با زن سنّی ازدواج کند و همچنین زن شیعه میتواند به عقد سنّی درآید ولی سزاوار نیست که این کار عملی شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی که عادت عددیّه دارد بیشتر از شماره عادت خود خون ببیند و از ده روز نیز بیشتر شود، چنانچه همه خونهایی که دیده مثل هم باشند،باید برای تعیین روز شروع حیض، به وقت شروع عادت خویشان خود مراجعه کند و از آن وقت به تعداد روزهای عادت خود را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر خویشاوندی نداشت و یا وقت شروع عادت آنان یکسان نبود، باید از هنگام دیدن خون، به تعداد روزهای عادت خود را حیض قرار دهد و اگر همه خونهایی که دیده یک جور نباشند بلکه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، اگر روزهایی که خون نشانه حیض را دارد با شماره روزهای عادت او یک اندازه باشد، باید همان روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر تعداد روزهایی که خون نشانه حیض را دارد از تعداد روزهای عادت او بیشتر باشد، فقط به اندازه روزهای عادت خود را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و اگر تعداد روزهایی که خون نشانه حیض را دارد از تعداد روزهای عادت او کمتر باشد، باید آن روزها را با چند روز دیگر که روی هم به اندازه روزهای عادت او میشوند، حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر شخصی از عامه بمیرد و از او یک دختر عامی مذهب بماند و برادری داشته باشد اگر برادر شیعه باشد و یا پس از مرگ برادرش شیعه شود بنا به قاعده الزام برادر شیعه می تواند انچه از ترکه میت زیاد می اید از باب تعصیب بگیرد هر چند تعصیب در مذهب شیعه باطل است و همچنین اگر شخصی از عامه یک خواهر عامی مذهب وارث داشته باشد و عموی ابوینی داشته باشد چنانچه عموی او شیعه باشد و یا بعد از مرگ پسر برادرش شیعه شود بنا به قاعده الزام می تواند انچه از باب تعصیب به او می رسد بگیرد و همچنین است حکم در سایر موارد تعصیب
- [آیت الله بروجردی] کسی که زکات می‌گیرد باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر انسان کسی را شیعه بداند و به او زکات بدهد، بعد معلوم شود شیعه نبوده، باید دوباره زکات بدهد.
- [آیت الله مظاهری] باید ابتدا و انتهای هشت فرسخ را از ساختمانهای آخر شهر که متّصل به شهر است حساب نماید نه از خانه یا محلّه خود یا محل کار، و فرقی در این مسئله میان شهرهای بزرگ و کوچک نیست.