معمولا وقتی سخن از شیطان است، منظور سر دسته شیاطین یعنی ابلیس است. و ابلیس تا قبل از خلقت حضرت آدم، اغواگری نداشته بلکه در زمره ملائک مقرب خدا بوده است.
اما درباره انسان های قبل از حضرت آدم، باید توجه داشت که دانش این مساله، جزئی از عالم غیب است. و دست ما از از اخبار غیب کوتاه است و جز به آن مقدار که به ما تعلیم داده اند، چیزی نمی دانیم:
(ما کانَ اللَّهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَی الْغَیْبِ؛[آل عمران/179] خدا همه شما را از سر غیب آگاه نسازد.)
ما تنها از این مطمئن هستیم که انسان هایی قبل از حضرت آدم (ع) بوده اند، اما همه جزئیات زندگی آن ها و گمراهی ها و سبب هایشان را نمی دانیم.
محمد بن مسلم می گوید: از امام باقر (ع) شنیدم که فرمود: خداوند از وقتی که زمین را آفرید، در آن هفت عالم آفرید که هیچ کدام از آنها از فرزندان آدم نبودند، خداوند آنها را از روی زمین آفرید و آنها را یکی پس از دیگری با عالمی که داشتند در زمین سکونت داد، آنگاه خداوند آدم پدر بشر را آفرید و فرزندان او را از او آفرید.[1]
ابو حمزه ثمالی گفت از حضرت زین العابدین علیه السّلام شنیدم میفرمود خداوند محمّد و علی و پاک فرزندانش را از نور عظمت خود آفرید و آنها را بصورت شبح قرار داد قبل از آفرینش مخلوقات سپس فرمود تو خیال میکنی خداوند جز شما چیزی نیافریده بخدا سوگند هزار هزار آدم و هزار هزار عالم آفرید که تو در آخرین عالم قرار گرفته‌ای.[2]
[1]. خصال ج 2 ص 359.
[2]. بحار الانواز ج 25 ص 25.
