عذاب اخرت
در قرآن کریم، بارها از عذاب گناهکاران سخن به میان آمده است.
چرا خداوند عذاب آخرت را با آتش دنیا مقایسه کرده است؟
یرای آموختن یک امر جدید راههایی وجود دارد. از جمله آن راهها استفاده از آموخته های قبلی است. به عنوان مثال کسی که مزه میوه ای را نمی داند و هنوز آن را نخورده، برای اینکه مزه آن میوه را برایش توضیح دهند، از تجربه های قبلی او استفاده کرده و مزه میوه جدید را شبیه یکی از میوه های قبلی معرفی می کنند. آتش جهنم نیز در این دنیا به تجربه هیچ کس در نیامده، به همین دلیل برای توضیح آن از تجربیات فعلی بشر استفاده می شود. البته در کنار این تشبیه با تعابیری، فرق ها را هم بیان کرده اند، تا انسان فرق آن آتش با آتش دنیا را درک کند که در ذیل دو نمونه از بیانات مرتبط به این مساله را ذکر می کنیم: حضرت صادق علیه السّلام فرمود روزی رسول خدا نشسته بود ناگاه جبرئیل فرود آمد پس رسول خدا فرمود: ای برادر جبرئیل چرا ترا غمگین و افسرده خاطر می بینم؟ عرضکرد چرا چنین نباشم امروز مناقیح جهنم را برداشتند حضرت فرمود: مناقیح جهنم چیست؟ عرض کرد که خدا فرمان داد آتش را برافروختند هزار سال تا اینکه سفید شد بعد از آن هزار سال تافتند تا سیاه شد پس آن آتش سیاه است و تاریک است بعضی از آن تاریک‌تر از بعض دیگر. اگر یک حلقه از زنجیرهائی که درازی آن هفتاد ذراع است بر فراز کوههای عالم گذارده شود مسلم از گرمی آن زنجیر کوه ها آب خواهد شد و اگر قطره‌ای از آبهای زقوم و ضریع جهنم در آبهای اهل دنیا ریخته شود تمام اهل دنیا از بویش بمیرند.[1] همچنین پیامبر (ص) می فرمایند: آتش دنیا یک جزء از هفتاد جزء از آتش جهنم است و اگر آتش جهنم دو بار خاموش نشده بود نمی توانستید از آن بهره مند شوید. آتش دنیا از خدا می خواهد که او را بجهنم باز نگرداند.[2] درباره بهشت نیز امر به همین منوال است فرق های بسیاری بین نعمت های بهشتی و نعمت های دنیوی وجود دارد. اما بهترین راه برای درک اجمالی نعمت های بهشتی، تشبیه آن به نعمت های دنیوی است. [1]. إرشاد القلوب إلی الصواب، ج1، ص 106. [2]. نهج الفصاحة، ص 342، ح 930.
یرای آموختن یک امر جدید راههایی وجود دارد. از جمله آن راهها استفاده از آموخته های قبلی است. به عنوان مثال کسی که مزه میوه ای را نمی داند و هنوز آن را نخورده، برای اینکه مزه آن میوه را برایش توضیح دهند، از تجربه های قبلی او استفاده کرده و مزه میوه جدید را شبیه یکی از میوه های قبلی معرفی می کنند. آتش جهنم نیز در این دنیا به تجربه هیچ کس در نیامده، به همین دلیل برای توضیح آن از تجربیات فعلی بشر استفاده می شود. البته در کنار این تشبیه با تعابیری، فرق ها را هم بیان کرده اند، تا انسان فرق آن آتش با آتش دنیا را درک کند که در ذیل دو نمونه از بیانات مرتبط به این مساله را ذکر می کنیم: حضرت صادق علیه السّلام فرمود روزی رسول خدا نشسته بود ناگاه جبرئیل فرود آمد پس رسول خدا فرمود: ای برادر جبرئیل چرا ترا غمگین و افسرده خاطر می بینم؟ عرضکرد چرا چنین نباشم امروز مناقیح جهنم را برداشتند حضرت فرمود: مناقیح جهنم چیست؟ عرض کرد که خدا فرمان داد آتش را برافروختند هزار سال تا اینکه سفید شد بعد از آن هزار سال تافتند تا سیاه شد پس آن آتش سیاه است و تاریک است بعضی از آن تاریک‌تر از بعض دیگر. اگر یک حلقه از زنجیرهائی که درازی آن هفتاد ذراع است بر فراز کوههای عالم گذارده شود مسلم از گرمی آن زنجیر کوه ها آب خواهد شد و اگر قطره‌ای از آبهای زقوم و ضریع جهنم در آبهای اهل دنیا ریخته شود تمام اهل دنیا از بویش بمیرند.[1] همچنین پیامبر (ص) می فرمایند: آتش دنیا یک جزء از هفتاد جزء از آتش جهنم است و اگر آتش جهنم دو بار خاموش نشده بود نمی توانستید از آن بهره مند شوید. آتش دنیا از خدا می خواهد که او را بجهنم باز نگرداند.[2] درباره بهشت نیز امر به همین منوال است فرق های بسیاری بین نعمت های بهشتی و نعمت های دنیوی وجود دارد. اما بهترین راه برای درک اجمالی نعمت های بهشتی، تشبیه آن به نعمت های دنیوی است. [1]. إرشاد القلوب إلی الصواب، ج1، ص 106. [2]. نهج الفصاحة، ص 342، ح 930.
پاسخ:
یرای آموختن یک امر جدید راههایی وجود دارد. از جمله آن راهها استفاده از آموخته های قبلی است. به عنوان مثال کسی که مزه میوه ای را نمی داند و هنوز آن را نخورده، برای اینکه مزه آن میوه را برایش توضیح دهند، از تجربه های قبلی او استفاده کرده و مزه میوه جدید را شبیه یکی از میوه های قبلی معرفی می کنند.
آتش جهنم نیز در این دنیا به تجربه هیچ کس در نیامده، به همین دلیل برای توضیح آن از تجربیات فعلی بشر استفاده می شود. البته در کنار این تشبیه با تعابیری، فرق ها را هم بیان کرده اند، تا انسان فرق آن آتش با آتش دنیا را درک کند که در ذیل دو نمونه از بیانات مرتبط به این مساله را ذکر می کنیم:
حضرت صادق علیه السّلام فرمود روزی رسول خدا نشسته بود ناگاه جبرئیل فرود آمد پس رسول خدا فرمود: ای برادر جبرئیل چرا ترا غمگین و افسرده خاطر می بینم؟ عرضکرد چرا چنین نباشم امروز مناقیح جهنم را برداشتند حضرت فرمود: مناقیح جهنم چیست؟
عرض کرد که خدا فرمان داد آتش را برافروختند هزار سال تا اینکه سفید شد بعد از آن هزار سال تافتند تا سیاه شد پس آن آتش سیاه است و تاریک است بعضی از آن تاریک‌تر از بعض دیگر.
اگر یک حلقه از زنجیرهائی که درازی آن هفتاد ذراع است بر فراز کوههای عالم گذارده شود مسلم از گرمی آن زنجیر کوه ها آب خواهد شد و اگر قطره‌ای از آبهای زقوم و ضریع جهنم در آبهای اهل دنیا ریخته شود تمام اهل دنیا از بویش بمیرند.[1]
همچنین پیامبر (ص) می فرمایند: آتش دنیا یک جزء از هفتاد جزء از آتش جهنم است و اگر آتش جهنم دو بار خاموش نشده بود نمی توانستید از آن بهره مند شوید. آتش دنیا از خدا می خواهد که او را بجهنم باز نگرداند.[2]
درباره بهشت نیز امر به همین منوال است فرق های بسیاری بین نعمت های بهشتی و نعمت های دنیوی وجود دارد. اما بهترین راه برای درک اجمالی نعمت های بهشتی، تشبیه آن به نعمت های دنیوی است.
[1]. إرشاد القلوب إلی الصواب، ج1، ص 106.
[2]. نهج الفصاحة، ص 342، ح 930.
- [سایر] چه نسبتی بین نعمت‌های دنیا و عذاب آخرت وجود دارد ؟
- [سایر] اگر شخصی مرتکب جنایتی شود مانند اینکه کسی را بکشد و در دنیا مجازات قانونی را تحمل نماید آیا باز هم در آخرت مستحق عذاب خداوند خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] خداوند متعال ابلیس را چگونه با آتش عذاب می کند، در حالی که خود از جنس آتش است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] خداوند متعال ابلیس را چگونه به آتش عذاب میکند در حالی که خود او از جنس آتش است؟
- [سایر] نام جهنم مرادف با کلمه نار و آتش است. چرا خداوند از آتش برای عذاب ستمکاران استفاده میکند و از عذابهای دیگر... استفاده نمیکند؟
- [سایر] عذاب جهنم چگونه بوده و آیا قابل مقایسه با عذاب های دنیایی است ؟
- [سایر] آیا ساحران در آخرت عذاب می شوند؟
- [سایر] مراد از صبغه خدا در قرآن چیست؟ آیا پیامبر خدا (ص)، خاندان او و قرآن، تجلی از صبغه خدا، جهت نجات مردم در دنیا و آخرت هستند؟
- [سایر] چه ربطی بین خلقت شیطان از آتش، و آتش بودن عذاب جهنم است؟
- [سایر] مراد از صبغه خدا در قرآن چیست؟ آیا پیامبر خدا (ص)، خاندان او و قرآن، تجلی از صبغه خدا، جهت نجات مردم در دنیا و آخرت هستند؟
- [آیت الله وحید خراسانی] هشتم از مبطلات نماز بنابر احتیاط واجب ان است که برای کار دنیا عمدا گریه کند مگر این که جاهل قاصر باشد و اگر از ترس خدا یا برای اخرت گریه کند از بهترین اعمال است
- [آیت الله مکارم شیرازی] ربنا آتنا فی الدنْیا حسنةً و فی الاْخرة حسنةً و قنا عذاب النار: خداوندا در دنیا و درسرای دیگر به ما نیکی مرحمت فرما و ما را از عذاب دوزخ نگاه دار!
- [آیت الله مظاهری] کسی که به گناهکار به خاطر گناهش احترام کند، یا به نیکوکار به خاطر کار نیکش بیاعتنایی کند، نظیر کاسبی که زنهای بدحجاب را بر زنهای باحجاب مقدّم بدارد، و یا به بدحجابها احترام کند و به زنهای باحجاب بیاحترامی نماید، اگر ملتزم به لوازم آن باشد کفر است، و اگر ملتزم نباشد گناهش بسیار بزرگ است، و اگر توبه نکند عذاب دردناکی هم در دنیا و هم در آخرت دارد.
- [آیت الله اردبیلی] (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ) یعنی: (آغاز میکنم به نام خداوندی که در دنیا بر مؤمن و کافر و در آخرت بر مؤمن رحم مینماید.) (قُلْ هُوَ اللّهُ أحَدٌ) یعنی: (بگو ای محمد صلیاللهعلیهوآلهوسلم که خداوند، یگانه است.) (اَللّهُ الصَّمَدُ) یعنی: (خدا از تمام موجودات بینیاز است و همه به او نیازمندند.) (لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ) یعنی: (فرزند ندارد و فرزند کسی نیست.) (وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوا أحَدٌ) یعنی: (و هیچ کس مثل او نیست.)
- [آیت الله مظاهری] خدمت به پدر و مادر مخصوصاً پدر و مادری که تقصیر در حقّ اولاد نمودهاند، از افضل اعمال و ثواب آن از هر عبادتی بالاتر است و موجب خیر دنیا و آخرت است.
- [آیت الله مظاهری] یکی از گناهان بزرگ در اسلام که دنیا و آخرت انسان را تباه میکند غنا و موسیقی است، و قرآن شریف آن را موجب ضلالت و گمراهی، بلکه موجب استهزاء دین میداند: (وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَری لَهْوَ الْحَدیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَها هُزُواً اولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ مُهین)[1] (و برخی از مردم کسانی هستند که سخن بیهوده را خریدارند تا مردم را بی هیچ دانشی از راه خدا گمراه کنند، و راه خدا را به ریشخند گیرند، برای آنان عذابی خوارکننده خواهد بود.) و مراد از غنا در اینجا آن صوتی است که شهوتانگیز و طربانگیز باشد، چنان‌که مراد از موسیقی در اینجا آن آهنگی است که شهوتانگیز و طربانگیز باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . آب انگوری که با آتش جوش آمده اگر آن قدر بجوشد که ثلثان شود یعنی: دو قسمت آن کم شود و یک قسمت آن بماند پاک می شود. ولی اگر به خودی خود جوش بیاید و به آتش یا غیر آتش ثلثان شود، یا به آتش جوش بیاید و به غیر آتش ثلثان شود فقط به سرکه شدن پاک می شود. و این حکم بنابر قول به نجاست عصیر است به جوش آمدن و گذشت که اقوی طهارت است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اب انگوری که به اتش جوش بیاید حرام می شود و اگر ان قدر به اتش بجوشد که دو قسمت ان کم شود و یک قسمت ان بماند حلال می شود و در مساله گذشت که به جوش امدن به اتش نجس نمی شود و اگر به غیر اتش جوش بیاید حرام و بنابر احتیاط نجس می شود و احتیاط واجب ان است که به غیر از سرکه شدن پاک و حلال نمی شود
- [آیت الله مظاهری] افراد وسواسی که زود اطمینان به نجاست چیزی پیدا میکنند، یا هنگام آب کشیدن چیزی به آسانی اطمینان پیدانمیکنند نباید به اطمینان خود اعتنا کنند بلکهباید بهطور متعارف عمل کنند و اعتنای اینگونه افراد به گمان بلکه به اطمینان خود حرام است و اعمال غیر متعارف آنها موجب خسران دنیا و آخرت است.
- [آیت الله مظاهری] معاشقه زن و مرد نامحرم با یکدیگر از گناهان بزرگ در اسلام است؛ مخصوصاً اگر برای یکدیگر نامهنگاری و یا شعر و شاعری هم بنمایند، و باید با فراموش کردن عشق شیطانی خود، این مرض خانمانسوز و بر باد دهنده دنیا و آخرت را معالجه کنند، و این معالجه گرچه مشکل است، ولی به مرور زمان و با صبر و حوصله ممکن است.