موضع اسلام درباره چهارشنبه سوری چیست؟

اسلام به طور کلی با سنت هایی که عقلانی و حسنه می باشند، هیچ مخالفتی نداشته و آنها را نفی نمی کند. حضرت علی (ع) هنگامی که مالک اشتر را به منطقه مصر اعزام می کند، به او توصیه می کند که در مقابل سنت های آن منطقه این گونه موضع گیری کند: و آداب پسندیده ‌ای را که بزرگان این امّت به آن عمل کردند، و ملّت اسلام با آن پیوند خورده، و رعیّت با آن اصلاح شدند، بر هم مزن، و آدابی که به سنّت‌های خوب گذشته زیان وارد می ‌کند، پدید نیاور) نهج البلاغه، نامه 53.

اما اگر سنتی با معیارها و موازین عقلانی ناسازگار باشد، اسلام انسان را به تفکر دعوت می کند، که میزان ها و معیارهای پوچ و بیهوده را ملاک قرار ندهد و تنها آن چیزی را بپذیرد که عاقلانه باشد:
(قالُوا حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَیْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یَعْلَمُونَ شَیْئاً وَ لا یَهْتَدُونَ * یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ[مائده/104-105] می ‌گویند: ( از پدران خود یافته ‌ایم، ما را بس است!) آیا اگر پدران آنها چیزی نمی ‌دانستند، و هدایت نیافته بودند (باز از آنها پیروی می‌ کنند)؟! * ای کسانی که ایمان آورده ‌اید! مراقب خود باشید!)

حال با داشتن این معیار، ارزیابی بسیار آسان است و کافیست روشن کنیم که منظور ما از چهارشنبه سوری چیست؟

آیا قرار است به دور هم نشینی، رفتن به خانه بزرگتر، تفریح سالم و ... بپردازیم؟

یا آنکه با انفجارهای مهیب و کارهای خطرناک، سلامتی خود و دیگران را به خطر بیاندازیم و با انواع مردم آزاری ها، خنده های شیطانی داشته باشیم؟

البته شکی نیست که انسان به تفریح و حتی هیجان نیاز دارد. اما باید این ها را در بستری سالم تعقیب کند. مثلا اگر حرکات نمایشی با موتور سیکلت، در پیست موتور سواری و با حفظ جنبه های ایمنی باشد، عقلا تماشا می کنند و تشویق می نمایند و در ضمن شخص انجام دهنده آن هم لذت زیادی از هیجاناتش می برد و ... اما اگر همان حرکات در اتوبان و کوچه ها انجام شود، قطعا جز مذمت و تحقیر از سوی عقلا را نخواهد داشت.

پس اگر حتی قرار است با آتش بازی، هیجان آفرینی شود، می تواند مباح باشد و اسلام هم هیچ مخالفتی با آن نداشته باشد، به شرط آنکه مردم آزاری، به خطر انداختن جان خود و دیگران و ... نباشد.

و نکته آخر از جهت ارتباط این اعمال به مجوس و آتش پرست، باید دقت شود که بسیار بعید است کسی اعمال چهارشنبه سوری را به قصد تشبه به مجوسان یا انجام آیین آنها ، مرتکب شود و نهایت آنکه بتوان گفت از حیث ریشه های تاریخی، این اعمال ارتباطاتی با مجوسان دارد. که این ارتباط نیز کمرنگ شده است. چون قطعا مجوسان ترقه بازی، فشفشه، نارنجک و ... نداشتند.
پس نباید مدام این عمل را عمل مجوسان خواند.
و این نوع مقابله با رفتار غیر منطقی در چهارشنبه سوری، نتیجه عکس خواهد داشت و مثلا در بعضی که از ابتدا هیچ کاری با مجوسیت نداشته اند، سبب سرایت علاقه شان از رفتار چهارشنبه سوری، به آیین مجوسیت خواهد شد.