شرح پرسش:
آیا در دوره غیبت کبری می‌توان امام زمان (عج) را مشاهده کرد؟ در آخرین توقیع صادره از ناحیه مقدسه آمده است: از این پس مشاهده امکان ندارد. معنای مشاهده در این توقیع چیست؟
پاسخ:
قبل از پاسخ گویی، ابتدا می بایست معنای مشاهده را دانست. مشاهده حضرت، یعنی دیدن با چشم ظاهری توأم با شناخت ایشان.
در دوره غیبت کبری و این که مشاهده حضرت امکان دارد یا نه، علمای بزرگ دارای دو دیدگاه هستند: بعضی به سبب استناد به توقیع شریف، هرگونه ارتباط و دیدار با امام مهدی (عج) را در عصر غیبت ناممکن دانسته و می‌گویند: مدّعی آن کذّاب مفتر است. اما بعضی از علما، دیدار و تشرف اولیای خاصل الهی محضر امام زمان (عج) را ممکن دانسته و در این باره دلایلی را ارائه کرده اند، ولی شنیده نشده است کسی که محضر امام عصر را در دوره غیبت درک کرده، دیگران را مطلع ساخته باشد. در عین حال اولیای الهی و افرادی که به مقامات عالیه معنوی رسیده اند، از مشاهده جمال نورانی و فیض حضور امامی که در ظاهر غایب می‌باشد، ولی ناظر است، بی بهره نیستند:
هر که را اسرار حق آموختند
مهر کردند و دهانش دوختند
طبق توقیع شریف و روایات مستند به معصوم، دیدن حضرت از مجاری عادی و مشاهده حضوری امکان پذیر نیست، و نیز امکان دارد افرادی خاص هر گاه بخواهند بتوانند امام را ملاقات کنند، آن گونه که در غیبت صغری این امکان وجود داشت.
سید مرتضی از فقها و علمای بزرگ که نزدیک به هزار سال پیش می‌زیسته، در این باره می‌نویسد:
ما جایز می‌دانیم که گروه زیادی از اولیا و معتقدان به امامت ایشان، شرفیاب محضرشان شوند و بهره گیرند. ما قطع نداریم امام بر برخی از اولیا و شیعیان خود ظاهر نشود، بلکه این جایز است و نیز جایز خواهد بود که برای هیچ یک از آنان ظاهر نگردد. هر کس از ما نمی‌داند مگر حال خود را اما حال دیگران برای ما معلوم نیست.[1]
با توجه به جمله هر کس از ما نمی‌داند مگر حال خود را اشاره ای اجمالی و نوعی تأیید ضمنی نسبت به تشرف است.
مطالعه مقاله ارتباط با امام زمان (عج)، منتشر شده در مجله حوزه، ویژه امام زمان (عج)، شماره 70 و 71، مفید است.
پی نوشت:
[1] مجله حوزه، ویژه امام زمان، شماره 70 - 71، ص 98.
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام
