ایمان درجاتی دارد و هر شخص با توجه به درجه خود در ایمان، ویژگی های خاص خود را دارد. امام صادق (ع) درباره درجات ایمان می فرمایند: ایمان به منزله نردبانی است که ده پله دارد که باید پله به پله از آن بالا رفت . بنابراین، کسی که در پله دوم قرار گرفته، به آن که در پله اول است نباید بگوید: تو ایمان نداری، همین طور کسی که در پله بالاتر تا پله دهم قرار دارد، نباید پایین تر از خود را بی ایمان بداند و بر این اساس ، کسی که در مرحله پایین تر از ایمان توست نباید او را ساقط و خورد کنی، چون کسی که در مرحله بالاتری از ایمان نسبت به تو قرار دارد، تو را خورد و ساقط می کند. پس اگر کسی در مرحله پایین تری از ایمان است او را با آرامی و نرمی به درجه ایمان خود بکشانید و چیزی که توانایی آن را ندارد به او تحمیل نکنید که موجب شکست او خواهد شد، چرا که هر کس مؤ منی را خورد کند، لازم است برای اصلاح و جبران شکست او اقدام نماید.این درجات متفاوت ایمان در میان بزرگانی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله هم جاری بود به طوری که مقداد در پله هشتم ایمان و ابوذر در پله نهم و سلمان فارسی در پله دهم ایمان قرار داشت.[1]
اما فرد در هر درجه ایمانی که باشد، ایمان او در رفتار و اعمالش ظاهر می شود و می توان برای درجات پایین ایمان، رفتارهای حداقلی مطابق با زمان خود بیان کنیم:
1- مومن نسبت به کسب حلال و طیب بودن روزی خود و عیالش، حساس است.
2- مومن به معنای واقعی به انجام وظایف دینی خود پایبند است. از نماز و روزه و انجام سایر واجبات تا ترک گناهان کبیره و عدم اصرار بر گناهان صغیره که باید ها و نباید های زندگی او را تشکیل می دهد.
3- مومن در روابط خود با نامحرم احتیاط لازم را می کند و عفت در اعمال و رفتار او تعیین کننده شکل و میزان روابط است.
4- ایمان مومن، در تعیین معاشرت های اجتماعی او تعیین کننده است و مومن از حضور در جمع ها و مکان ها و مهمانی هایی که در آن مهمانی ها و فضاها امکان معصیت خداوند وجود دارد اجتناب می کند.
5- مومن به انجام تعهدات و وظایف خویش در مقابل خانواده پایبند است. و در عین پرداختن به مسائل شخصی و فردی خود کاری نمی کند که حقوق همسر و فرزندان را ضایع کند.
6- مومن اوقاتی از شب و روز خود را به خلوت کردن با خدا و دعا و تلاوت قرآن می گذراند.
7- مومن در زندگی خویش اهل تجملات و اسراف نیست و نسبت به حقوق محرومان جامعه در اموال خود، توجه لازم را دارد.
و... .
[1]. بحارالانوار، ج 22، ص 351.
