گناه
گناه به معنای خلاف است و در اسلام هر گونه کاری که برخلاف فرمان خداوند باشد گناه است.
برای ترک گناه شهوانی چه کنم؟
ترک گناه می تواند با یک تصمیم جدی به راحتی انجام شود. اما بسیاری برای تصمیم گیری جدی، سستی می کنند. از این رو می توان برنامه هایی ارائه کرد که تا با عزم و اراده کمتر نیز از گناه دور شد: 1- ترک زمینه گناه: انسان باید از تمام مسائلی که می تواند مقدمه ساز یک گناه شود، پرهیز کند، و برای این کار می تواند اقداماتی صورت دهد: الف- کنترل چشم: دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و کلا هر آنچه که شهوت انگیز است، نگاه شود. عن الصادق (ع): (النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظرة اورثت حسرة طویله؛[1] نظر دوختن تیری مسموم از تیرهای ابلیس است و چه بسا نگاهی که حسرت درازمدتی را (در دل) به ارث بگذارد)، همچنین تا حد امکان انسان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز نماید. ب- کنترل گوش: باید از شنیدنی هایی که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه ساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقی، صدای شهوت انگیز نامحرم و... . ج- ترک مصاحبت با دوستان ناباب: دوستانی که باعث می شوند انسان به گناه کشیده شوند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد. طبیعتا خودتان می توانید بیابید که چه عوامل دیگری شما را به گناه نزدیک می کنند و از آنها نیز دوری کنید. 2- اشتغال به برنامه شبانه روزی: حتما باید شبانه روز خود را با برنامه ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ زمان بطالت نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکاری وسوسه های نفس و شیطان به سراغ انسان می آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می کشاند امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: (براستی که این نفس (انسانی) پیوسته و مرتب به بدی امر می کند در نتیجه هر کس آن را به خود واگذارد (و به کاری نگمارد) نفس او را به سمت گناهان می کشاند)،[2] 3- روزه گرفتن: روزه گرفتن قوای حیوانی و شهوانی انسان را تضعیف می کند اگر قوای شهوانی ضعیف گشت قهرا فکر گناه هم کم‌رنگ می شود. امام باقر(ع) می فرمایند: ( هرگاه شکم پر شود طغیان می کند)[3] تذکر این نکته بسیار ضروری است که اولا: روزه نباید برای بدن ضرری داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانیا: برای کارهای روزمره مخل نباشد. ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخلّ، فقط روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه باشد نه بیشتر. 4- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته آن ورزش‌هایی باشد که برای بدن ضرری ندارد مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‌های کششی و اگر برای روزه گرفتن عذری هست زمان ورزشی دوبرابر شود مثلا از بیست دقیقه به چهل دقیقه افزایش یابد. 5- فکر مرگ: یاد مرگ، فکر گناه را یا از بین می برد و یا کم می کند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگی دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و ادامه حیات خود را جدی بگیرد، نتیجه و دامنه هر عمل را در گستره عظیم خودش می بیند و در نتیجه عاقلانه تر عمل می کند. امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: ( یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات )،[4] سخن آخر این است که این دستورات وقتی نتیجه می‌بخشد که هر چه دقیق‌تر به آن عمل شود زمان نتیجه آن بستگی به شرایط و خصوصیات افراد دارد، ازاین‌رو پی گیر زمان نتیجه نباید بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود. کتب زیر سفارش می شود: 1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینی)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدی. 2- سلوک معنوی، تدوین و ویرایش: آقای اکبر اسدی. 3- خودشناسی برای خودسازی، محمد تقی مصباح یزدی. معنای مطالعه این کتب عمل کردن به آن از آغاز تا پایان نیست بلکه برای عمل به دستورالعمل‌های اخلاقی ترتیبی لازم است که باید با علمای بزرگ اخلاق یا همین نهاد نمایندگی مشورت شود. [1]. سفینةالبحار، شیخ عباسی قمی، ماده نظر. [2]. الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 1، ص 544، ح 4. [3]. المحجةالبیضاء، ملا محسن فیض کاشانی، ج 5، ص 150. [4]. الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 2، ص 159.
ترک گناه می تواند با یک تصمیم جدی به راحتی انجام شود. اما بسیاری برای تصمیم گیری جدی، سستی می کنند. از این رو می توان برنامه هایی ارائه کرد که تا با عزم و اراده کمتر نیز از گناه دور شد: 1- ترک زمینه گناه: انسان باید از تمام مسائلی که می تواند مقدمه ساز یک گناه شود، پرهیز کند، و برای این کار می تواند اقداماتی صورت دهد: الف- کنترل چشم: دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و کلا هر آنچه که شهوت انگیز است، نگاه شود. عن الصادق (ع): (النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظرة اورثت حسرة طویله؛[1] نظر دوختن تیری مسموم از تیرهای ابلیس است و چه بسا نگاهی که حسرت درازمدتی را (در دل) به ارث بگذارد)، همچنین تا حد امکان انسان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز نماید. ب- کنترل گوش: باید از شنیدنی هایی که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه ساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقی، صدای شهوت انگیز نامحرم و... . ج- ترک مصاحبت با دوستان ناباب: دوستانی که باعث می شوند انسان به گناه کشیده شوند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد. طبیعتا خودتان می توانید بیابید که چه عوامل دیگری شما را به گناه نزدیک می کنند و از آنها نیز دوری کنید. 2- اشتغال به برنامه شبانه روزی: حتما باید شبانه روز خود را با برنامه ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ زمان بطالت نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکاری وسوسه های نفس و شیطان به سراغ انسان می آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می کشاند امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: (براستی که این نفس (انسانی) پیوسته و مرتب به بدی امر می کند در نتیجه هر کس آن را به خود واگذارد (و به کاری نگمارد) نفس او را به سمت گناهان می کشاند)،[2] 3- روزه گرفتن: روزه گرفتن قوای حیوانی و شهوانی انسان را تضعیف می کند اگر قوای شهوانی ضعیف گشت قهرا فکر گناه هم کم‌رنگ می شود. امام باقر(ع) می فرمایند: ( هرگاه شکم پر شود طغیان می کند)[3] تذکر این نکته بسیار ضروری است که اولا: روزه نباید برای بدن ضرری داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانیا: برای کارهای روزمره مخل نباشد. ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخلّ، فقط روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه باشد نه بیشتر. 4- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته آن ورزش‌هایی باشد که برای بدن ضرری ندارد مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‌های کششی و اگر برای روزه گرفتن عذری هست زمان ورزشی دوبرابر شود مثلا از بیست دقیقه به چهل دقیقه افزایش یابد. 5- فکر مرگ: یاد مرگ، فکر گناه را یا از بین می برد و یا کم می کند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگی دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و ادامه حیات خود را جدی بگیرد، نتیجه و دامنه هر عمل را در گستره عظیم خودش می بیند و در نتیجه عاقلانه تر عمل می کند. امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: ( یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات )،[4] سخن آخر این است که این دستورات وقتی نتیجه می‌بخشد که هر چه دقیق‌تر به آن عمل شود زمان نتیجه آن بستگی به شرایط و خصوصیات افراد دارد، ازاین‌رو پی گیر زمان نتیجه نباید بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود. کتب زیر سفارش می شود: 1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینی)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدی. 2- سلوک معنوی، تدوین و ویرایش: آقای اکبر اسدی. 3- خودشناسی برای خودسازی، محمد تقی مصباح یزدی. معنای مطالعه این کتب عمل کردن به آن از آغاز تا پایان نیست بلکه برای عمل به دستورالعمل‌های اخلاقی ترتیبی لازم است که باید با علمای بزرگ اخلاق یا همین نهاد نمایندگی مشورت شود. [1]. سفینةالبحار، شیخ عباسی قمی، ماده نظر. [2]. الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 1، ص 544، ح 4. [3]. المحجةالبیضاء، ملا محسن فیض کاشانی، ج 5، ص 150. [4]. الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 2، ص 159.
پاسخ:
ترک گناه می تواند با یک تصمیم جدی به راحتی انجام شود. اما بسیاری برای تصمیم گیری جدی، سستی می کنند. از این رو می توان برنامه هایی ارائه کرد که تا با عزم و اراده کمتر نیز از گناه دور شد:
1- ترک زمینه گناه: انسان باید از تمام مسائلی که می تواند مقدمه ساز یک گناه شود، پرهیز کند، و برای این کار می تواند اقداماتی صورت دهد:
الف- کنترل چشم: دقیقا باید مواظب چشم خود بود که مبادا به نامحرم و کلا هر آنچه که شهوت انگیز است، نگاه شود. عن الصادق (ع): (النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم من نظرة اورثت حسرة طویله؛[1] نظر دوختن تیری مسموم از تیرهای ابلیس است و چه بسا نگاهی که حسرت درازمدتی را (در دل) به ارث بگذارد)،
همچنین تا حد امکان انسان از حضور در مجالس مختلط یا برخورد با نامحرم پرهیز نماید.
ب- کنترل گوش: باید از شنیدنی هایی که ممکن است به حرام منجر شوند و زمینه ساز حرام هستند پرهیز شود. مانند نوار موسیقی، صدای شهوت انگیز نامحرم و... .
ج- ترک مصاحبت با دوستان ناباب: دوستانی که باعث می شوند انسان به گناه کشیده شوند، در واقع دشمن هستند و باید از آنها پرهیز کرد.
طبیعتا خودتان می توانید بیابید که چه عوامل دیگری شما را به گناه نزدیک می کنند و از آنها نیز دوری کنید.
2- اشتغال به برنامه شبانه روزی: حتما باید شبانه روز خود را با برنامه ریزی صحیح و متناسب وضع روحی و جسمی خود پر کنید و هیچ زمان بطالت نداشته باشید تا نفس شما را مشغول کند. در اوقات بیکاری وسوسه های نفس و شیطان به سراغ انسان می آید و او را به فکر گناه و سپس به خود گناه می کشاند امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: (براستی که این نفس (انسانی) پیوسته و مرتب به بدی امر می کند در نتیجه هر کس آن را به خود واگذارد (و به کاری نگمارد) نفس او را به سمت گناهان می کشاند)،[2]
3- روزه گرفتن: روزه گرفتن قوای حیوانی و شهوانی انسان را تضعیف می کند اگر قوای شهوانی ضعیف گشت قهرا فکر گناه هم کم‌رنگ می شود. امام باقر(ع) می فرمایند: ( هرگاه شکم پر شود طغیان می کند)[3]
تذکر این نکته بسیار ضروری است که اولا: روزه نباید برای بدن ضرری داشته باشد وگرنه شرعا حرام است. ثانیا: برای کارهای روزمره مخل نباشد. ثالثا: اگر نه مضر بود ونه مخلّ، فقط روزهای دوشنبه و پنج‌شنبه باشد نه بیشتر.
4- ورزش: هر روز ورزش لازم است البته آن ورزش‌هایی باشد که برای بدن ضرری ندارد مثل نرم دویدن و نرم طناب زدن و انجام حرکت‌های کششی و اگر برای روزه گرفتن عذری هست زمان ورزشی دوبرابر شود مثلا از بیست دقیقه به چهل دقیقه افزایش یابد.
5- فکر مرگ: یاد مرگ، فکر گناه را یا از بین می برد و یا کم می کند که این به شدت و ضعف فرو رفتن در فکر مرگ بستگی دارد اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و ادامه حیات خود را جدی بگیرد، نتیجه و دامنه هر عمل را در گستره عظیم خودش می بیند و در نتیجه عاقلانه تر عمل می کند. امیرالمؤمنین علی(ع) می فرمایند: ( یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات )،[4]
سخن آخر این است که این دستورات وقتی نتیجه می‌بخشد که هر چه دقیق‌تر به آن عمل شود زمان نتیجه آن بستگی به شرایط و خصوصیات افراد دارد، ازاین‌رو پی گیر زمان نتیجه نباید بود فقط هم و غمّ صرف عمل به دستورات شود.
کتب زیر سفارش می شود:
1- نردبان آسمان (دروس اخلاق حضرت آیت الله بهاءالدینی)، تدوین و ویرایش: اکبر اسدی.
2- سلوک معنوی، تدوین و ویرایش: آقای اکبر اسدی.
3- خودشناسی برای خودسازی، محمد تقی مصباح یزدی.
معنای مطالعه این کتب عمل کردن به آن از آغاز تا پایان نیست بلکه برای عمل به دستورالعمل‌های اخلاقی ترتیبی لازم است که باید با علمای بزرگ اخلاق یا همین نهاد نمایندگی مشورت شود.
[1]. سفینةالبحار، شیخ عباسی قمی، ماده نظر.
[2]. الغرر والدرر، باب النفس به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 1، ص 544، ح 4.
[3]. المحجةالبیضاء، ملا محسن فیض کاشانی، ج 5، ص 150.
[4]. الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت‌پرور، ج 2، ص 159.
- [سایر] از جمله راه های ترک معصیت و گناه چیست؟
- [سایر] چه کنم که نمازم تأثیر در ترک گناهان داشته باشد؟
- [سایر] پاداش دنیایی ترک گناه از ترس خداوند چیست؟
- [سایر] راهکار ترک گناه برای جوانی که امکان ازدواج ندارد چیست؟
- [سایر] فواید عبادت چهل روز و ترک گناه چیست؟
- [سایر] اگر جوانی قصد ازدواج با دختری را داشته باشد و موقع حرف زدن و دیدن او خود به خود شهوانی شود (دست به او نزند) حکمش چیست آیا گناه است؟ اگر پسر روزه باشد روزه اش باطل است یا نه؟
- [آیت الله بهجت] نگاه شهوانی به بدن خود چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] چگونه می توانیم گناهان اخلاقی را ترک کنیم ؟ و از آنها جلوگیری کنیم؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا وصیت کردن واجب است به طوری که انسان با ترک آن مرتکب معصیت شود؟
- [سایر] اگر همه گناهان با توبه بخشیده می‌شود؛ چرا در قرآن برای بخشیده شدن «سیّئات»، ترک گناهان کبیره شرط گذاشته شده است؟
- [آیت الله بهجت] عدالت معتبر در امام جماعت عبارت است از حُسن ظاهر، یعنی دوری جستن از گناهان کبیره، بهطوریکه ظاهر احوال شخص بهطور ظنی دلالت کند که او بنای بر ترک گناه دارد، نه آنکه اتفاقاً چند روزی گناه را ترک کرده باشد، و مأموم باید این حسن ظاهر را احراز کند. و اصرار بر گناهان صغیره بهمنزله گناه کبیره است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر اعراض نمودن و ترک معاشرت با معصیت کار موجب تخفیف معصیت می شود یا احتمال بدهد که موجب تخفیف می شود، واجب است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر احتمال بدهد که با موعظه ونصیحت ، معصیت کار ترک می کند معصیت را ، لازم است اکتفا به آن ، ونباید از آن تجاوز کند .
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب به کسی که آشکارا مرتکب معصیت کبیره مانند ترک نماز و یا شرابخواری می‌شود، نمیتوان زکات داد، هرچند زکات را در معصیت مصرف نکند.
- [آیت الله علوی گرگانی] به کسی که معصیت کبیره را آشکارا به جای میآورد، در صورتیکه ندادن زکاْ به او سبب ترک معصیت او شود، نباید به او زکاْ داد.
- [آیت الله مظاهری] اگر احتمال بدهد که با موعظه و نصیحت، معصیت کار ترک معصیت می‌کند، لازم است اکتفا به آن، و نباید از آن تجاوز کند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر با موعظه و نصیحت، معصیت کار ترک می کند معصیت را، لازم است اکتفاء به آن، و نباید از آن تجاوز کند.
- [امام خمینی] اگر احتمال بدهد که با موعظه و نصیحت، معصیت کار ترک می‌کند معصیت را، لازم است اکتفا به آن، و نباید از آن تجاوز کند.
- [آیت الله نوری همدانی] مرتبة اوّل آنکه با شخص معصیت کار طوری عمل شود که بفهمد برای ارتکاب او به معصیت این نحو عمل با او شده است ، مثل اینکه از او رو برگرداند ، یا با چهرة عبوس با او ملاقات کند ، یا ترک مراوده با او کند واز او اعراض کند به نحوی که معلوم شود این امور برای آن است که او ترک معصیت کند .
- [امام خمینی] اگر اعراض نمودن و ترک معاشرت با معصیت کار موجب تخفیف معصیت می‌شود یا احتمال بدهد که موجب تخفیف می‌شود، واجب است اگر چه بداند موجب ترک بکلّی نمیشود، و این امر در صورتی است که با مراتب دیگر، نتواند از معصیت جلوگیری کند.