در شب قدر چه کارهایی انجام دهم؟
نماز شبهای ماه رمضان پانزدهم شیخ کفعمی در حاشیه بلد الا مین از سیّد بن باقی نقل کرده که فرموده مستحبّ است در هر شب ماه رَمَضان دو رکعت نماز در هر رکعت حمد و توحید سه مرتبه و چون سلام داد بگوید: سُبْحانَ مَنْ هُوَ حَفیظٌ لا یَغْفُلُ سُبحانَ مَنْ هُوَ رَحیمٌ لا یَعْجَلُ منزه است آن خدای نگهبانی که غفلت نکند منزه است آن خدای مهربانی که شتاب نکند سُبْحانَ مَنْ هُوَ قاَّئِمٌ لا یَسْهُو سُبْحانَ مَنْ هُوَ دائِمٌ لا یَلْهُو منزه است آن خدای پابرجایی که کسی را از یاد نبرد منزه است آن خدای جاویدانی که به چیزی سرگرم نشود پس بگوید تسبیحات اربع را هفت مرتبه پس بگوید: سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ یا عَظیمُ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الْعَظیمَ منزّهی تو منزّهی منزّهی ای خدای بزرگ بیامرز گناهان بزرگم را پس ده مرتبه صلوات بفرستد بر پیغمبر و آل او علیهم السلام . کسی که این دو رکعت نماز را بجا آورد بیامرزد حق تعالی از برای او هفتاد هزار گناه الخ شانزدهم در خبر است که هر که در هر شب از ماه رمضان سوره اِنّا فَتَحْنا در نماز مستحبّی بخواند آن سال محفوظ بماند .   کیفیت هزار رکعت نماز بدانکه از اعمالی که در شبهای ماه رمضان مستحب است بجا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه که مشایخ و اعاظم علماء در کتب خود که در فقه یا عبادات نوشته اند به آن اشاره نموده اند و اما کیفیّت بجا آوردن آن پس احادیث در باب آن مختلف است و آنچه موافق روایت ابن ابی قرّه است از حضرت جوادعلیه السلام و مختار شیخ مفید در کتاب غریّه و اشراف بلکه مختار مشهور است آنست که در دهه اوّل و دهه دویّم ماه رمضان در هر شبی بیست رکعت خوانده شود هر دو رکعت به یک سلام به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و در دهه آخر در هر شب سی رکعت بخواند باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و مجموع این نمازها هفتصد رکعت می شود و باقیمانده را که سیصد رکعت است در شبهای قدر بخواند یعنی شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سیّم صد رکعت پس مجموع هزار رکعت شود و به ترتیب دیگر نیز وارد شده و تفصیل کلام در جای دیگر است و این مقام را گنجایش بسط نیست و امید که اهل خیر در عمل به این هزار رکعت نماز مسامحه و سهل انگاری نکرده از فیض آن خود را بهره مند نمایند و روایت شده که می خوانی بعد از هر دو رکعت از نافله های ماه رمضان اَللّهُمَّ اجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ وَفیما تَفْرُقُ خدایا مقرر دار در آن قضا و قدر حتمی و در آنچه جدا کنی مِنَ الاْمْرِ الْحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ از دستور حکیمانه ات در شب قدر که مرا از حاجیان خانه الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنوُبُهُمْ وَاَسْئَلُکَ محترم کعبه ات قرار دهی آنان که حجشان قبول و کوششان پذیرفته و گناهانشان آمرزیده شده و از تو خواهم اَنْتُطیلَ عُمْری فی طاعَتِکَ وَتُوَسِّعَ لی فی رِزْقی یااَرْحَمَالرّاحِمینَ که عمرم را در اطاعت خود طولانی گردانی و در روزیم وسعت دهی ای مهربانترین مهربانان اعمال مشترکه شبهای قدر   شب نوزدهم اوّل شبهای قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال می شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می شوند و به خدمت امام زمان علیه السلام مشرّف می شوند و آنچه برای هرکس مقدّر شده است بر امام زمان علیه السلام عرض می کنند و اعمال شبهای قدر بر دو نوع است یکی آنکه در هر سه شب باید کرد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبی امّا اوّل پس ‌ آن چند چیز است : اوّل غسل است علاّمه مجلسی فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را باغسل بکند . دوّم دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد ((الخبر(( سوّم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ خدایا از تو خواهم به حق کتاب الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَفیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَما یُخافُ فرستاده شده ات و آنچه در آنست که در آن است نام بزرگت و نامهای نیکویت و آنچه بدانها ترس وَیُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ و امید شود که قرارم دهی از زمره آزاد شدگانت از دوزخ پس هر حاجت که دارد بخواهد . چهارم آنکه مُصحَف شریف رابگیرد و بر سر بگذارد و بگوید : اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَبِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ خدایا به حق این قرآن و بحق آنکس که او را بدان فرستادی و بحق هر مؤ منی که در این قرآن مدحش کرده ای و بحقی که تو بر ایشان فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ                 پس ده مرتبه بگوید                      بِکَ یا اَللّهُ         و ده مرتبه          بِمُحَمَّدٍ داری زیرا کسی نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد* * * * * * * * بحق خودت ای خدا     * * * * * *   بحق محمدصلی الله علیه و آله و ده مرتبه      بِعَلی           و ده مرتبه         بِفاطِمَةَ         و ده مرتبه           بِالْحَسَنِ     و ده مرتبه         بِالْحُسَیْنِ * * * * بحق علی علیه السلام * * * * بحق فاطمه سلام الله علیها * * * *بحق حسن علیه السلام * * * * بحق حسین علیه السلام و ده مرتبه بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ    و ده مرتبه          بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی          و ده مرتبه   بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ * * * * بحق علی بن الحسین علیه السلام * * * * بحق محمد بن علی علیه السلام * * * * بحق جعفر بن محمدعلیه السلام و ده مرتبه بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ                 و ده مرتبه              بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی       و ده مرتبه * * * * * بحق موسی بن جعفرعلیه السلام * * * * * * بحق علی بن موسی علیه السلام * * * * بِمُحَمَّدِبْنِ عَلِی                 و ده مرتبه               بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ   و ده مرتبه         بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی بحق محمد بن علی علیه السلام * * * * بحق علی بن محمدعلیه السلام * * * * بحق حسن بن علی علیه السلام و ده مرتبه            بِالْحُجَّةِ * * * * به حق حضرت حجت علیه السلام پس هر حاجت که داری طلب کن . پنجم زیارت کند امام حسین علیه السلام را در خبر است که چون شب قدر می شود منادی از آسمان هفتم ندا می کند از بُطنان عرش که حقّ تعالی آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده . ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوهها وکیل دریاها باشد . هفتم صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند هشتم بخواند: اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا خدایا من شام کردم در حالی که بنده خواری هستم که مالک سود و زیانی برای خویش نیستم و نتوانم اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلی نَفْسی وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ از خویشتن پیش آمد ناگواری را بازگردانم و این مطلبی است که من آن را بر خویش گواهی دهم و به ناتوانی قُوَّتی وَقِلَّةِ حیلَتی فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْجِزْ لی ما خود و بیچارگیم در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا کن برایم بدانچه وَعَدْتَنی وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ بر من و همه مؤ منین و مؤ منات وعده فرمودی از آمرزش در این شب وَاَتْمِمْ عَلَیَّ ما اتَیْتَنی فَاِنّی عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ و تمام کن بر من آنچه را به من دادی زیرا که من بنده بینوای مستمند ناتوان تهیدست الْفَقیرُ الْمَهینُ اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنی ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنی وَلا [غافِلاً[ خوار توام خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودی و نه غافل از لاِِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنی وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّی احسانت در آنچه به من عطا کردی و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانی طول کشد فی سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ چه در خوشی و چه در سختی در دشواری یا در آسایش در تندرستی یا گرفتاری در تنگدستی یا نَعْماَّءَ اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ در نعمت براستی تو شنوای دعایی و این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها می خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود و علاّمه مجلسی (ره ) فرموده که بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤ من زنده و مرده ایشان است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمدعَلیهمُ السلام آنچه مقدور شود و در بعضی از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند فقیر گوید که دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روایت شده که خدمت حضرت رسول صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَاله عرض شد که اگر من درک کنم شب قدر را چه از خداوند خودبخواهم فرمود عافیت را . اعمال شب نوزدهم و امّا دوّم یعنی اعمال مخصوصه این شبها پس اعمال شب نوزدهم چند چیز است : اوّل صد مرتبه اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ  . دوّم صد مرتبه اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ . سوّم بخواند دعاء یا ذَاالَّذی کانَ را که در قسم چهارم گذشت . چهارم بخواند: اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ خدایا قرار ده در آنچه حکم کرده و مقدر فرموده ای از سرنوشت حتمی وَفیما تَفْرُقُ مِنَ الاْمْرِ الحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَفِی الْقَضاَّءِ الَّذی لا و در آنچه جدا کنی از فرمان حکیمانه ات در شب قدر و در آن قضا و قدری که برگشت و یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ تغییر و تبدیلی ندارد که نام مرا در زمره حاجیان خانه محترمت (کعبه ) بنویسی آنان که حجشان الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ وَاجْعَلْ مقبول و سعیشان مورد تقدیر و گناهانشان آمرزیده و کردار بدشان بخشوده شده است و قرار ده فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْری وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ فی رِزْقی در آنچه مقدر فرموده ای که عمر مرا طولانی کرده و روزیم را وسیع گردانی وَتَفْعَلَ بی کَذا وَکَذا    و به جای این کلمه حاجت خود را ذکر کند و درباره ام چنین و چنان کنی   اعمال شب بیست و یکم   فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قُل هُوَالله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیرها در این شب به عمل آورد و در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سیّم و آنکه شب قدر یکی از این دو شب است و در چند روایت است که از معصوم سؤال کردند که معیّن فرمایید که شب قدر کدامیک از این دو شب است تعیین نکردند بلکه فرمودند ما اَیْسَرَ لَیْلَتَیْنِ فیما تَطْلُبُ یا آنکه فرمودند ما عَلیْکَ اَنْ تَفعَلَ خیرا فی لَیلَتَیْنِ و نَحْوُ ذلِکَ وَقالَ شَیْخُنَا الصَّدُوق فیما اَمْلی عَلَی الْمَشایِخِ فی مَجْلِسٍ واحِدٍ مِنْ مَذْهَبِ الاِْمامِیَّةِ وَ مَنْ اَحْیی هاتَیْنِ اللَّیْلَتَیْنِ بِمُذاکَرَةِ الْعِلْمِ فَهُوَ اَفْضَلُ اعمال دهه آخر ماه رمضان : و بالجمله از این شب شروع کند به دعاهای شبهای دهه آخر که از جمله این دعا است که شیخ کلینی در کافی از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود می گویی در دهه آخر ماه رمضان در هر شب : اَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَریمِ اءنْ یَنْقَضِیَ عَنّی شَهْرُ رَمَضانَ اَوْ یَطْلُعَ پناه می برم به جلال ذات بزرگوارت از اینکه ماه رمضان از من بگذرد یا سپیده امشب بر من الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتی هذِهِ وَلَکَ قِبَلی ذَنْبٌ اَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنی عَلَیْهِ طلوع کند و باز هم از من در پیش تو گناه یا چیزی که پاداشش بد است مانده باشد که بدان عذابم کنی و کفعمی در حاشیه بلد الا مین نقل کرده که حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر بعد از فرایض ‌ و نوافل می خواند: اَللّهُمَّ اَدِّعَنّا حَقَّ ما مَضی مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَاغْفِرْ لَنا خدایا اداء کن از ما حق ایام گذشته ماه رمضان را و بیامرز تَقْصیرَنا فیهِ وَتَسَلَّمْهُ مِنّا مَقْبُولاً وَلا تُؤ اخِذْنا بِاِسْرافِنا عَلی اَنْفُسِنا تقصیر ما را در این ماه و آن را پذیرفته از ما دریافت کن و مگیر ما را به زیاده رویهایی که بر نفس خویش کردیم وَاجْعَلْنا مِنَ الْمَرْحُومینَ وَلا تَجْعَلْنا مِنَ الْمَحْرُومینَ و قرارمان ده از رحمت شدگان و قرارمان مده از محرومان و فرمود هر که بگوید این را بیامرزد حقّ تعالی تقصیری که از او سرزده درایّام گذشته از ماه رمضان و نگه دارد او را از معاصی در بقیّه ماه . و از جمله سید بن طاوس در اقبال از ابن اَبی عُمَیْر از مُرازِم نقل کرده که حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر می خواند:  اَللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فی کِتابِکَ خدایا تو فرمودی در قرآنت الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرْانُ هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ که از آسمان نازل گشته ((ماه رمضانی که قرآن در آن نازل گشته که آن قرآن راهنمای مردم وحجتهایی است مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ فَعَظَّمْتَ حُرْمَةَ شَهْرِ رَمَضانَ بِما اَنْزَلْتَ فیهِ از هدایت و تمیز)) و بدین ترتیب حرمت ماه رمضان را با نازل فرمودن قرآن بزرگ کردی مِنَ الْقُرانِ وَخَصَصْتَهُ بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ و به شب قدر مخصوصش داشتی و آن شب را بهتر از هزار ماه گرداندی اَللّهُمَّ وَهذِهِ اَیّامُ شَهْرِ رَمَضانَ قَدِ انْقَضَتْ وَلَیالیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ خدایا این روزهای ماه رمضان بود که بر من گذشت و این شبهای آن است که آن نیز وَقَدْ صِرْتُ یا اِلهی مِنْهُ اِلی ما اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّی وَاَحْصی لِعَدَدِهِ گذشت و من ای معبودم از این ماه به حالی درآمده ام که تو خود بهتر از من می دانی و شماره اش را مِنَ الْخَلْقِ اَجْمَعینَ فَاَسْئَلُکَ بِما سَئَلَکَ بِهِ مَلاَّئِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ از همه مردم بهتر داری پس از تو خواهم بدانچه فرشتگان مقربت وَاَنْبِیاَّؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَعِبادُکَ الصّالِحُونَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ و پیامبران فرستاده ات و بندگان شایسته ات تو را بدان خواستند که درود فرستی بر محمد وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَفُکَّ رَقَبَتی مِنَ النّارِ وَتُدْخِلَنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ و آل محمد و اینکه مرا از آتش دوزخ آزاد کنی و به رحمت خویش به بهشتم ببری وَاَنْ تَتَفَضَّلَ عَلیَّ بِعَفْوِکَ وَکَرَمِکَ وَتَتَقَبَّلَ تَقَرُّبی وَتَسْتَجیبَ دُعاَّئی و به عفو و بزرگواری خویش بر من تفضل کنی و تقرب جویی مرا بپذیری و دعایم را مستجاب گردانی وَتَمُنَّ عَلَیَّ بِالاْمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ هَوْلٍ اَعْدَدْتَهُ لِیَومِ الْقِیامَةِ و در آن روز ترس و وحشت با امان دادنم از هر هراسی که برای روز قیامتم آماده کرده ای بر من منت نهی اِلهی وَاَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ وَبِجَلالِکَ الْعَظیمِ اَنْ یَنْقَضِیَ اَیّامُ خدایا پناه می برم به ذات بزرگوارت و به جلال و شوکت عظیمت که بگذرد روزها شَهْرِ رَمَضانَ وَلَیالیهِ وَلَکَ قِبَلی تَبِعَةٌ اَوْ ذَنْبٌ تُؤ اخِذُنی بِهِ اَوْ و شبهای ماه رمضان و از تو در نزد من گناه یا پاداش بدی باشد که مرا بدان مؤ اخذه کنی یا خَطَّیئَةٌ تُریدُ اَنْ تَقْتَصَّهَا مِنّی لَمْ تَغْفِرْها لی سَیِّدی سَیِّدی سَیِّدی خطایی باشد که بخواهی آن را از من تقاص کنی و نیامرزیده باشی ای آقای من آقای من آقای من اَسْئَلُکَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِذْ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِنْ کُنْتَ رَضیتَ عَنی فی از تو خواهم ای که معبودی جز تو نیست زیرا معبودی جز تو نیست که اگر در این ماه از من خوشنود گشته ای بر هذَا الشَّهْرِ فَاْزدَدْ عَنّی رِضاً وَاِنْ لَمْ تَکُنْ رَضیتَ عَّنی فَمِنَ الاْنَ خوشنودی خویش از من بیفزا و اگر هنوز خوشنود نشده ای از هم اکنون از من فَارْضَ عَنّی یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ یا اَللّهُ یا اَحَدُ یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ خوشنود شو ای مهربانترین مهربانان ای خدا ای یکتا ای بی نیاز ای که فرزند ندارد وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ                    و بسیار بگو:    یا مُلَیِّنَ الْحَدیدِ لِداوُدَ و فرزند کسی نیست و برای او همتایی نباشد هیچکس * * * * ای نرم کننده آهن برای حضرت داود عَلَیْهِ السَّلامُ یا کاشِفَ الضُّرِّ وَالْکُرَبِ الْعِظامِ عَنْ اَیُّوبَ عَلَیْهِ علیه السلام ای برطرف کننده گرفتاری و ناراحتی بزرگ از ایوب علیه السَّلامُ اَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ اَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ السلام ای گشاینده اندوه یعقوب علیه السلام ای زداینده غم یوسف عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ کَما اَنْتَ اَهْلُهُ اَنْ تُصَلِّیَ علیه السلام درود فرست بر محمد و آل محمد بدانسان که تو شایسته آنی که درود فرستی عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ وَافْعَلْ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَلا تَفْعَلْ بی ما اَنَا اَهْلُهُ و از بر ایشان همگی و انجام ده درباره من آنچه را تو شایسته آنی و انجام مده درباره ام آنچه من سزاوارم   دعای شب بیست و یکم   و از جمله این دعاها است که در کافی مسندا و در مقنعه و مصباح مُرْسَلا نقل شده که می گوئی در لیله اولی یعنی در شب بیست ویکم :  یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ وَمُولِجَ النَّهارِ ای فروبرنده شب در روز و ای فروبرنده روز فِی اللَّیْلِ وَمُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَمُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَیِّ یا در شب و ای بیرون آورنده زنده از مرده و بیرون آورنده مرده از زنده ای رازِقَ مَنْ یَشاَّءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ روزی دهنده هرکه را خواهی بی حساب ای خدا، ای بخشاینده ، ای خدا ای مهربان ای خدا یا اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماَّءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاَّءُ وَالاْ لاَّءُ ای خدا... از آن تو است نامهای نیکو و نمونه های والا و بزرگی و نعمتها از تو اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ خواهم درود فرستی بر محمد و آل محمد و نام مرا در این اللَّیْلَةِ فِی السُّعَداَّءِ وَرُوحی مَعَ الشُّهَداَّءِ وَاِحْسانی فی عِلِّیّینَ شب در زمره سعادتمندان قرار دهی و روحم را با شهداء مقرون سازی و احسان و نیکوکاریم را در بلندترین درجه وَاِساَّئَتی مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَاِیماناً یُذْهِبُ بهشت و گناهانم را آمرزیده کنی و به من یقینی عطا کنی که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانی به من بدهی الشَّکَّ عَنّی وَتُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَآتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی که شک و تردید را از من دور سازد و بدانچه روزیم کرده ای خوشنودم سازی و بدهی به من در دنیا نعمت نیک و در الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ آخرت نعمت نیک و نگهداری ما را از عذاب آتش سوزان و روزیم کنی در این شب ذکر خود وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً و سپاسگزاریت و اشتیاق و بازگشت بسویت و توفیق برای انجام آنچه را موفق داشتی بدان محمد وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ و آل محمد را که بر او و بر ایشان سلام باد   دعای شب بیست و سوّم   یا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَجاعِلَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ وَرَبَّ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ ای پروردگار شب قدر و قرار دهنده آن بهتر از هزار ماه و پروردگار شب و روز وَالْجِبالِ وَالْبِحارِ وَالظُّلَمِ والاْنْوارِ وَالاْرْضِ وَالسَّماَّءِ یا بارِئُ یا و کوهها و دریاها و تاریکی ها و روشنیها و زمین و آسمان ای پدیدآرنده ای مُصَوِّرُ یا حَنّانُ یا مَنّانُ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا قَیُّومُ یا اَللّهُ یا بَدیعُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا صورت بخش ای عطابخش ای نعمت ده ای خدا ای بخشاینده ای خدا ای پاینده ای خدا ای نوآفرین ای خدا ای خدا اَللّهُ لَکَ الاْسْماَّءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاَّءُ وَالاْ لاَّءُ اَسْئَلُکَ ای خدا از آن توست نامهای نیک و نمونه های والا و بزرگی و نعمتها از تو خواهم که اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ درود فرستی بر محمد و آل محمد و قرار دهی نام مرا در این شب در زمره فِی السُّعَداَّءِ وَرُوحی مَعَ الشُّهَداَّءِ وَاِحْسانی فی عِلِّیّینَ وَاِسائَتی سعادتمندان و روحم را با شهیدان و احسان و نیکیم را در بلندترین درجات و گناهم را مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَایماناً یُذهِبُ الشَّکَّ آمرزیده و یقینی به من ببخشی که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانی به من بدهی که یکسره شک و تردید را عَنّی وَتُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَ اتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الاْخِرَةِ از من دور کنی و بدانچه نصیبم کرده ای خوشنودم سازی و بده به ما در دنیا نیکی و نعمت و در آخرت نیز حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ وَشُکْرَکَ نیکی و نگاهمان دار از عذاب آتش سوزان و روزیم کن در این شب ذکر خود و سپاسگزاریت وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ والتَّوبَةَ والتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الَ و شوق و بازگشت و توبه بسوی خودت را و موفقم بدار بدانچه موفق داشتی بدان محمد و آل مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ محمد علیهم السلام و روایت کرده محمّد بن عیسی به سند خود از صالحین : که فرمودند مکرّر می کنی در شب بیست و سیّم از ماه رمضان این دعا را در حال سجود و قیام و قعود و بر هر حالی که هستی در تمام ماه و هر چه ممکنت شود و هر زمانی که حاضر شود تو را یعنی یادت آید این دعا در روزگار حیاتت می گوئی بعد از ستایش کردن حقّ تعالی به بزرگواری و فرستادن صلوات بر پیغمبر صلی الله علیه و آله :  اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فلان بن فلان    و بجای فلان بن فلان بگو : خدایا باش برای ولی خود (فلان پسر فلان) الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلی اباَّئِهِ فی حضرت حجت فرزند امام حسن عسکری درودهای تو بر او و بر پدرانش باد در هذِهِ السَّاعَةِ وَفی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقاَّئِداً وَناصِراً وَدَلیلا این ساعت و در هر ساعت یار و مددکار و نگهبان و رهبر و یاور و راهنما وَعَیْناً حَتّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً       و می خوانی نیز : و دیده بان تا او را از روی میل و رغبت مردم در روی زمین سکونت دهی و بهره مندش سازی زمانی دراز یا مُدَبِّرَ الاُْمُورِ یا باعِثَ مَنْ فِی الْقُبُورِ یا مُجْرِیَ الْبُحُورِ یا مُلَیِّنَ ای تدبیرکننده کارها ای برانگیزنده هرکه در گورها است ای روان کننده دریاها ای نرم کننده الْحَدیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمدٍ وَافْعَلْ بی کَذا وَکَذا آهن برای حضرت داود درود فرست بر محمد و آل محمد و بکن نسبت به من چنین و چنان و به جای این کلمه حاجات خود را بخواهد       اللَّیْلَةَ اللَّیْلَةَ * * * * * * * * * * ** * * * * * * * همین امشب همین امشب و بلند کن دستهای خود را به سوی آسمان یعنی در وقت گفتن یا مُدَبِّرَ الاُْمُورِ تا آخر و بگو این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته و مکرّر کن آنرا و بگو آنرا نیز در شب آخر ماه رَمَضان .
عنوان سوال:

در شب قدر چه کارهایی انجام دهم؟


پاسخ:

نماز شبهای ماه رمضان پانزدهم شیخ کفعمی در حاشیه بلد الا مین از سیّد بن باقی نقل کرده که فرموده مستحبّ است در هر شب ماه رَمَضان دو رکعت نماز در هر رکعت حمد و توحید سه مرتبه و چون سلام داد بگوید: سُبْحانَ مَنْ هُوَ حَفیظٌ لا یَغْفُلُ سُبحانَ مَنْ هُوَ رَحیمٌ لا یَعْجَلُ منزه است آن خدای نگهبانی که غفلت نکند منزه است آن خدای مهربانی که شتاب نکند سُبْحانَ مَنْ هُوَ قاَّئِمٌ لا یَسْهُو سُبْحانَ مَنْ هُوَ دائِمٌ لا یَلْهُو منزه است آن خدای پابرجایی که کسی را از یاد نبرد منزه است آن خدای جاویدانی که به چیزی سرگرم نشود پس بگوید تسبیحات اربع را هفت مرتبه پس بگوید: سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ یا عَظیمُ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الْعَظیمَ منزّهی تو منزّهی منزّهی ای خدای بزرگ بیامرز گناهان بزرگم را پس ده مرتبه صلوات بفرستد بر پیغمبر و آل او علیهم السلام . کسی که این دو رکعت نماز را بجا آورد بیامرزد حق تعالی از برای او هفتاد هزار گناه الخ شانزدهم در خبر است که هر که در هر شب از ماه رمضان سوره اِنّا فَتَحْنا در نماز مستحبّی بخواند آن سال محفوظ بماند .   کیفیت هزار رکعت نماز بدانکه از اعمالی که در شبهای ماه رمضان مستحب است بجا آورده شود هزار رکعت نماز است در مجموع این ماه که مشایخ و اعاظم علماء در کتب خود که در فقه یا عبادات نوشته اند به آن اشاره نموده اند و اما کیفیّت بجا آوردن آن پس احادیث در باب آن مختلف است و آنچه موافق روایت ابن ابی قرّه است از حضرت جوادعلیه السلام و مختار شیخ مفید در کتاب غریّه و اشراف بلکه مختار مشهور است آنست که در دهه اوّل و دهه دویّم ماه رمضان در هر شبی بیست رکعت خوانده شود هر دو رکعت به یک سلام به این طریق که هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب بخواند و دوازده رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و در دهه آخر در هر شب سی رکعت بخواند باز هشت رکعت آن را بعد از نماز مغرب و بیست و دو رکعت دیگر را بعد از نماز عشاء و مجموع این نمازها هفتصد رکعت می شود و باقیمانده را که سیصد رکعت است در شبهای قدر بخواند یعنی شب نوزدهم صد رکعت و شب بیست و یکم صد رکعت و شب بیست و سیّم صد رکعت پس مجموع هزار رکعت شود و به ترتیب دیگر نیز وارد شده و تفصیل کلام در جای دیگر است و این مقام را گنجایش بسط نیست و امید که اهل خیر در عمل به این هزار رکعت نماز مسامحه و سهل انگاری نکرده از فیض آن خود را بهره مند نمایند و روایت شده که می خوانی بعد از هر دو رکعت از نافله های ماه رمضان اَللّهُمَّ اجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ وَفیما تَفْرُقُ خدایا مقرر دار در آن قضا و قدر حتمی و در آنچه جدا کنی مِنَ الاْمْرِ الْحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ از دستور حکیمانه ات در شب قدر که مرا از حاجیان خانه الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنوُبُهُمْ وَاَسْئَلُکَ محترم کعبه ات قرار دهی آنان که حجشان قبول و کوششان پذیرفته و گناهانشان آمرزیده شده و از تو خواهم اَنْتُطیلَ عُمْری فی طاعَتِکَ وَتُوَسِّعَ لی فی رِزْقی یااَرْحَمَالرّاحِمینَ که عمرم را در اطاعت خود طولانی گردانی و در روزیم وسعت دهی ای مهربانترین مهربانان اعمال مشترکه شبهای قدر   شب نوزدهم اوّل شبهای قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال می شود و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می شوند و به خدمت امام زمان علیه السلام مشرّف می شوند و آنچه برای هرکس مقدّر شده است بر امام زمان علیه السلام عرض می کنند و اعمال شبهای قدر بر دو نوع است یکی آنکه در هر سه شب باید کرد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبی امّا اوّل پس ‌ آن چند چیز است : اوّل غسل است علاّمه مجلسی فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را باغسل بکند . دوّم دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد ((الخبر(( سوّم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ خدایا از تو خواهم به حق کتاب الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَفیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَاَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَما یُخافُ فرستاده شده ات و آنچه در آنست که در آن است نام بزرگت و نامهای نیکویت و آنچه بدانها ترس وَیُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ و امید شود که قرارم دهی از زمره آزاد شدگانت از دوزخ پس هر حاجت که دارد بخواهد .
چهارم آنکه مُصحَف شریف رابگیرد و بر سر بگذارد و بگوید : اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَبِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ خدایا به حق این قرآن و بحق آنکس که او را بدان فرستادی و بحق هر مؤ منی که در این قرآن مدحش کرده ای و بحقی که تو بر ایشان فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ                 پس ده مرتبه بگوید                      بِکَ یا اَللّهُ         و ده مرتبه          بِمُحَمَّدٍ داری زیرا کسی نیست که حق تو را بهتر از خودت بشناسد* * * * * * * * بحق خودت ای خدا     * * * * * *   بحق محمدصلی الله علیه و آله و ده مرتبه      بِعَلی           و ده مرتبه         بِفاطِمَةَ         و ده مرتبه           بِالْحَسَنِ     و ده مرتبه         بِالْحُسَیْنِ * * * * بحق علی علیه السلام * * * * بحق فاطمه سلام الله علیها * * * *بحق حسن علیه السلام * * * * بحق حسین علیه السلام و ده مرتبه بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ    و ده مرتبه          بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی          و ده مرتبه   بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ * * * * بحق علی بن الحسین علیه السلام * * * * بحق محمد بن علی علیه السلام * * * * بحق جعفر بن محمدعلیه السلام و ده مرتبه بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ                 و ده مرتبه              بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی       و ده مرتبه * * * * * بحق موسی بن جعفرعلیه السلام * * * * * * بحق علی بن موسی علیه السلام * * * * بِمُحَمَّدِبْنِ عَلِی                 و ده مرتبه               بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ   و ده مرتبه         بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی بحق محمد بن علی علیه السلام * * * * بحق علی بن محمدعلیه السلام * * * * بحق حسن بن علی علیه السلام و ده مرتبه            بِالْحُجَّةِ * * * * به حق حضرت حجت علیه السلام پس هر حاجت که داری طلب کن . پنجم زیارت کند امام حسین علیه السلام را در خبر است که چون شب قدر می شود منادی از آسمان هفتم ندا می کند از بُطنان عرش که حقّ تعالی آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده . ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوهها وکیل دریاها باشد . هفتم صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند هشتم بخواند: اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا خدایا من شام کردم در حالی که بنده خواری هستم که مالک سود و زیانی برای خویش نیستم و نتوانم اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلی نَفْسی وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ از خویشتن پیش آمد ناگواری را بازگردانم و این مطلبی است که من آن را بر خویش گواهی دهم و به ناتوانی قُوَّتی وَقِلَّةِ حیلَتی فَصَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْجِزْ لی ما خود و بیچارگیم در برابرت اعتراف دارم پس درود فرست بر محمد و آل محمد و وفا کن برایم بدانچه وَعَدْتَنی وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فی هذِهِ اللَّیْلَةِ بر من و همه مؤ منین و مؤ منات وعده فرمودی از آمرزش در این شب وَاَتْمِمْ عَلَیَّ ما اتَیْتَنی فَاِنّی عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ و تمام کن بر من آنچه را به من دادی زیرا که من بنده بینوای مستمند ناتوان تهیدست الْفَقیرُ الْمَهینُ اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنی ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنی وَلا [غافِلاً[ خوار توام خدایا قرار مده مرا فراموشکار از یاد خویش در آنچه به من انعام فرمودی و نه غافل از لاِِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنی وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّی احسانت در آنچه به من عطا کردی و قرارم مده ناامید از اجابت خویش و اگرچه دیرزمانی طول کشد فی سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَةٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ چه در خوشی و چه در سختی در دشواری یا در آسایش در تندرستی یا گرفتاری در تنگدستی یا نَعْماَّءَ اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ در نعمت براستی تو شنوای دعایی و این دعا را کفعمی از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها می خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود و علاّمه مجلسی (ره ) فرموده که بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از برای مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤ من زنده و مرده ایشان است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمدعَلیهمُ السلام آنچه مقدور شود و در بعضی از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند فقیر گوید که دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روایت شده که خدمت حضرت رسول صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَاله عرض شد که اگر من درک کنم شب قدر را چه از خداوند خودبخواهم فرمود عافیت را . اعمال شب نوزدهم و امّا دوّم یعنی اعمال مخصوصه این شبها پس اعمال شب نوزدهم چند چیز است : اوّل صد مرتبه اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّی وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ  . دوّم صد مرتبه اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ . سوّم بخواند دعاء یا ذَاالَّذی کانَ را که در قسم چهارم گذشت . چهارم بخواند: اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ خدایا قرار ده در آنچه حکم کرده و مقدر فرموده ای از سرنوشت حتمی وَفیما تَفْرُقُ مِنَ الاْمْرِ الحَکیمِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَفِی الْقَضاَّءِ الَّذی لا و در آنچه جدا کنی از فرمان حکیمانه ات در شب قدر و در آن قضا و قدری که برگشت و یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ تغییر و تبدیلی ندارد که نام مرا در زمره حاجیان خانه محترمت (کعبه ) بنویسی آنان که حجشان الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ وَاجْعَلْ مقبول و سعیشان مورد تقدیر و گناهانشان آمرزیده و کردار بدشان بخشوده شده است و قرار ده فیما تَقْضی وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْری وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ فی رِزْقی در آنچه مقدر فرموده ای که عمر مرا طولانی کرده و روزیم را وسیع گردانی وَتَفْعَلَ بی کَذا وَکَذا    و به جای این کلمه حاجت خود را ذکر کند و درباره ام چنین و چنان کنی   اعمال شب بیست و یکم   فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قُل هُوَالله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیرها در این شب به عمل آورد و در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سیّم و آنکه شب قدر یکی از این دو شب است و در چند روایت است که از معصوم سؤال کردند که معیّن فرمایید که شب قدر کدامیک از این دو شب است تعیین نکردند بلکه فرمودند ما اَیْسَرَ لَیْلَتَیْنِ فیما تَطْلُبُ یا آنکه فرمودند ما عَلیْکَ اَنْ تَفعَلَ خیرا فی لَیلَتَیْنِ و نَحْوُ ذلِکَ وَقالَ شَیْخُنَا الصَّدُوق فیما اَمْلی عَلَی الْمَشایِخِ فی مَجْلِسٍ واحِدٍ مِنْ مَذْهَبِ الاِْمامِیَّةِ وَ مَنْ اَحْیی هاتَیْنِ اللَّیْلَتَیْنِ بِمُذاکَرَةِ الْعِلْمِ فَهُوَ اَفْضَلُ
اعمال دهه آخر ماه رمضان : و بالجمله از این شب شروع کند به دعاهای شبهای دهه آخر که از جمله این دعا است که شیخ کلینی در کافی از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود می گویی در دهه آخر ماه رمضان در هر شب : اَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَریمِ اءنْ یَنْقَضِیَ عَنّی شَهْرُ رَمَضانَ اَوْ یَطْلُعَ پناه می برم به جلال ذات بزرگوارت از اینکه ماه رمضان از من بگذرد یا سپیده امشب بر من الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتی هذِهِ وَلَکَ قِبَلی ذَنْبٌ اَوْ تَبِعَةٌ تُعَذِّبُنی عَلَیْهِ طلوع کند و باز هم از من در پیش تو گناه یا چیزی که پاداشش بد است مانده باشد که بدان عذابم کنی و کفعمی در حاشیه بلد الا مین نقل کرده که حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر بعد از فرایض ‌ و نوافل می خواند: اَللّهُمَّ اَدِّعَنّا حَقَّ ما مَضی مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَاغْفِرْ لَنا خدایا اداء کن از ما حق ایام گذشته ماه رمضان را و بیامرز تَقْصیرَنا فیهِ وَتَسَلَّمْهُ مِنّا مَقْبُولاً وَلا تُؤ اخِذْنا بِاِسْرافِنا عَلی اَنْفُسِنا تقصیر ما را در این ماه و آن را پذیرفته از ما دریافت کن و مگیر ما را به زیاده رویهایی که بر نفس خویش کردیم وَاجْعَلْنا مِنَ الْمَرْحُومینَ وَلا تَجْعَلْنا مِنَ الْمَحْرُومینَ و قرارمان ده از رحمت شدگان و قرارمان مده از محرومان و فرمود هر که بگوید این را بیامرزد حقّ تعالی تقصیری که از او سرزده درایّام گذشته از ماه رمضان و نگه دارد او را از معاصی در بقیّه ماه .
و از جمله سید بن طاوس در اقبال از ابن اَبی عُمَیْر از مُرازِم نقل کرده که حضرت صادق علیه السلام در هر شب از دهه آخر می خواند:  اَللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فی کِتابِکَ خدایا تو فرمودی در قرآنت الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی اُنْزِلَ فیهِ الْقُرْانُ هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ که از آسمان نازل گشته ((ماه رمضانی که قرآن در آن نازل گشته که آن قرآن راهنمای مردم وحجتهایی است مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ فَعَظَّمْتَ حُرْمَةَ شَهْرِ رَمَضانَ بِما اَنْزَلْتَ فیهِ از هدایت و تمیز)) و بدین ترتیب حرمت ماه رمضان را با نازل فرمودن قرآن بزرگ کردی مِنَ الْقُرانِ وَخَصَصْتَهُ بِلَیْلَةِ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ و به شب قدر مخصوصش داشتی و آن شب را بهتر از هزار ماه گرداندی اَللّهُمَّ وَهذِهِ اَیّامُ شَهْرِ رَمَضانَ قَدِ انْقَضَتْ وَلَیالیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ خدایا این روزهای ماه رمضان بود که بر من گذشت و این شبهای آن است که آن نیز وَقَدْ صِرْتُ یا اِلهی مِنْهُ اِلی ما اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّی وَاَحْصی لِعَدَدِهِ گذشت و من ای معبودم از این ماه به حالی درآمده ام که تو خود بهتر از من می دانی و شماره اش را مِنَ الْخَلْقِ اَجْمَعینَ فَاَسْئَلُکَ بِما سَئَلَکَ بِهِ مَلاَّئِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ از همه مردم بهتر داری پس از تو خواهم بدانچه فرشتگان مقربت وَاَنْبِیاَّؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَعِبادُکَ الصّالِحُونَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ و پیامبران فرستاده ات و بندگان شایسته ات تو را بدان خواستند که درود فرستی بر محمد وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَفُکَّ رَقَبَتی مِنَ النّارِ وَتُدْخِلَنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ و آل محمد و اینکه مرا از آتش دوزخ آزاد کنی و به رحمت خویش به بهشتم ببری وَاَنْ تَتَفَضَّلَ عَلیَّ بِعَفْوِکَ وَکَرَمِکَ وَتَتَقَبَّلَ تَقَرُّبی وَتَسْتَجیبَ دُعاَّئی و به عفو و بزرگواری خویش بر من تفضل کنی و تقرب جویی مرا بپذیری و دعایم را مستجاب گردانی وَتَمُنَّ عَلَیَّ بِالاْمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ هَوْلٍ اَعْدَدْتَهُ لِیَومِ الْقِیامَةِ و در آن روز ترس و وحشت با امان دادنم از هر هراسی که برای روز قیامتم آماده کرده ای بر من منت نهی اِلهی وَاَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ وَبِجَلالِکَ الْعَظیمِ اَنْ یَنْقَضِیَ اَیّامُ خدایا پناه می برم به ذات بزرگوارت و به جلال و شوکت عظیمت که بگذرد روزها شَهْرِ رَمَضانَ وَلَیالیهِ وَلَکَ قِبَلی تَبِعَةٌ اَوْ ذَنْبٌ تُؤ اخِذُنی بِهِ اَوْ و شبهای ماه رمضان و از تو در نزد من گناه یا پاداش بدی باشد که مرا بدان مؤ اخذه کنی یا خَطَّیئَةٌ تُریدُ اَنْ تَقْتَصَّهَا مِنّی لَمْ تَغْفِرْها لی سَیِّدی سَیِّدی سَیِّدی خطایی باشد که بخواهی آن را از من تقاص کنی و نیامرزیده باشی ای آقای من آقای من آقای من اَسْئَلُکَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِذْ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِنْ کُنْتَ رَضیتَ عَنی فی از تو خواهم ای که معبودی جز تو نیست زیرا معبودی جز تو نیست که اگر در این ماه از من خوشنود گشته ای بر هذَا الشَّهْرِ فَاْزدَدْ عَنّی رِضاً وَاِنْ لَمْ تَکُنْ رَضیتَ عَّنی فَمِنَ الاْنَ خوشنودی خویش از من بیفزا و اگر هنوز خوشنود نشده ای از هم اکنون از من فَارْضَ عَنّی یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ یا اَللّهُ یا اَحَدُ یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ خوشنود شو ای مهربانترین مهربانان ای خدا ای یکتا ای بی نیاز ای که فرزند ندارد وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ                    و بسیار بگو:    یا مُلَیِّنَ الْحَدیدِ لِداوُدَ و فرزند کسی نیست و برای او همتایی نباشد هیچکس * * * * ای نرم کننده آهن برای حضرت داود عَلَیْهِ السَّلامُ یا کاشِفَ الضُّرِّ وَالْکُرَبِ الْعِظامِ عَنْ اَیُّوبَ عَلَیْهِ علیه السلام ای برطرف کننده گرفتاری و ناراحتی بزرگ از ایوب علیه السَّلامُ اَیْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ اَیْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ السلام ای گشاینده اندوه یعقوب علیه السلام ای زداینده غم یوسف عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ کَما اَنْتَ اَهْلُهُ اَنْ تُصَلِّیَ علیه السلام درود فرست بر محمد و آل محمد بدانسان که تو شایسته آنی که درود فرستی عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ وَافْعَلْ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَلا تَفْعَلْ بی ما اَنَا اَهْلُهُ و از بر ایشان همگی و انجام ده درباره من آنچه را تو شایسته آنی و انجام مده درباره ام آنچه من سزاوارم   دعای شب بیست و یکم   و از جمله این دعاها است که در کافی مسندا و در مقنعه و مصباح مُرْسَلا نقل شده که می گوئی در لیله اولی یعنی در شب بیست ویکم :  یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهارِ وَمُولِجَ النَّهارِ ای فروبرنده شب در روز و ای فروبرنده روز فِی اللَّیْلِ وَمُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَمُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَیِّ یا در شب و ای بیرون آورنده زنده از مرده و بیرون آورنده مرده از زنده ای رازِقَ مَنْ یَشاَّءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ روزی دهنده هرکه را خواهی بی حساب ای خدا، ای بخشاینده ، ای خدا ای مهربان ای خدا یا اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماَّءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاَّءُ وَالاْ لاَّءُ ای خدا... از آن تو است نامهای نیکو و نمونه های والا و بزرگی و نعمتها از تو اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ خواهم درود فرستی بر محمد و آل محمد و نام مرا در این اللَّیْلَةِ فِی السُّعَداَّءِ وَرُوحی مَعَ الشُّهَداَّءِ وَاِحْسانی فی عِلِّیّینَ شب در زمره سعادتمندان قرار دهی و روحم را با شهداء مقرون سازی و احسان و نیکوکاریم را در بلندترین درجه وَاِساَّئَتی مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَاِیماناً یُذْهِبُ بهشت و گناهانم را آمرزیده کنی و به من یقینی عطا کنی که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانی به من بدهی الشَّکَّ عَنّی وَتُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَآتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی که شک و تردید را از من دور سازد و بدانچه روزیم کرده ای خوشنودم سازی و بدهی به من در دنیا نعمت نیک و در الاْخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ آخرت نعمت نیک و نگهداری ما را از عذاب آتش سوزان و روزیم کنی در این شب ذکر خود وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً و سپاسگزاریت و اشتیاق و بازگشت بسویت و توفیق برای انجام آنچه را موفق داشتی بدان محمد وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ و آل محمد را که بر او و بر ایشان سلام باد   دعای شب بیست و سوّم   یا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَجاعِلَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ وَرَبَّ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ ای پروردگار شب قدر و قرار دهنده آن بهتر از هزار ماه و پروردگار شب و روز وَالْجِبالِ وَالْبِحارِ وَالظُّلَمِ والاْنْوارِ وَالاْرْضِ وَالسَّماَّءِ یا بارِئُ یا و کوهها و دریاها و تاریکی ها و روشنیها و زمین و آسمان ای پدیدآرنده ای مُصَوِّرُ یا حَنّانُ یا مَنّانُ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا قَیُّومُ یا اَللّهُ یا بَدیعُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا صورت بخش ای عطابخش ای نعمت ده ای خدا ای بخشاینده ای خدا ای پاینده ای خدا ای نوآفرین ای خدا ای خدا اَللّهُ لَکَ الاْسْماَّءُ الْحُسْنی وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاَّءُ وَالاْ لاَّءُ اَسْئَلُکَ ای خدا از آن توست نامهای نیک و نمونه های والا و بزرگی و نعمتها از تو خواهم که اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی هذِهِ اللَّیْلَةِ درود فرستی بر محمد و آل محمد و قرار دهی نام مرا در این شب در زمره فِی السُّعَداَّءِ وَرُوحی مَعَ الشُّهَداَّءِ وَاِحْسانی فی عِلِّیّینَ وَاِسائَتی سعادتمندان و روحم را با شهیدان و احسان و نیکیم را در بلندترین درجات و گناهم را مَغْفُورَةً وَاَنْ تَهَبَ لی یَقیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی وَایماناً یُذهِبُ الشَّکَّ آمرزیده و یقینی به من ببخشی که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانی به من بدهی که یکسره شک و تردید را عَنّی وَتُرْضِیَنی بِما قَسَمْتَ لی وَ اتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الاْخِرَةِ از من دور کنی و بدانچه نصیبم کرده ای خوشنودم سازی و بده به ما در دنیا نیکی و نعمت و در آخرت نیز حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ وَشُکْرَکَ نیکی و نگاهمان دار از عذاب آتش سوزان و روزیم کن در این شب ذکر خود و سپاسگزاریت وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَةَ والتَّوبَةَ والتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الَ و شوق و بازگشت و توبه بسوی خودت را و موفقم بدار بدانچه موفق داشتی بدان محمد و آل مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ محمد علیهم السلام و روایت کرده محمّد بن عیسی به سند خود از صالحین : که فرمودند مکرّر می کنی در شب بیست و سیّم از ماه رمضان این دعا را در حال سجود و قیام و قعود و بر هر حالی که هستی در تمام ماه و هر چه ممکنت شود و هر زمانی که حاضر شود تو را یعنی یادت آید این دعا در روزگار حیاتت می گوئی بعد از ستایش کردن حقّ تعالی به بزرگواری و فرستادن صلوات بر پیغمبر صلی الله علیه و آله :  اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فلان بن فلان    و بجای فلان بن فلان بگو : خدایا باش برای ولی خود (فلان پسر فلان) الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلی اباَّئِهِ فی حضرت حجت فرزند امام حسن عسکری درودهای تو بر او و بر پدرانش باد در هذِهِ السَّاعَةِ وَفی کُلِّ ساعَةٍ وَلِیّاً وَحافِظاً وَقاَّئِداً وَناصِراً وَدَلیلا این ساعت و در هر ساعت یار و مددکار و نگهبان و رهبر و یاور و راهنما وَعَیْناً حَتّی تُسْکِنَهُ اَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً       و می خوانی نیز : و دیده بان تا او را از روی میل و رغبت مردم در روی زمین سکونت دهی و بهره مندش سازی زمانی دراز یا مُدَبِّرَ الاُْمُورِ یا باعِثَ مَنْ فِی الْقُبُورِ یا مُجْرِیَ الْبُحُورِ یا مُلَیِّنَ ای تدبیرکننده کارها ای برانگیزنده هرکه در گورها است ای روان کننده دریاها ای نرم کننده الْحَدیدِ لِداوُدَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمدٍ وَافْعَلْ بی کَذا وَکَذا آهن برای حضرت داود درود فرست بر محمد و آل محمد و بکن نسبت به من چنین و چنان و به جای این کلمه حاجات خود را بخواهد       اللَّیْلَةَ اللَّیْلَةَ * * * * * * * * * * ** * * * * * * * همین امشب همین امشب و بلند کن دستهای خود را به سوی آسمان یعنی در وقت گفتن یا مُدَبِّرَ الاُْمُورِ تا آخر و بگو این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته و مکرّر کن آنرا و بگو آنرا نیز در شب آخر ماه رَمَضان .





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین