واضح است که خداوند با انجام فرائض و اعمالی که به آنها امر فرموده (مثل نماز، روزه، جهاد، امر به معروف، احترام به والدین و...) خشنود است و از منهیات ناراضی. در روایتی از حضرت امام باقر همین معنا را مییابیم: (خدا سه چیز را در سه چیز دیگر پوشانده: خشنودی اش را در طاعتش قرار داده، پس هیچ طاعتی را کم مشمار، شاید رضایت خدا در آن طاعت باشد. دوم: خشمش را در معصیت پوشانده، پس معصیتی را ناچیز مشمار، شاید خشم او در آن معصیت باشد. سوم: اولیائش را در مردمان پنهان کرده، پس کسی را تحقیر مکن! شاید همو ولی خدا باشد.)[1] بنابراین وقتی به کار خوبی دست میزنید و نیت قربة الی الله میکنید، در مسیر رضای الهی قرار گرفته اید اما وقتی به کار ناشایستی دست مییازید، از این رضایت دور شدهاید. همچنین خداوند در آیات بسیاری خود را دوستدار توّابین و بخشاینده گناهان و محو کننده آنها خوانده است.(إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ؛[بقره/222] هر آینه خدا توبه کنندگان و پاکیزگان را دوست دارد) به نظر شما آیا میتوان با مقداری عمل نیک کوتاه و ناقص و مشتی عبادت ناچیز که نه در شأن پروردگار عالم است و نه ذره ای از حق عبادت او را ادا میکند و تازه آن هم واقعاً به خاطر خدا نیست، بلکه از سر عادت یا ترس از جهنم و امید بهشت، حق شکر نعمت او را گزارد یا رضایت او را فراهم ساخت؟! امام سجادعلیه السلام به خوبی این مسئله را در دعای ابی حمزه بیان میدارند: 1- (أم بغایة جهدی فی عملی ارضیک؛ چگونه میتوان با نهایت جُهد خود در عمل به رضایت او رسید؟) 2- (و کیف نستکثر اعمالاً نقابل بها کرمک؛ زیادی اعمال ما چگونه با میزان کرامت تو مقابله کند و با آن سازگار است؟) رضایت پروردگار یک نشانه روحی در انسان دارد و آن شادی دل، سبکی قلب و سهل گیری در برابر شدائد دنیا است، دریافت و درک این حالت، بسته به هر شخص متفاوت است، از این رو قابل بررسی و تدقیق کامل نیست. امیدواریم اعمال همه ما همواره مورد رضایت پروردگار باشد. [1]. بحارالانوار، ج 75، ص 187، حدیث 27.
واضح است که خداوند با انجام فرائض و اعمالی که به آنها امر فرموده (مثل نماز، روزه، جهاد، امر به معروف، احترام به والدین و...) خشنود است و از منهیات ناراضی. در روایتی از حضرت امام باقر همین معنا را مییابیم: (خدا سه چیز را در سه چیز دیگر پوشانده: خشنودی اش را در طاعتش قرار داده، پس هیچ طاعتی را کم مشمار، شاید رضایت خدا در آن طاعت باشد. دوم: خشمش را در معصیت پوشانده، پس معصیتی را ناچیز مشمار، شاید خشم او در آن معصیت باشد. سوم: اولیائش را در مردمان پنهان کرده، پس کسی را تحقیر مکن! شاید همو ولی خدا باشد.)[1]
بنابراین وقتی به کار خوبی دست میزنید و نیت قربة الی الله میکنید، در مسیر رضای الهی قرار گرفته اید اما وقتی به کار ناشایستی دست مییازید، از این رضایت دور شدهاید.
همچنین خداوند در آیات بسیاری خود را دوستدار توّابین و بخشاینده گناهان و محو کننده آنها خوانده است.(إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ؛[بقره/222] هر آینه خدا توبه کنندگان و پاکیزگان را دوست دارد)
به نظر شما آیا میتوان با مقداری عمل نیک کوتاه و ناقص و مشتی عبادت ناچیز که نه در شأن پروردگار عالم است و نه ذره ای از حق عبادت او را ادا میکند و تازه آن هم واقعاً به خاطر خدا نیست، بلکه از سر عادت یا ترس از جهنم و امید بهشت، حق شکر نعمت او را گزارد یا رضایت او را فراهم ساخت؟!
امام سجادعلیه السلام به خوبی این مسئله را در دعای ابی حمزه بیان میدارند:
1- (أم بغایة جهدی فی عملی ارضیک؛ چگونه میتوان با نهایت جُهد خود در عمل به رضایت او رسید؟)
2- (و کیف نستکثر اعمالاً نقابل بها کرمک؛ زیادی اعمال ما چگونه با میزان کرامت تو مقابله کند و با آن سازگار است؟)
رضایت پروردگار یک نشانه روحی در انسان دارد و آن شادی دل، سبکی قلب و سهل گیری در برابر شدائد دنیا است، دریافت و درک این حالت، بسته به هر شخص متفاوت است، از این رو قابل بررسی و تدقیق کامل نیست. امیدواریم اعمال همه ما همواره مورد رضایت پروردگار باشد.
[1]. بحارالانوار، ج 75، ص 187، حدیث 27.
- [سایر] چگونه می توان فهمید که آقا امام زمان (عج) از ما راضی است؟
- [سایر] فلسفه احکام را چگونه می توان فهمید و روش های آن چیست؟
- [سایر] فلسفه احکام را چگونه می توان فهمید و روش فهم آن چیست؟
- [سایر] چگونه می توان فرق بین اعتقادات درست و اعتقادات خرافات را فهمید؟
- [سایر] آیا از سوره جمعه آیه 1 میتوان فهمید که تمام هستی، خواسته یا ناخواسته مشغول ستایش و بندگی خداوند هستند؟
- [سایر] چگونه می توان صدق معارف دینی را فهمید، در حالی که می دانیم نظریات مختلفی درباره چیستی حقیقت و معیار صدق و کذب وجود دارد.
- [سایر] آیا ذکر ولایت فقیه در متون فقهی می تواند به معنای ولایت سیاسی باشد و از آن می توان تأسیس نهاد دولت را فهمید؟[1]
- [سایر] شبهه: چگونه می توان صدق معارف دینی را فهمید، در حالیکه می دانیم نظریات مختلفی درباره چیستی حقیقت و معیار صدق و کذب وجود دارد.
- [سایر] چطور می توان پدر و مادر را راضی کرد که اجازه دهند خواستگار به منزل بیاید؟
- [سایر] سلام حاج آقا! خوبید الحمدلله؟ یادداشت جدیدتونو خوندم... خوب شما گفتید کسی احساس شادی داره که از خودش و خدا و دیگران راضی باشه! خوب درست که آدم از خودش و دیگران راضی باشه ولی رضایت از خدا یعنی چی؟ مگه میشه آدم از خدا راضی نباشه؟ منظورم اینه که همه ما راضی هستیم به رضای خدا! من فکر میکنم این قسمت بیشتر به رضایت خدا از ما بستگی داره. یعنی اگه خدا از ما راضی باشه ما هم احساس شادی و خرسندی خواهیم داشت. در واقع این سه مورد یعنی رضایت از خود و خدا و دیگران به هم بستگی دارن! اگه خدا از ما راضی باشه ما هم از خودمون راضی میشیم. درست نمیگم؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معیّن او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زنی مردی را وکیل کند، که به مدت و مبلغ معین او را برای خود متعه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد، یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را متعه کند، وقتی که آن زن فهمید، اگر بگوید: راضی هستم؛ عقد صحیح و گر نه باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [امام خمینی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح و گرنه باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زنی، مردی را وکیل کند که به مدّت ومبلغ معیّن او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد و یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم، عقد صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معین او را برای خود صیغه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح و گر نه باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدت و مبلغ معیّن او را برای خود صیغه صفحه 455 نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود درآورد یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را صیغه کند، وقتی آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زنی مردی را وکیل کند، که به مدت و مبلغ معین او را برای خود متعه نماید، چنان چه مرد او را به عقد دائم خود در آورد، یا به غیر از مدت یا مبلغی که معین شده او را متعه کند، وقتی که آن زن فهمید، اگر بگوید راضی هستم عقد صحیح وگرنه باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر زنی مردی را وکیل کند که به مدّت و مبلغ معیّنی او را برای خود متعه نماید، چنانچه مرد او را به عقد دائم خود در آورد یا به غیر از مدّت یا مبلغی که معیّن شده او را متعه کند، وقتی آن زن فهمید اگر بگوید: (راضی هستم)، عقد صحیح است وگرنه باطل است.
- [آیت الله مظاهری] اگر فهمید حیوانی را رو به قبله ذبح نکرده است آن حیوان حلال است.