با توضیح ذیل ضمن آشنایی بیشتر با این آیه به پرسش شما جواب داده شده است :
در ادامه آداب و احکام انفاق، در این آیه بهترین مواردی که انفاق در آنجا باید صورت گیرد، بیان شده است، و آن کسانی هستند که دارای صفات سه‌گانه‌ای که در این آیه آمده است باشند در بیان اولین وصف آنان می‌فرماید: انفاق شما به خصوص باید برای کسانی باشد که در راه خدا، محصور شده‌اند (لِلْفُقَراءِ الَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ).
یعنی کسانی که به خاطر اشتغال به جهاد در راه خدا و نبرد با دشمن و یادگیری فنون جنگی یا تحصیل علوم لازم دیگر از تلاش برای معاش و تامین هزینه زندگی باز مانده‌اند، که یک نمونه روشن آن، اصحاب صفه در عصر پیامبر اکرم ص بودند (3).
سپس برای تاکید می‌افزاید: همانها که نمی‌توانند سفری کنند و سرمایه‌ای به دست آورند (لا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الْأَرْضِ).
تعبیر به ضرب فی الارض به جای سفر، به خاطر آن است که مسافران مخصوصا آنها که برای هدفهای مهمی پیاده به سفر می‌روند، پیوسته پای بر زمین
می‌کوبند و پیش می‌روند.
بنا بر این کسانی که می‌توانند تامین زندگی کنند، باید مشقت و رنج سفر را تحمل کرده، از دسترنج دیگران استفاده نکنند مگر اینکه کار مهم‌تری همچون جهاد در راه خدا یا فرا گرفتن علوم واجب، مانع از سفر گردد.
و در دومین توصیف از آنان، می‌فرماید: کسانی که افراد نادان و بی اطلاع، آنها را از شدت عفاف غنی می‌پندارند (یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ).
ولی این سخن به آن مفهوم نیست که این نیازمندان با شخصیت قابل شناخت نیستند لذا می‌افزاید: آنها را از چهره‌هایشان می‌شناسی (تَعْرِفُهُمْ بِسِیماهُمْ).
سیما در لغت به معنی علامت و نشانه است (1) و این که در فارسی امروز آن را به معنی چهره و صورت به کار می‌برند، معنی تازه‌ای است و گرنه در مفهوم عربی آن، چنین معنایی ذکر نشده است، به هر حال منظور این است که آنها گر چه سخنی از حال خود نمی‌گویند ولی در چهره‌هایشان نشانه‌هایی از رنجهای درونی وجود دارد که برای افراد فهمیده آشکار است، آری رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر درون.
و در سومین توصیف از آنان می‌فرماید: آنها چنان بزرگوارند که: هرگز چیزی با اصرار از مردم نمی‌خواند (لا یَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً).
اصولا آنها از مردم چیزی نمی‌خواهند تا چه رسد به اینکه اصرار در سؤال داشته باشند، و به تعبیر دیگر معمول نیازمندان عادی اصرار در سؤال است اما آنها یک نیازمند عادی نیستند.
بنا بر این اگر قرآن می‌گوید: آنها با اصرار سؤال نمی‌کنند مفهومش این نیست که بدون اصرار سؤال می‌کنند، بلکه مفهومش این است آنها فقیر عادی نیستند تا سؤال کنند زیرا سؤال آنها معمولا توأم با اصرار و الحاف است، به قرینه اینکه می‌گوید: آنها را از سیمایشان باید شناخت نه از سؤالشان و الا جمله یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ مفهومی نداشت.
احتمال دیگری در تفسیر این آیه نیز هست و آن اینکه آنها در حال عادی هرگز سؤال نمی‌کنند، (و هر گاه اضطرار شدید آنها را، مجبور به اظهار حال خود کند،) هرگز اصرار نمی‌ورزند.
بعضی نیز گفته‌اند منظور این است که آنها در ترک سؤال کردن اصرار دارند.
(ولی این احتمال خلاف ظاهر آیه است).
تفسیر نمونه، ج2، ص: 357 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100110084)
