با عرض سلامتفسیر نمونه، ج1، ص: 281:تمنای غذاهای رنگارنگ‌به دنبال شرح مواهب فراوانی که خداوند به بنی اسرائیل ارزانی داشت، در آیه مورد بحث، چگونگی کفران و ناسپاسی آنها را در برابر این نعمتهای بزرگ منعکس می‌کند و نشان می‌دهد که آنها چگونه مردم لجوجی بوده‌اند که شاید در تمام تاریخ دیده نشده است، افرادی اینهمه مورد لطف خدا قرار گیرند ولی در مقابل تا این حد ناسپاسی و عصیان کنند. نخست می‌گوید:" و به خاطر بیاورید زمانی را که گفتید ای موسی ما هرگز نمی‌توانیم به یک نوع غذا قناعت کنیم" (من و سلوی هر چند خوب و لذیذ است، اما ما غذای متنوع می‌خواهیم) (وَ إِذْ قُلْتُمْ یا مُوسی لَنْ نَصْبِرَ عَلی طَعامٍ واحِدٍ" بنا بر این از خدایت بخواه تا از آنچه از زمین می‌روید برای ما قرار دهد از سبزیجات، خیار، سیر، عدس و پیاز" (فَادْعُ لَنا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِها وَ قِثَّائِها وَ فُومِها وَ عَدَسِها وَ بَصَلِهاولی موسی به آنها" گفت: آیا شما غذای پست‌تر را در مقابل آنچه بهتر است انتخاب می‌کنید"؟ (قالَ أَ تَسْتَبْدِلُونَ الَّذِی هُوَ أَدْنی بِالَّذِی هُوَ خَیْرٌ" اکنون که چنین است از این بیابان بیرون روید و کوشش کنید وارد شهری شوید، زیرا آنچه می‌خواهید در آنجا است" (اهْبِطُوا مِصْراً فَإِنَّ لَکُمْ ما سَأَلْتُمْسپس قرآن اضافه می‌کند" خداوند مهر ذلت و فقر را بر پیشانی آنها زد" (وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ وَ الْمَسْکَنَةُو بار دیگر به غضب الهی گرفتار شدند" (وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ" این به خاطر آن بود که آنها آیات الهی را انکار می‌کردند و پیامبران را بنا حق می‌کشتند" (ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ الْحَقِّو" این به خاطر آن بود که آنها گناه می‌کردند و تعدی و تجاوز داشتند" تفسیر نمونه، ج1، ص: 278 ذلِکَ بِما عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَنکته‌ها:1- منظور از" مصر" در اینجا کجاست؟بعضی از مفسران معتقدند که" مصر" در این آیه اشاره به همان مفهوم کلی شهر است، یعنی شما اکنون در این بیابان در یک برنامه خودسازی و آزمایشی قرار دارید، اینجا جای غذاهای متنوع نیست، بروید به شهرها گام بگذارید که در آنجا همه اینها هست، ولی این برنامه خود سازی در آنجا نیست.دلیل آن را این می‌دانند که بنی اسرائیل نه تقاضای بازگشت به" مصر" را داشتند و نه هرگز به آن باز گشتند (1).بعضی دیگر همین تفسیر را انتخاب کرده و بر آن افزوده‌اند که منظور این است ماندن شما در بیابان و استفاده از این غذای غیر متنوع به خاطر ضعف و زبونی شما است، نیرومند شوید و با دشمنان پیکار کنید و شهرهای شام و سرزمین مقدس را از آنها بگیرید تا همه چیز برای شما فراهم گردد (2سومین تفسیری که برای این آیه ذکر شده، این است که منظور همان کشور مصر است یعنی شما اگر از غذاهای غیر متنوعی در این بیابان بهره می‌گیرید در عوض ایمان دارید و آزاد و مستقل هستید اگر نمی‌خواهید بر گردید و باز هم برده و اسیر فرعونیان یا امثال آنها شوید، تا از باقیمانده سفره آنها، از غذاهای متنوعشان بهره گیرید، شما به دنبال شکم و خورد و خوراکید، هیچ نمی‌اندیشید که آن روز برده و اسیر بودید، و امروز آزادید و سر بلند در واقع اگر شما محرومیت مختصری دارید این بهای آزادی است که می‌پردازید ولی تفسیر اول از همه مناسبتر به نظر می‌رسد.2- آیا تنوع‌طلبی جزء طبیعت انسان نیست؟بدون شک، تنوع از لوازم زندگی و جزء خواسته‌های بشر است، کاملا طبیعی است که انسان پس از مدتی از غذای یک نواخت خسته شود، این کار خلافی نیست پس چگونه بنی اسرائیل با درخواست تنوع مورد سرزنش قرار گرفتند؟پاسخ این سؤال با ذکر یک نکته روشن میشود و آن اینکه در زندگی بشر حقایقی وجود دارد که اساس زندگی او را تشکیل می‌دهد و نباید فدای خور و خواب و لذائذ متنوع گردد.زمانهایی پیش می‌آید که توجه به این امور انسان را از هدف اصلی، از ایمان و پاکی و تقوی از آزادگی و حریت باز می‌دارد، در اینجا است که باید به همه آنها پشت پا بزند.تنوع‌طلبی در حقیقت دام بزرگی است از سوی استعمارگران دیروز و امروز که با استفاده از آن، افراد آزاده را چنان اسیر انواع غذاها و لباسها و مرکبها و مسکنها می‌کنند که خویشتن خویش را به کلی به دست فراموشی بسپارند و حلقه اسارت آنها را بر گردن نهند.3- آیا" من" و" سلوی" از هر غذایی برتر بود؟بدون شک غذاهای گیاهی مختلفی که بنی اسرائیل از موسی درخواست کردند، غذاهای پر ارزشی است، ولی مساله این است که تنها نباید به زندگی ازیک بعد نگاه کرد، آیا سزاوار است انسان برای دستیابی به مواد مختلف غذایی تن به اسارت در دهد؟! وانگهی بنا بر اینکه" من" یک نوع عسل کوهستانی و یا ماده قندی نیرو بخشی مشابه آن باشد یکی از مفیدترین و پرانرژی‌ترین غذاها است، مواد پروتئینی موجود در گوشت تازه (مانند" سلوی" پرنده مخصوص) از جهاتی بر مواد پروتئینی موجود در حبوبات برتری دارد، چرا که هضم و جذب اولی بسیار آسان است در حالی که برای جذب دومی دستگاه گوارش با فعالیت خسته کننده‌ای دست به گریبان خواهد بود ضمنا" قوم" را که از غذاهای مورد تقاضای بنی اسرائیل است بعضی به معنی گندم، و بعضی به معنی سیر تفسیر کردهاند، البته هر یک از این دو ماده امتیاز ویژه‌ای دارد، ولی بعضی معتقدند که معنی گندم صحیحتر است چرا که بعید است آنها مواد غذایی خالی از گندم را خواسته باشند 4- چرا مهر ذلت بر بنی اسرائیل نهاده شد؟از آیه فوق استفاده میشود که آنها به دو جهت گرفتار خواری و ذلت شدند:یکی برای کفر و سرپیچی از دستورات خدا، و انحراف از توحید به سوی شرک.دیگر اینکه مردان حق و فرستادگان خدا را می‌کشتند، این سنگدلی و قساوت و بی اعتنایی به قوانین الهی، بلکه تمام قوانین انسانی که حتی امروزنیز به روشنی در میان گروهی از یهود ادامه دارد، مایه آن ذلت و بدبختی شد در باره سرنوشت یهود و زندگی دردناک آنها در ذیل آیه 112 سوره آل عمران به اندازه کافی بحث کرده‌ایم (جلد سوم صفحه 51) موفق باشید
