حفظ قران
حفظ قرآن، به معنی بحثی قرآنی ـ حدیثی درباره‌ی فراگیری و به خاطر سپردن قرآن است.
آیا حفظ قرآن بدون معنا فایده ای دارد؟
قطعا حفظ بدون توجه به معنا بی اجر و پاداش نیست. هر چند آشنایی با آیات قرآن، مفاهیم، ترجمه و تفسیر آن در بهره مندی از قرآن و استفاده از برکات آن نقش اساسی دارند اما لفظ و ظاهر قرآن هم آثار فراوانی دارد که در جسم و روح انسان می گذارند و نه تنها حفظ آیات بدون معنا و ترجمه در ابتداء مانعی ندارد بلکه کم کم باعث مأنوس شدن با قرآن و علاقه به آن می شود و خود شیوه ای در یادگیری قرآن است. و مجموعه احادیثی که درباره تعلم قرآن وارد شده در این زمینه قابل استناد است. برای نمونه رسول خدا(ص) فرمود: ( به قاری قرآن در قیامت گفته می‌شود: بخوان قرآن را و بالا برو، و منزل تو به اندازه آخرین آیه‌ای است که می‌خوانی).(1) بنابراین هر کس آیات بیشتری از قرآن را حفظ باشد، زمینه صعود به درجات بالاتر بهشت را در قیامت خواهد داشت. روایاتی که درباره حفظ قرآن از معصومین(ع) نقل شده‌اند نوعا روی کلمه حفظ تأکید کردهاند و معمولاً در آنها توجه به معنا ملاحظه نشده است. از این رو به نظر می‌رسد ارزش و پاداش از آن خود حفظ باشد. البته اگر حفظ با توجه به معانی همراه باشد به طور مسلم از رتبه بالاتر و اجر و ثواب بیشتری برخوردار خواهد بود. چنان که امام صادق(ع) از پیامبر(ص) چنین نقل می‌کند: ( هر که قرآن را با تدبر و فهمیدن ختم کند گویا نبوت را در دل خود جای داده ولی به او وحی نمی‌رسد). (2) اما این که اجر و ثواب حافظ قرآن چه اندازه است؟ پاسخش را نمی‌توان به طور دقیق به دست آورد، لیکن نکاتی را می‌توانیم از حدیث ذیل دریابیم: امام صادق(ع) فرمود: (حافظ قرآن که بدان عمل کند در آخرت رفیق با فرشتگانی پیغام برنده و نیک رفتار خداوند است).(3) باز در این زمینه فضیل بن یسار گوید: از حضرت صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: ( کسی که درباره قرآن رنج کشد و به سختی و کم‌حافظه‌گیش آن را حفظ کند دو اجر دارد)، (4). از دو حدیث بالا دو نکته را می‌توان استفاده کرد: 1. اجر و ثواب حفظ کننده قرآن، رفاقت و همنشین شدن با فرشتگان خدا در قیامت خواهد بود. 2. اجر کسی که به سختی قرآن را حفظ کرده دو برابر کسی خواهد بود که قرآن را به آسانی حفظ نموده است. پاورقی: 1- بحارالانوار، ج 7، ص 292 . 2- اصول کافی، ج 4، ص 406 . 3- همان، ص 405. 4- همان، ص 409 . غلامرضا کاویان مهر 1393
قطعا حفظ بدون توجه به معنا بی اجر و پاداش نیست. هر چند آشنایی با آیات قرآن، مفاهیم، ترجمه و تفسیر آن در بهره مندی از قرآن و استفاده از برکات آن نقش اساسی دارند اما لفظ و ظاهر قرآن هم آثار فراوانی دارد که در جسم و روح انسان می گذارند و نه تنها حفظ آیات بدون معنا و ترجمه در ابتداء مانعی ندارد بلکه کم کم باعث مأنوس شدن با قرآن و علاقه به آن می شود و خود شیوه ای در یادگیری قرآن است. و مجموعه احادیثی که درباره تعلم قرآن وارد شده در این زمینه قابل استناد است. برای نمونه رسول خدا(ص) فرمود: ( به قاری قرآن در قیامت گفته می‌شود: بخوان قرآن را و بالا برو، و منزل تو به اندازه آخرین آیه‌ای است که می‌خوانی).(1) بنابراین هر کس آیات بیشتری از قرآن را حفظ باشد، زمینه صعود به درجات بالاتر بهشت را در قیامت خواهد داشت. روایاتی که درباره حفظ قرآن از معصومین(ع) نقل شده‌اند نوعا روی کلمه حفظ تأکید کردهاند و معمولاً در آنها توجه به معنا ملاحظه نشده است. از این رو به نظر می‌رسد ارزش و پاداش از آن خود حفظ باشد. البته اگر حفظ با توجه به معانی همراه باشد به طور مسلم از رتبه بالاتر و اجر و ثواب بیشتری برخوردار خواهد بود. چنان که امام صادق(ع) از پیامبر(ص) چنین نقل می‌کند: ( هر که قرآن را با تدبر و فهمیدن ختم کند گویا نبوت را در دل خود جای داده ولی به او وحی نمی‌رسد). (2) اما این که اجر و ثواب حافظ قرآن چه اندازه است؟ پاسخش را نمی‌توان به طور دقیق به دست آورد، لیکن نکاتی را می‌توانیم از حدیث ذیل دریابیم: امام صادق(ع) فرمود: (حافظ قرآن که بدان عمل کند در آخرت رفیق با فرشتگانی پیغام برنده و نیک رفتار خداوند است).(3) باز در این زمینه فضیل بن یسار گوید: از حضرت صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: ( کسی که درباره قرآن رنج کشد و به سختی و کم‌حافظه‌گیش آن را حفظ کند دو اجر دارد)، (4). از دو حدیث بالا دو نکته را می‌توان استفاده کرد: 1. اجر و ثواب حفظ کننده قرآن، رفاقت و همنشین شدن با فرشتگان خدا در قیامت خواهد بود. 2. اجر کسی که به سختی قرآن را حفظ کرده دو برابر کسی خواهد بود که قرآن را به آسانی حفظ نموده است. پاورقی: 1- بحارالانوار، ج 7، ص 292 . 2- اصول کافی، ج 4، ص 406 . 3- همان، ص 405. 4- همان، ص 409 . غلامرضا کاویان مهر 1393
پاسخ:
قطعا حفظ بدون توجه به معنا بی اجر و پاداش نیست.
هر چند آشنایی با آیات قرآن، مفاهیم، ترجمه و تفسیر آن در بهره مندی از قرآن و استفاده از برکات آن نقش اساسی دارند اما لفظ و ظاهر قرآن هم آثار فراوانی دارد که در جسم و روح انسان می گذارند و نه تنها حفظ آیات بدون معنا و ترجمه در ابتداء مانعی ندارد بلکه کم کم باعث مأنوس شدن با قرآن و علاقه به آن می شود و خود شیوه ای در یادگیری قرآن است.
و مجموعه احادیثی که درباره تعلم قرآن وارد شده در این زمینه قابل استناد است.
برای نمونه رسول خدا(ص) فرمود: ( به قاری قرآن در قیامت گفته می‌شود: بخوان قرآن را و بالا برو، و منزل تو به اندازه آخرین آیه‌ای است که می‌خوانی).(1)
بنابراین هر کس آیات بیشتری از قرآن را حفظ باشد، زمینه صعود به درجات بالاتر بهشت را در قیامت خواهد داشت.
روایاتی که درباره حفظ قرآن از معصومین(ع) نقل شده‌اند نوعا روی کلمه حفظ تأکید کردهاند و معمولاً در آنها توجه به معنا ملاحظه نشده است. از این رو به نظر می‌رسد ارزش و پاداش از آن خود حفظ باشد. البته اگر حفظ با توجه به معانی همراه باشد به طور مسلم از رتبه بالاتر و اجر و ثواب بیشتری برخوردار خواهد بود.
چنان که امام صادق(ع) از پیامبر(ص) چنین نقل می‌کند: ( هر که قرآن را با تدبر و فهمیدن ختم کند گویا نبوت را در دل خود جای داده ولی به او وحی نمی‌رسد). (2)
اما این که اجر و ثواب حافظ قرآن چه اندازه است؟ پاسخش را نمی‌توان به طور دقیق به دست آورد، لیکن نکاتی را می‌توانیم از حدیث ذیل دریابیم:
امام صادق(ع) فرمود: (حافظ قرآن که بدان عمل کند در آخرت رفیق با فرشتگانی پیغام برنده و نیک رفتار خداوند است).(3)
باز در این زمینه فضیل بن یسار گوید: از حضرت صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: ( کسی که درباره قرآن رنج کشد و به سختی و کم‌حافظه‌گیش آن را حفظ کند دو اجر دارد)، (4).
از دو حدیث بالا دو نکته را می‌توان استفاده کرد: 1. اجر و ثواب حفظ کننده قرآن، رفاقت و همنشین شدن با فرشتگان خدا در قیامت خواهد بود. 2. اجر کسی که به سختی قرآن را حفظ کرده دو برابر کسی خواهد بود که قرآن را به آسانی حفظ نموده است.
پاورقی:
1- بحارالانوار، ج 7، ص 292 .
2- اصول کافی، ج 4، ص 406 .
3- همان، ص 405.
4- همان، ص 409 .
غلامرضا کاویان
مهر 1393
- [سایر] حفظ قرآن چه اثراتی دارد؟
- [سایر] چگونه قرآن را حفظ کنیم؟
- [سایر] حفظ قرآن چه اثراتی دارد؟
- [سایر] حفظ قرآن با معنا یا خواندن تفسیر کدامیک بهتر است؟
- [سایر] روش صحیح حفظ قرآن چیست؟
- [سایر] روش صحیح حفظ قرآن چیست؟
- [سایر] اهمیت حفظ قرآن چقدر است؟
- [سایر] حفظ کردن قرآن چه نعمتی است؟
- [سایر] چگونه از حفظ قرآن خسته نشویم؟
- [سایر] پیوسته نگریستن به قرآن چه فایده ای دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیّت زیاد می دهد مثل اصول دین یامذهب و حفظ قرآن مجید وحفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریّه ، باید ملاحظه اهمیّت شود ، و مجردّ ضرر ، موجب واجب نبودن نمی شود ، پس اگر توقّف داشته باشد ، حفظ عقائد مسلمانان یا حفظ احکام ضروریّه اسلام بر بذل جان و مال ، واجب است بذل آن
- [آیت الله اردبیلی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد می‌دهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- [آیت الله علوی گرگانی] دادن قرآن به کافر حرام وگرفتن قرآن از او واجب است در صورتی که موجب هتک یا نجاست آن بشود ولی اگر برای آگاهی بگیرد با حفظ شرائط دادن حرام نیست و گرفتن هم واجب نمیباشد.
- [امام خمینی] خرجهایی را که انسان برای به دست آوردن فایده می کند، از فایده کسر می شود و خمس ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] جایز نیست چیزی که فایده حلال و حرام هر دو دارد به قصد فایده حرام عاریه بدهند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر حفظ جان خود یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می باشد بدون شکستن نماز ممکن نباشد باید نماز را بشکند، ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیّت ندارد مکروه است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری ان واجب می باشد بدون شکستن نماز ممکن نباشد باید نماز را بشکند
- [آیت الله سیستانی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است ، یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد ، بدون شکستن نماز ممکن نباشد ، باید نماز را بشکند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز را بشکند، ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیت ندارد، مکروه است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر حفظ جان خود انسان یا کسی که حفظ جان او واجب است یا حفظ مالی که نگهداری آن واجب می‌باشد، بدون شکستن نماز ممکن نباشد، باید نماز ا بشکند ولی شکستن نماز برای مالی که اهمیّت ندارد مکروه است.