صحیفه سجادیه از نگاه اندیشمندان چگونه است؟
اگر چه تعالیم صحیفه سجادیه، منطبق بر آموزه های دین اسلام و در واقع، بیانگر دستورات و قوانین اسلامی در ابعاد مختلف است، اما نمی توان آن را به مردم و جامعه دینی و اسلامی منحصر کرد. به همان اندازه که اسلام، دینی جهانی و فراملی و پیامبر اکرم(ص)، پیامبر و مایه رحمت برای همه مردم است، صحیفه کامله نیز چون برآمده از فطرت پاک بشری است، روی سخن با همه بشر در همه زمان ها دارد. از این‌رو، تأثیرپذیری از این ره آورد بزرگ معنوی و راه یافتن به دنیای سراسر نور و روحانیت آن، تنها به شیعیان و معتقدان به پیشوایی امامان معصوم(علیهم السلام) منحصر نبوده، دیگر مسلمانان و حتی غیرمسلمانان نیز از این توفیق برخوردار بوده اند. تجربه های نقل شده در این زمینه، به خوبی عمق این رابطه و پیوند را نشان می دهد:
1. در سال 1353ه. مرجع فقید شیعه، حضرت آیت الله مرعشی نجفی نسخه ای از کتاب شریف صحیفه سجادیه را برای علامه طنطاوی (مفتی اسکندریه) به (قاهره) فرستاد. وی در پاسخ چنین نوشت: (نامه گرامی، مدتی پیش به ضمیمه کتاب صحیفه سجادیه از کلمات امام زاهد اسلام، علی زین العابدین، فرزند امام حسین شهید، ریحانه مصطفی، رسید. کتاب را با دست تکریم و احترام گرفتم و آن را کتابی به حق یگانه یافتم که مشتمل بر علوم و معارف و حکمت هایی است که در غیر آن یافت نمی شود. بی شک این از شوربختی ما اهل سنّت است که تاکنون به این اثر گران‌بهای جاوید از میراث های نبوت و اهل بیت، دست نیافته‌ایم. من هر چه در آن مطالعه می کنم، می بینم که سخنی بالاتر از کلام مخلوق و فروتر از کلام خالق و به راستی کتاب گران‌مایه و با ارزشی است)[صحیفه سجادیه، ترجمه سید صدرالدین صدر بلاغی، مقدمه، ص 37].
2. آقای (اندره کوفسکی)، دانشمند مسیحی لهستانی که کتاب صحیفه سجادیه از مرکز اسلامی آن دیار برایش ارسال شده، در نامه ای به آن مرکز می نویسد: (من در حال حاضر، مشغول مطالعه ترجمه انگلیسی صحیفه سجادیه هستم که برایم فرستاده اید و به شدت تحت تأثیر اندیشه های امام مسلمانان، امام سجاد(علیه السلام) قرار گرفته ام که افکار بلند و متعالی او در صفحات صحیفه سجادیه تبلور یافته است. مطالعه این اثر گران‌قدر و دقت در مضامین و معارف سرشار آن، به شدت، روح مرا متأثر و مجذوب ساخته و از نو، خدایی بزرگ به من بخشیده است) [سایت اندیشه قم، مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات؛ به نقل از (نگرشی کوتاه به عملکرد 22ساله مرکز نشر معارف اسلامی در جهان) ص 13].
3. خانم (آنه ماری شیمل)، محقق و نویسنده توانای آلمانی در یکی از مصاحبه هایش با اشاره به ادیان اسلامی و می گوید: (من خودم همواره دعاها، احادیث و اخبار اسلامی را از اصل عربی آن می خوانم. بخشی کوچک از کتاب مبارک صحیفه سجادیه را نیز به آلمانی ترجمه و منتشر کرده ام. نزدیک هفت سال پیش، وقتی مشغول ترجمه دعای رؤیت هلال ماه مبارک رمضان و دعای وداع با آن ماه بودم، مادرم در بیمارستان بستری بود. من هر وقت به او سر می‌زدم، پس از آن که به خواب می رفت، در گوشه ای از آن اتاق به کار پاک‌نویس ترجمه ها مشغول می شدم. در کنار مادرم، خانمی بسیار فاضل بستری بود که کاتولیک مؤمن و متعصبی به نظر می آمد. وقتی فهمید من دعاهای اسلامی را ترجمه می کنم، دلگیر شد و گفت: مگر در مسیحیت و مکتب مقدس خودمان کمبودی داریم که تو به دعاهای اسلامی روی آورده ای؟ ترجمه ام که چاپ شد، یک نسخه از آن را برایش فرستادم. یک ماه بعد، تلفن کرد و گفت: (صمیمانه از هدیه این کتاب، سپاس‌گزارم؛ زیرا هر روز به جای دعای معمول خود، آن را می‌خوانم) [بانوی شرق شناس، ترجمه محبوبه پلنگی، ماهنامه پیام زن، فروردین 1381، ص 32].
4. کتابخانه واتیکان پس از دریافت نسخه ای از صحیفه کامله سجادیه، نامه تشکر آمیزی به (مرکز نشر معارف اسلامی در جهان) ارسال داشته، در آن می نویسد: این کتاب، حاوی مضامین عالی عرفانی است؛ پس آن را در بهترین جایگاه کتابخانه، جهت استفاده محققان قرار داده ایم. [ سایت اندیشه قم، به نقل از (نگرشی کوتاه به عملکرد 22 ساله مرکز نشر معارف اسلامی در جهان) ص 13].
آن چه در این اظهار نظرها و تجربه ها مایه شگفتی و درس است، آن است که این بزرگان پیش از آن که صحیفه سجادیه را مجموعه ای دعایی برای راز و نیاز با خداوند بدانند، آن را کتابی علمی و معرفتی یافته اند که تجلی‌گاه اندیشه های بلند و افکار متعالی امام سجاد(علیه السلام) است.
حُسن ختام این گفتار، سخنی است از رهبر فرزانه امّت، حضرت آیت الله خامنه ای است؛ کسی که خود نیایشگری راستین و متضرع به درگاه خداوند و تبیین کننده معارف دعایی اهل بیت(علیهم السلام) است و سخنان دل‌نشین و راهگشایش، همواره چراغ راه معرفت جویان و حقیقت طلبان بوده است. این گفته های زلال، چشم ما را از غبار نگاه عادت به صحیفه سجادیه، شست و شو داده، جور دیگر دیدنِ آن را به ما می آموزد. وی می فرماید:
(اگر کسی همین صحیفه مبارکه سجادیه را نگاه کند، خلاصه و عصاره ای از تفکرات اهل بیت(علیهم السلام) در این کتاب گنجانده شده است. در صحیفه سجادیه، ایمان عمیق، عرفان واضح و دور از ابهام، توجه کامل به مبدأ عظمت و معبود و ذات اقدس الهی، اهتمام به امور مردم مسلمان - امور آحاد مردمی که با انسان مرتبط اند - و اهمیت دادن به افتخارات اسلامی و صدر اسلام، موج می زند؛ کتاب زندگی عارفانه و عاشقانه و عاقلانه است. مجموعه ای از این هاست. و دریای مواج روایات اهل بیت(علیهم السلام) هم از طرف دیگر. این چیزهایی است که امروز دنیای اسلام به آن ها نیازمند است) [از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با مسلمانان شرکت کننده در چهارمین مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام)، 28/5/1386].
با خدای متعال، رابطه برقرار کنید؛ با نماز، با نافله، با تلاوت قرآن، با دعا، با صحیفه سجادیه. این صحیفه سجادیه، پر از معارف دینی است. با این کار، بنیه دینی و انقلابی خودتان را هم محکم می کنید. جوان ما اگر بنیه دینی اش مستحکم باشد، خیلی از این کسانی که مشغول تلاش‌اند برای منحرف کردن ذهن ها به سمت های گوناگون، وقتی دیدند جوان ما محکم است، می کشند کنار. امروز در خیلی جاها از عرفان های مادی پوچ و بی محتوا گرفته تا ادیان منسوخ، تا سازمان هایی که اسمش دین است و باطنش سیاسی است، مشغول تلاش‌اند؛ مشغول کشمکش‌اند؛ برای این که از این مجموعه انبوه نیروی اسلامی، هر چه می توانند، بکَنند و کم کنند. جوان ما وقتی بنیه فکری و اعتقادی اش محکم بود، طرف هم می فهمد که دیگر نباید دنبال جوان ما بیاید. این استحکام بنیه اعتقادی، با همین توبه ها، با همین تضرع ها و توسل به پروردگار، در همین صحیفه سجادیه به دست می آید. این دعاها فقط یا رب یا رب گفتن نیست؛ لبریز از معارف اسلامی است که اعتقاد انسان را عمیق می کند [از سخنان مقام معظم رهبری در دیدار با استادان و دانشجویان شیراز، 14/2/1387].
