پیامبر، قبل از نبوت، چه دینی داشت؟

پیامبر، قبل از نبوت، چه دینی داشت؟

بی شک پیغمبر گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله)، قبل از بعثت، یکتاپرست بود و از هر نوع شرک پاک بود. او هرگز بر بت سجده نکرد و تاریخ زندگی او نیز به خوبی این معنی را منعکس می کند ; بدان گونه که در نوجوانی، وقتی (بحیرا) او را به لات و عزّی قسم داد، محمد(صلی الله علیه وآله) آن دو را مبغوض ترین چیز برای خود برشمرد [1]. از امیرمؤمنان(علیه السلام)درباره رسول خدا(صلی الله علیه وآله) سؤال شد که آیا بتی را حتی برای یک بار عبادت کرده است؟ حضرت فرمود: خیر. سؤال شد که آیا خمر نوشیده است؟ فرمود: خیر [2].
مورخ نامی، ابن اسحاق، می نویسد:
(رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، در حالی به جوانی رسید که خداوند، او را مراقبت کرده و از پلیدهای جاهلی حفاظت می کرد ; زیرا اراده آن داشت تا کرامت رسالت به او دهد) [3].
درباره آیین او پیش از نبوت، چند نظر وجود دارد که عبارتند از:
1. برخی او را پیرو آیین مسیح(علیه السلام) می دانند ; زیرا قبل از بعثت پیامبر(صلی الله علیه وآله)، آیین رسمی و غیر منسوخ، این آیین بوده است.
2. بعضی او را پیرو آیین ابراهیم(علیه السلام) می دانند ; زیرا او (شیخ الانبیاء) و پدر پیامبران است و در بعضی از آیات قرآن، آیین اسلام، به عنوان آیین ابراهیم معرفی شده است [4]. گرایش حنیفی و یکتاپرستی، از گرایش های شناخته شده در مکه بود و به ویژه در میان بنی هاشم و دیگر تیره های قریش، افرادی خود را ابراهیمی مذهب می دانسته اند و گفته ابن اسحاق را که پیامبر پیش از بعثت بر دین قومش بود، می توان در این راستا تفسیر کرد [5].
3. بعضی نیز گفته اند که می دانیم او آیینی داشته است ; اما آیین او بر ما روشن نیست!
4. پیامبر(صلی الله علیه وآله) شخصاً برنامه خاصی از سوی خداوند داشته و بر طبق آن عمل می کرده است و در حقیقت، آیین او، مخصوص خودش بوده است. و این آیین تا زمانی که اسلام بر او نازل گشت، ادامه داشت. شاهد این سخن، حدیثی از نهج البلاغه است که می گوید: (و لقد قرن الله به صلی الله علیه و آله من لدن ان کان فطیما اعظم ملک من ملائکته یسلک به طریق المکارم و محاسن اخلاق العالم لیله و نهاره... [6] ; خداوند از آن زمان که رسول خدا از شیر بازگرفته شد، بزرگ ترین فرشته اش را قرین وی ساخت ; تا شب و روز او را به راه های مکارم و طرق اخلاق نیک، سوق دهد).
مأموریت چنین فرشته ای، دلیل بر وجود یک برنامه اختصاصی است. شاهد دیگر این که در هیچ تاریخی نقل نشده است که پیغمبر اسلام(صلی الله علیه وآله)، در معابد یهود نصاری و یا مذهب دیگری، مشغول عبادت شده باشد ; نه در کنار کفار، در بت خانه بود، و نه در کنار اهل کتاب و در معابد آنان و در عین حال، پیوسته خط و راه توحید را ادامه می داد و به اصول اخلاقی و عبادت الهی سخت پای بند بود. در روایات متعددی نیز آمده است که پیامبر(صلی الله علیه وآله) از آغاز عمرش، مؤید به روح القدس بود و با چنین تأییدی، بی شک براساس الهام روح القدس عمل می کرد. از دیدگاه علامه مجلسی از آن زمانی که حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) به رشد عقلی رسید، پیامبر بود. به اعتقاد او، پیامبر اسلام قبل از مقام رسالت، دارای مقام نبوت بوده، گاهی فرشتگان با او سخن می گفتند و او صدای آنها را می شنید و گاهی در رؤیای صادق به او الهام الهی می شد و بعد از چهل سال، به مقام رسالت رسید و قرآن و اسلام، رسماً بر او نازل شد [7].
میرزای قمی می گوید: حق این است که پیامبر اسلام، پیش از بعثت، بر اساس دین خودش عبادت می کرد ; چون آن حضرت از همه پیامبران برتر است و اگر پیامبراسلام تا چهل سالگی پیامبر نباشد، در این صورت، حضرت عیسی و حضرت یحیی، از آن حضرت برتر خواهند بود ; چون حضرت عیسی و حضرت یحیی، در کودکی پیامبر بودند [8].
ابن ابی الحدید روایتی را از حضرت امام باقر(علیه السلام) نقل می کند که فرمود:
(خداوند، بر همه پیامبران خود فرشتگانی را گماشته است. مأموریت این فرشتگان، محافظت از اعمال آنها و تبلیغ رسالت می باشد. خداوند از آن زمان که حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) از شیر گرفته شد، فرشته بزرگی را بر آن حضرت گماشت. این فرشته، آن جناب را به سوی خیر و اخلاق خوب، هدایت می کرد و از بدی ها و اخلاق بد باز می داشت و همین فرشته بود که پیش از آن که آن حضرت به درجه رسالت برسد، او را با (السلام علیک یا رسول الله) صدا می کرد و پیامبر هنوز جوان بود که با این جمله، صدا زده می شده) [9].
لازم به ذکر است که اگر پیروی پیامبر از حضرت ابراهیم را بپذیریم، این پیروی به معنای التزام پیامبر به شریعت ابراهیم نیست ; بلکه به معنای همسویی در عقاید، یعنی توحیدی بودن است و این مسئله، وصف دین حضرت موسی(علیه السلام) و حضرت عیسی(علیه السلام)نیز بوده است که به ادیان ابراهیمی، اشتهار داشته اند.
با توجه به برگزیدگی پاسخ چهارم، این نکته را می توان یادآور شد که با جزم، نمی توان آیینی را برای پیش از دوران بعثت پیامبر برشمرد ; امّا محمد(صلی الله علیه وآله)، مؤمن موحدی بود که خدا را می پرستید و نسبت به آن چه که برایش شریعت الهی و دین حنیف ابراهیمی بود و همچنین به آن چه که خردش رهنمون می ساخت، پای بند بود. او، برترین و کامل ترین خلق در خلقت، رفتار و خرد بود و برترین فرشته نیز او را تعلیم می داد و به محاسن اخلاق، راهنمایی اش می کرد [10]
پی نوشت ها
[1]. دلائل النبوه، ج 2، ص 35 .
[2]. سبل الهدی و الرشاد، ج2، ص 200 .
[3]. سیره ابن اسحاق، ص 78 ; ر.ک: ابن هشام، السیرة النبویه، ج 1، ص 183 .
[4]. حج (22 ) آیه 78 .
[5]. ر.ک: رسول جعفریان، سیره رسول خدا، ص 253 .
[6]. نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه 234 .
[7]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 18، ص 271 .
[8]. میرزای قمی، قوانین الاصول، ج1، ص 255 (چاپ سنگی قدیمی ) .
[9]. شرح نهج البلاغه، ج 13، ص 207 .
[10]. الصحیح، ج2، ص 197 .