آیا وقتی که امام زمان ظهور می‌کنند، تمام مردم مسلمان می‌شوند یا این که کافر و پیرو مذاهب و ادیان دیگر هم وجود خواهد داشت؟

آیا وقتی که امام زمان ظهور می‌کنند، تمام مردم مسلمان می‌شوند یا این که کافر و پیرو مذاهب و ادیان دیگر هم وجود خواهد داشت؟

برای تشکیل جامعه واحد و فراگیری حکومت جهانی، یک موضوع ضروری است و آن جهان بینی واحد و اعتقاد واحد است. باید نگرش و جهان‌بینی واحدی بر جامعه حاکم باشد تا انسجام و وحدتی خلل‌ناپذیر در جامعه پدیدار گردد. بر این اساس است که در دوران ظهور و روزگار دولت مهدوی، جهان‌بینی واحدی بر جهان حاکم و راه و روش و برنامه‌ها نیز یکی می‌گردد و یکپارچگی واقعی در عقیده و مرام پدید می‌آید و مردمان همه یکدل و یک زبان به سوی سعادت و صلاح حرکت می‌کنند. ناسازگاری و دوگانگی در اندیشه‌ها و عقیده‌ها نیست؛ چنان که در راه و روش‌های اجتماعی نیز اختلاف و چندگانگی دیده نمی‌شود.
امام صادق(ع) به صراحت به این مطلب اشاره فرموده است: (افوالله لیرفع عن الملل و الادیان الاختلاف و یکون الدین کله واحدا کما قال جل ذکره ان الدین عندالله الاسلام)؛ (به خدا قسم!... ناهماهنگی و اختلاف مذاهب و ادیان از بین می‌رود و فقط یک دین در سراسر گیتی حکومت می‌کند؛ چنان که خدای تبارک و تعالی فرموده است: به راستی دین در نزد خدا، اسلام است) بشارة الاسلام، ص 265؛ بحارالانوار، ج 53، ص 4..
امام مهدی(عج) با این اصل اساسی و زیربنایی (وحدت عقیده) در ساختن جامعه یگانه بشری به توفیقی بزرگ و بی‌مانند دست می‌یابد و همه علل و عوامل ناسازگاری و برخورد و اختلاف را نفی می‌کند. راه و روش او، بر قانون جاودان حق و عدل و یکتا پرستی استوار و با فطرت و سرشت انسان‌ها، هماهنگ و سازگار می‌باشد. او وحدتی واقعی را براساس اصول توحید و ایدئولوژی اسلامی پی می‌ریزد و همه انسان‌ها را در زیر شعار یگانه و دین واحد گرد می‌آورد ر.ک: عصر زندگی، ص 111 و 112..
امام علی(ع) نیز می‌فرماید: (تمام خیر در این روزگار است؛ در آن زمان قائم ما قیام می‌کند و همه را بر (محور) یک مرام و یک عقیده گرد می‌آورد (ثم یجمعهم علی امر واحد)) الغیبة نعمانی، ص 206..
با این حال ممکن است گفته شود: براساس بعضی از آیات و روایات، یهود و نصارا از بین نمی‌روند و تا قیامت باقی هستند؛ پس این اسلام نمی‌تواند فراگیر شود؟!
در این رابطه باید گفت که ما با سه دسته از آیات و روایات رو به رو هستیم؛
1. دسته اول آیات و روایاتی است که ظاهر آنها، وجود غیرمسلمانان در دوران حکومت حضرت است؛ مانند:
(وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ... وَ أَلْقَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‌ یَوْمِ الْقِیامَةِ)؛ مائده (5)، آیه 64.؛ یهود گفته دست‌خدا بسته‌است... (پس)کینه و دشمنی‌را تاقیامت میان‌آنان افکندیم).
مشابه این آیه درباره مسیحیت نیز آمده است:
(وَ مِنَ الَّذِینَ قالُوا إِنَّا نَصاری‌ أَخَذْنا مِیثاقَهُمْ فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ فَأَغْرَیْنا بَیْنَهُمُ الْعَداوَةَ وَ الْبَغْضاءَ إِلی‌ یَوْمِ الْقِیامَةِ وَ سَوْفَ یُنَبِّئُهُمُ اللَّهُ بِما کانُوا یَصْنَعُونَ)؛ همان، آیه 14..
در این آیات، دشمنی و کینه توزی تا قیامت در بین یهود و نصارا مطرح شده و نیز برتری نصارا بر کفار تا قیامت آمده است‌ آل عمران(3)، آیه 55: (جاعِلُ الَّذِینَ اتَّبَعُوکَ فَوْقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلی‌ یَوْمِ الْقِیامَةِ).
. و مقتضای ظاهر آیات این است که دین یهود و نصارا تا قیامت باقی خواهند ماند.
از بعضی از روایات نیز همین مضمون استفاده می‌شود: (ابی بصیر می‌گوید: که به امام صادق(ع) گفتم: در دوره حضرت مهدی(عج) با اهل ذمه (یهود و نصارا) چگونه رفتار می‌شود؟ فرمود: (با آنان از سرآشتی و مسالمت رفتار می‌کند؛ همان گونه که پیامبر(ص) با آنان از سر مسالمت رفتار کرد (یسالمهم کم سالمهم رسول الله)) بحارالانوار، ج 52، ص 381.. به هر حال از ظاهر اینها به دست می‌آید که یهود و نصارا نیز در عصر ظهور وجود دارند و تحت حکومت حضرت مهدی(عج) زندگی می‌کنند.
2. دسته دوم روایاتی است که اشاره دارد امام(عج) در همه جا دین اسلام را برپا خواهند کرد و همه مردم مسلمان خواهند شد. هیچ خانه‌ای در شهر و بیابان نمی‌ماند مگر این که توحید در آن نفوذ می‌کند. اسلام به صورت یک آیین رسمی، همه جهان را فرا خواهد گرفت. حکومت به صورت یک حکومت اسلامی در می‌آید و غیر از قوانین اسلام، چیزی بر جهان حکومت نخواهد داشت. در این زمینه به چند روایت اشاره می‌شود:
امام صادق(ع) می‌فرماید: (وقتی قائم ما قیام کند. اهل هیچ دینی باقی نمی‌ماند مگر این که اظهار اسلام می‌کنند و با ایمان مشهور و معروف می‌گردند) ارشاد مفید، ح 2، ص 384؛ کشف الغمه، ح 2، ص 45..
(تا هر کجا که تاریکی شب وارد شود، دین اسلام نفوذ خواهد کرد (لیدخلن هذا الدین ما دخل علیه اللیل)) منتخب الاثر، ح 57، ص 212..
در آن عصر، شرک و کفر و پلیدی رخت برمی‌بند و آموزه‌های متعالی اسلام به همه جای جهان ابلاغ خواهد شد: (بی‌تردید آیین محمد(ص) به هر نقطه‌ای که شب و روز می‌رسد، خواهد رسید و دیگر اثری از شرک روی زمین نمی‌ماند (لیبلغن دین محمد ما بلغ اللیل و النهار)) تفسیر عیاشی، ج 2، ص 56؛ بحارالانوار، ج 51، ص 55، ح 41..
در آن عصر دین برتر و مسلط اسلام خواهد بود و یهودیان، مسیحیان و... همه آن را خواهند پذیرفت: (به درستی خداوند هنگام قیام قائم(عج) اسلام را بر تمامی ادیان برتری خواهد داد) کافی، ج 1، ص 433؛ ینابیع المودة، ج 2، ص 508..
و نیز (هیچ یهودی و مسیحی و صاحب دینی باقی نمی‌ماند، مگر این که داخل اسلام شده باشد (لایبقی یهودی و لانصرانی و لاصاحب مله الاّ دخل فی الاسلام)) منتخب الاثر، ص 393، ج 10؛ بحارالانوار، ح 52، ص 61، ح 59..
امام(ع) چندگانگی و اختلافات دینی را بر طرف می‌کند و وحدت عقیدتی در سایه اسلام به وجود می‌آورد:
(یرفع المذاهب فلایبقی الاّ الدین الخالص)؛ یوم الخلاص، ح 2، ص 649؛ بشارة الاسلام، ص 297.؛ (همه ادیان و مذاهب از روی زمین برداشته می‌شود و جز دین خالص باقی می‌ماند).
3. بر اساس دسته سوم روایات، امام مهدی(عج) ابتدا همگان را به دین اسلام دعوت می‌کند و از آنان می‌خواهد که همگان با رغبت و بصیرت، آن را بپذیرند و در صورت سرپیچی و باقی ماندن در کفر و ضلالت، برخورد شدیدی با آنان می‌کند.
عبداللَّه بن بکیر از امام موسی بن جعفر(ع) در تفسیر آیه (وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً...)؛ آل عمران (3)، آیه 83. فرمود: (آیه مذکور در شأن حضرت قائم نازل شده است. وقتی آن حضرت ظاهر شد، دین اسلام را بر یهود، نصارا، صائبین و کفار شرق و غرب عرضه می‌دارد، پس هر کس با میل و اختیار اسلام بیاورد، به نماز و زکات و سایر واجبات امرش می‌کند و هر کس از قبول اسلام امتناع ورزد، گردنش را می‌زند تا این که در شرق و غرب زمین جز موحد و خداپرست کسی باقی نماند) بحارالانوار، ج 52، ص 340..
امام باقر(ع) نیز می‌فرماید: (...خدا شرق و غرب جهان را برای صاحب امر مفتوح می‌کند؛ آن قدری می‌جنگد تا این که جز دین محمد، دینی باقی نماند) همان، ص 390..
امام صادق(ع) فرمود: (وقتی که قائم قیام کند، هیچ کافر و مشرکی پیدا نمی‌شود، مگر این که قیام او را انکار کرده و ناپسند می‌شمرد، ولی کار به جایی می‌رسد که اگر کافر و مشرکی در شکم سنگی سخت پنهان شده باشند، آن سنگ می‌گوید: ای مؤمن در شکم من کافر است، مرا بشکن و او را بکش) بحارالانوار، ج 52، ص 324..
امام باقر(ع) نیز می‌فرماید: (قائم(عج) هر منافق شکاکی را به قتل می‌رساند) اثبات الهداة، ج 7، ص 61؛ بحارالانوار، ج 52، ص 110..
با توجه به این احادیث، همه مردم جهان، اسلام را می‌پذیرند و البته عموم آنان با علاقه و رغبت مسلمان می‌شوند و منافقان و کافران نیز با الزام حکومتی، اسلام را می‌پذیرند؛ قرآن نیز به این مطلب اشاره فرموده است:
(هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‌ وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ)؛ توبه (9)، آیه 33..

جمع بندی روایات‌
این چند دسته از روایات و آیات، مربوط به دوره‌ها و مراحل مختلف حکومت حضرت مهدی(عج) است:
دسته اول اشاره به سیره و روش حضرت مهدی(عج) در ابتدای ظهور دارد و دسته دیگر، اشاره به دوره تحکیم و تثبیت حاکمیت آن حضرت.
توضیح اینکه امام(ع) در ابتدای ظهور، تنها کافرانی را که به ظلم و فساد در زمین مشغول‌اند، سرکوب می‌کند و یا ملزم به پذیرش اسلام و قوانین حیات بخش آن می‌کند.
امام با کافرانی که از ظلم و جور و فساد به دوراند و پذیرای حکومت دادگستر ایشان هستند، همانند سیره پیامبر اکرم(ص) از سرمسالمت رفتار می‌کند و از آنان جزیه (مالیات مخصوص) می‌گیرد و به تدریج با برقراری عدل و فراگیری آن در سراسر زمین و از بین بردن باطل‌ها و بدعت‌ها و آشکار شدن نشانه‌ها و آیات حق، حجت‌های روشن الهی بر مردم، تمام می‌شود و دیگر جای هیچ عذری برای کفر و شرک باقی نخواهد ماند و در آن دوره مردم مسلمان خواهند شد و کفر و شرک مصداق روشن ظلم و تجاوز از حق خواهد بود که جایی در حکومت الهی مهدی(عج) ندارد و باید از اساس حذف گردد.
حضرت صادق(ع) در تفسیر آیه (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‌)؛ توبه (9)، آیه 33. به فضل فرمود: (ای مفضل! اگر پیامبر بر همه دین‌ها غالب شده بود، از آتش پرستان، یهودیان، نصارا، ستاره پرستان و از تفرقه، نفاق و شرک اثری نبود. این که خداوند فرموده (لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ) مربوط به روز ظهور مهدی(عج) است) بحارالانوار، ج 52، ص 330..

وضعیت اهل کتاب (یهود و نصار)
با توجه به مطالب پیش گفته، مانعی ندارد که بگوییم: اقلیتی از یهود و نصارا در پناه حکومت حضرت مهدی(عج) با شرایط اهل ذمه وجود داشته باشد.
از امام باقر(ع) نقل شده است: (وقتی قائم قیام کند، میان اهل تورات به تورات و میان اهل انجیل به انجیل حکم می‌کند و میان اهل زبور به زبور و میان اهل قرآن به قرآن...) می‌توان گفت اینها مربوط به مراحل آغازین ظهور است، ولی تکامل بشر به حدی می‌رسد که همگان موحد و مسلمان می‌شوند و یا حداقل آنان از عقاید شرک آلود خود (مانند تثلیث و این که خدا پسر دارد و...) دست بر دارند تا مدتی تحت حکومت اسلامی به زندگی خود ادامه می‌دهند.
درباره آیات مربوط به وجود یهود و نصارا تا قیامت می‌توان گفت: منظور از ادامه زندگی، می‌تواند مربوط به دوره آخرالزمان باشد و به جهت نزدیکی ظهور امام زمان(عج) و برپایی قیامت و با یک تعبیر از آن یاد شده است؛ چنان که بسیاری از علایم آخرالزمان و علایم برپایی قیامت یکسان باشد. بنابراین یهود و نصارا تا آن دوران هستند و با ظهور امام زمان(عج) و اقتدای حضرت مسیح(ع) به ایشان، پیروان حق طلب ادیان با حق آشنا می‌شوند و همه زیر پرچم امام زمان(عج) می‌آیند. (مهدویت2، رحیم کارگر، کد: 15/500028)